Trường đại học không chỉ là nơi dành cho việc học tập, nghiên cứu mà còn là nơi sinh viên tận hưởng những giá trị cuộc sống, nơi họ trải qua những kỷ niệm dẹp nhất của tuổi thanh xuân. Chính vì vậy, các Trường đại học luôn phải đổi mới từ kiến trúc đến cơ sở vật chất cũng như giáo trình đào tạo để tạo nên một môi trường học tập, sinh hoạt tốt nhất cho thế hệ trẻ. Cùng trao đổi với kiến trúc sư Trần Hữu Hoàng Phú- công ty EAI, về dự án Trường đại học ngày mai cũng như dự án xây dựng Đại học Văn Lang, mà anh và các đồng nghiệp đang dự định thiết kế dành cho các bạn sinh viên.  

Anh định nghĩa thế nào là Trường đại học theo xu thế mới, hiện đại?

KTS Trần Hữu Hoàng Phú: - Trường đại học theo xu thế hiện đại, trước hết phải là một mô hình mở, góp phần gia tăng tần suất tương tác giữa sinh viên- giảng viên- doanh nghiệp. Đó là nơi nâng cao chất lượng giảng dạy, học tập; nâng cao chất lượng cuộc sống, kết hợp chặt chẽ với vui chơi giải trí, thể dục thể thao, giao lưu văn hóa của sinh viên và giảng viên, đồng thời hỗ trợ hướng nghiệp cho thế hệ trẻ. 

Bên cạnh những khu kiến trúc truyền thống như giảng đường, phòng thí nghiệm, phòng họp, xưởng thực hành… thì những không gian mở như hiên- hành lang, khuôn viên vườn, các khoảng giếng trời, quán cà phê, căng-tin… cũng cần đượccoi trọng. Ngày nay, những khoảng không gian kết nối không chỉ mang chức năng lưu thông, thư giãn mà còn là không gian trao đổi, học hỏi, gặp gỡ, sẻ chia thông tin giữa các sinh viên mọi phân ngành với nhau. Từ đó, các ý tưởng sáng tạo được hình thành và hoàn thiện.

Tiêu chí thứ hai là xây dựng một khu Đại học tiêu thụ hiệu quả năng lượng và tối ưu hóa không gian. Các công trình kiến trúc cần hạn chế các hệ quả tiêu cực của việc tiêu thụ năng lượng gây tăng phát thải khí nhà kính; tiết kiệm tối đa chi phí năng lượng, bằng cách tận dụng triệt để nguồn năng lượng tự nhiên. Do đó, Trường đại học cần phải được kết nối với bối cảnh đô thị của nó, tức là không gian của trường phải tương tác với khu đô thị bao quanh nó, “một khu đô thị đại học”, bằng việc gia tăng các khoảng xanh trong khuôn viên trường tạo môi trường trong lành, từ đó mở rộng ra toàn khu đô thị. Tổng thể lại, đời sống của sinh viên, giảng viên, cư dân, nhân viên sẽ tích hợp và hòa chung trong không gian xanh quy mô lớn. 

Tại sao Trường đại học ngày nay cần gắn liền với doanh nghiệp?

- Theo xu thế phát triển của xã hội, mối quan hệ giữa các trường đại học với các doanh nghiệp mang tính chất tương hỗ, không còn là 2 thế giới tách biệt. Thật ra, trên thế giới, xu thế này không còn mới, mà nó phổ biến từ Mỹ sang các nước Châu Âu. Các khu công nghệ cao thường nằm gần các trường đại học, nguồn chất xám vô tận, nguồn nhân lực chất lượng. Thực tế, giảng viên chỉ giảng dạy lý thuyết cơ bản cho sinh viên. Trên nền tảng đó, các bạn phải tìm tòi, nghiên cứu để phát triển những ý tưởng sáng tạo thành kế hoạch hoàn chỉnh. Và chỉ có doanh nghiệp, các nhà đầu tư, chính xác hơn là nhà đầu tư mạo hiểm, mới có thể hiện thực hóa ý tưởng của sinh viên, biến nó thành những dự án siêu lợi nhuận mang lại lợi ích cho xã hội. Đây chính là kinh tế tri thức. Không những doanh nghiệp phát triển mà các trường đại học, dưới áp lực phải cạnh tranh với nhau, đổi mới giáo trình đào tạo phù hợp với thực tiễn, bồi dưỡng nên những sinh viên có kỹ năng tốt, năng lực cho xã hội. Các doanh nghiệp, chuyên gia đưa ra khuynh hướng phát triển của các ngành nghề. Đại học sẽ đào tạo ra nguồn nhân lực lành nghề, giàu sáng tạo đáp ứng được các khuynh hướng đó. 

Trong thiết kế Trường đại học theo xu thế hiện đại của anh, ký túc xá dành cho sinh viên sẽ được đổi mới ra sao?

- Phân nửa thời gian của sinh viên trôi qua ở ký túc xá (KTX). Nơi ghi dấu những kỷ niệm đẹp đẽ của một thời tuổi trẻ tự do, phóng khoáng. Chúng tôi rất chú trọng điểu này. KTX, ngoài việc đáp ứng được nhu cầu cơ bản của sinh viên, sẽ được xây dựng như một khu dân cư dành cho những người trẻ. Đời sống tinh thần được nâng cao thông qua việc tạo ra những khu phức hợp thể thao, , những con đường đi bộ rợp bóng cây, khuôn viên xanh, trong lành, thoải mái… Đặc biệt hơn, KTX không chỉ là không giao lưu văn hóa, tri thức giữa các bạn sinh viên mà còn là nơi chuyện trò cởi mở giữa giảng viên và sinh viên, trao đổi các kế hoạch khởi nghiệp, giữa doanh nghiệp và sinh viên. Nó là nơi gợi mở các ý tưởng sáng tạo, thúc đẩy quá trình hiện thực hóa ý tưởng. 

Một trong những điểm hấp dẫn của Trường đại học, ngoài KTX, sẽ là thư viện. Anh đã thiết kế thư viện như thế nào để phù hợp với Trường đại học theo xu thế mở, hiện đại?

- Một vấn đề quan trọng là Trường đại học ngày nay phải luôn gắn liền với công nghệ thông tin. Thiết bị công nghệ số hỗ trợ cho việc giảng dạy và tiếp thu tri thức của sinh viên. Những khuôn viên thực sẽ kết hợp chặt chẽ với khuôn viên ảo như mạng nội bộ, hộp thư, cổng thông tin… của trường nói chung và từng khoa nói riêng. Thư viện trường cũng hoạt động với 2 chức năng: thư viện truyền thống và thư viện số. Thư viện số bổ sung cho thư viện truyền thống, giúp sinh viên- giảng viên tiếp cận với tư liệu nhanh nhất có thể. Thư viện số giúp tiết kiệm thời gian, chi phí lao động và góp phần mở rộng diện tích cho không gian học tập, nghiên cứu của sinh viên. Tuy vậy, vẫn phải tồn tại thư viện truyền thống để lưu giữ những bộ sách quý hiếm, được truyền lại qua các thế hệ; những tư liệu quý giá, những hình ảnh của tất cả thế hệ sinh viên của trường. Thư viện truyền thống thể hiện bề dày lịch sử của cả một Trường đại học. Ngoài ra, thư viện phải được thiết kế với nhiều không gian mở dành cho hoạt động nhóm, cuộc gặp gỡ,… bên cạnh không gian cá nhân. Thư viện phải thỏa mãn được nhu cầu nghe, nhìn và trao đổi thông tin của sinh viên. 

Vậy dự án xây dựng Trường đại học Văn Lang ở quận Gò Vấp có những đặc điểm nổi bật nào mang tính chất đầu tiên, tiên phong ở Việt Nam?

- Đây là một dự án nhiệt huyết và đầy tham vọng của chủ đầu tư, công ty EAI cùng các đối tác. Khu vực Bến Hải, P.5, Q.Gò Vấp hiện nay là một tiểu khu đô thị phát triển tương đối rời rạc dưới áp lực của quy trình đô thị hóa tự phát của TP.HCM. Hệ thống hạ tầng xã hội và đô thị ở cấp độ đơn giản, thiếu đồng bộ. Do đó, làm thế nào xác định được một số nguyên tắc quy hoạch chủ đạo giữa các công trình kiến trúc và quy hoạch là một thách thức. Chúng tôi dựa trên mạng lưới đô thị theo quy hoạch được phê duyệt để nghiên cứu về một ngôi trường cùng lúc đáp ứng các dự án đào tạo, giáo dục và các dự án quy hoạch, kiến trúc. Khu trường mới của Văn Lang sẽ là một phần hòa hợp trong tổng thể kết nối đô thị với những kiến trúc lân cận, khai thác những ưu điểm từ cảnh quan thiên nhiên, một công trình xanh thân thiện với môi trường.

Theo ý tưởng ban đầu của công ty EAI, Đại học Văn Lang sẽ là một cấu trúc tổng thể dựa trên ba không gian chủ đạo: quảng trường gặp gỡ, quảng trường tri thức và quảng trường khám phá. Quảng trường gặp gỡ sẽ mở rộng không gian về phía đô thị hiện hữu của thành phố, kết nối không gian công cộng với trung tâm của trường đại học hay còn gọi là quảng trường tri thức biểu trưng cho các giá trị của Đại học Văn Lang. Các khối công trình đào tạo, nghiên cứu, học tập và phần lớn các công trình hành chánh sẽ được kết nối với đời sống sinh viên. Quảng trường khám phá, trục cấu trúc Bắc- Nam của toàn bộ khuôn viên, một không gian phong phú và đa dạng với các sinh hoạt của sinh viên và cư dân của khu đại học (ký túc xá, nhà hàng, cơ sở thể thao, cơ sở đào tạo kỹ năng, câu lạc bộ, hội nhóm, đoàn thể…). Tất cả nhằm thúc đẩy việc cộng sinh những nguồn tri thức khác nhau để phát triển mọi ngành nghề. 

Câu hỏi cuối cùng, lời khuyên của anh với các bạn sinh viên sau khi tốt nghiệp, làm thế nào để có một công việc như ý?

- Đơn giản là bạn cần hiểu khả năng của bản thân. Ở TP.HCM có rất nhiều cơ hội để các bạn phát huy khả năng của mình. Các bạn nên tìm hiểu vị trí mình muốn làm, công ty mình muốn ứng tuyển và phải tin tưởng ở năng lực của bản thân. Các công ty luôn chào đón những nhân viên chăm chỉ, hiểu biết và cố gắng hết mình. Riêng với các bạn kiến trúc sư và kỹ sư thì chúng tôi, công ty EAI (kiến trúc và quy hoạch), công ty RFR (kết cấu) và công ty Elithis Asia (thiết kế cơ điện và công trình xanh) cùng rất nhiều công ty khác luôn chào đón các bạn. 

Cảm ơn anh về những chia sẻ trên! 

Như Mai (thực hiện) 

Thiết kế Trường Đại học Văn Lang: