Đà Nẵng là một đô thị trẻ có tốc độ đô thị hóa nhanh, để xây dựng một đô thị phát triển mang tính bền vững ngoài các yếu tố khác thì việc xây dựng mô hình thủy văn, thủy lực là một trong những vấn đề cần thiết hiện nay đối với đô thị Đà Nẵng. Dự án “Xây dựng mô hình thủy văn và mô phỏng phát triển đô thị thành phố Đà Nẵng” đã chính thức khởi động vào tháng 3/2011, do Sở Xây dựng Đà Nẵng làm chủ dự án đến nay đã hoàn thành một số kết quả mô phỏng theo các kịch bản cho lưu vực các con sông. Dự án hoàn thành sẽ giúp cho Đà Nẵng ứng phó kịp thời về lũ lụt, ngập úng từ đó có kế hoạch tiêu thoát lũ, chống ngập lụt, ngập úng cho đô thị.  

Đô thị Đà Nẵng ngày càng phát triển. (ảnh: Sở Xây dựng TP Đà Nẵng) 

Xây dựng mô hình thích ứng với phát triển đô thị 

Dự án “Xây dựng mô hình thủy văn và mô phỏng sự phát triển đô thi thành phố Đà Nẵng” do Quỹ Rockefeller tài trợ và được ký kết giữa UBND thành phố Đà Nẵng và Viện Nghiên cứu chuyển đổi Môi trường và Xã hội (ISET). Trung tâm nghiên cứu bảo vệ môi trường thuộc Đại học Đà Nẵng là đơn vị tư vấn xây dựng mô hình này. Dự án đã chính thức khởi động vào tháng 3/2011, từ đó đến nay Sở Xây dựng Đà Nẵng đã phối hợp các đơn vị liên quan tổ chức thực hiện nhiều nội dung như: Cập nhật số liệu địa hình, địa mạo, thủy văn và khớp nối quy hoạch. Nghiên cứu xây dựng mô hình thủy văn và bản đồ ngập lụt ứng với các kịch bản tần suất lũ, các kịch bản BĐKH và quy hoạch phát triển đô thị. 

Theo ông Lê Tùng Lâm (ảnh bên), Phó Giám đốc Sở Xây dựng Đà Nẵng, Trưởng ban chỉ đạo dự án cho biết: Mục tiêu chính của dự án bao gồm xây dựng các bản đồ ngập lụt, ứng với các kịch bản tần suất khác nhau, có xét đến quá trình đô thị hóa và BĐKH. Đồng thời dự báo lũ lụt, tiêu thoát lũ, chống ngập lụt, ngập úng cho thành phố. Xây dựng cơ sở dữ liệu cho Đà Nẵng xem xét đến các tác động tiềm tàng của BĐKH, lũ lụt trong quá trình đô thị hóa. Làm cơ sở cho các giải pháp thích ứng với điều kiện khí hậu, lũ lụt trong tương lai với mục đích Quy hoạch xây dựng phát triển đô thị bền vững. 

Một vấn đề được đặt ra trong xây dựng mô hình thủy văn, thủy lực đó là một mô hình xây dựng phải phù hợp và thích ứng với đô thị Đà Nẵng trong tương lai và cho một tầm nhìn mang tính chiến lược. Theo các chuyên gia thì mô hình xây dựng cần luôn luôn cập nhật và có nhiều kiểm nghiệm trong thực tế. Bởi nhiều yếu tố mới hiện nay sẽ làm môi trường bị thay đổi như các đập thủy điện thượng lưu các con sông khi đi vào hoạt động dường như không có mưa lụt lớn tại Đà Nẵng trong giai đoạn hiện nay nhưng có thể biến đổi lớn trong thời gian tới. Cho nên mô hình cần có nhiều thử thách mới biết được có an toàn hay không, có phù hợp hay không về vấn đề ngập lụt của thành phố và để có kịch bản ứng phó. Các chuyên gia cũng đã quan tâm đến tình trạng ngập lụt đô thị ứng với các tần suất ngập lụt khác nhau. Trong quy hoạch tính toán cao độ của đô thị hiện nay có quy định các tần suất như 10%, 5%, 3%, 2% và 1%. Đối với các nước tiên tiến thì dùng mức 0,1% (1.000 năm mới ngập 1 lần), chính vì nhu cầu đó phải xác định mức tần suất theo quy định chung về tiêu chuẩn xây dựng đô thị và thích ứng với phát triển đô thị Đà Nẵng trong tương lai. 

Kịch bản mô hình có thể sử dụng cho đến năm 2030 và 2050

Theo kế hoạch đề ra, ngày 25/1/2013 dự án tiếp tục thực hiện hội thảo lần 2 về “Tham vấn mô hình ngập lụt đô thị ứng với các kịch bản BĐKH và phát triển đô thị”. Nội dung Hội thảo lần này đơn vị tư vấn trình bày kết quả 2 sản phẩm của dự án. Đó là tính toán thủy văn, thủy lực lưu vực sông Vu Gia-Hàn và sông Cu Đê. Tính toán thủy văn xác định các biên đầu vào cho mô hình thủy lực. Tính toán ngập lụt cho lưu vực hạ lưu, lượng mưa được đo qua các năm, cập nhật các trận lũ lớn trong thời gian qua, thống kê được diện ngập. Từ nhưng cơ sở dữ liệu đó xây dựng bản đồ ngập lụt ứng với các kịch bản dưới tác động của biến đổi khí hậu. 

Kết quả báo cáo của đơn vị tư vấn thì kết quả chạy mô hình với bộ thông số đã được xác định từ các số liệu về lũ lụt năm 2007, 2009, 2010 cho phép áp dụng trong công tác dự báo lũ lụt và ngập lụt tại thành phố Đà Nẵng trong tương lai. Kết quả tính toán ngập lụt với các số liệu giả định theo các kịch bản của sự biến đổi khí hậu tại các thời điểm năm 2030 và 2050, trên cơ sở các số liệu các đợt lũ năm 2007 và 2009 cho thấy tần suất 2% và 1%. Lưu lượng tại biên cũng có sự gia tăng tương ứng. Các bộ thông số đã được xác định có độ tinh cậy cao và hoàn toàn có thể sử dụng dự báo xu thế, diễn biến mức độ ngập lụt tại Đà Nẵng trong tương lai dưới tác động của biến đổi khí hậu./. 

Ngọc Long