Cuộc xung đột Nga- Ukraine thúc bách Liên minh châu Âu (EU) tăng tốc quá trình chuyển đổi từ khí đốt sang năng lượng gió và mặt trời. Nhưng tham vọng này đang đối mặt với làn sóng phản đối của những người dân địa phương có thu nhập phụ thuộc vào cảnh quan thiên nhiên, địa điểm văn hóa và du lịch của khu vực.
Các tuốc-bin gió ở vùng nông thôn yên bình của Galicia, tây bắc Tây Ban Nha. (Ảnh: WSJ)
Ở thị trấn Foz thuộc vùng nông thôn của vùng Galicia, phía tây bắc Tây Ban Nha, Maria Martin và chồng cô đã mở một nhà trọ cách đây sáu năm để cung cấp cho khách du lịch một nơi nghỉ ngơi yên tĩnh.
Đôi vợ chồng này và những cư dân địa phương khác đang phản đối đề xuất xây dựng một cụm tuốc-bin gió cao 106 mét gần nhà trọ của họ. Các tuốc-bin này nằm trong số hơn 200 tuốc-bin ở các dự án của Công ty phát triển năng lượng tái tạo Greenalia, vốn đã ký thỏa thuận bán điện cho Tập đoàn Alcoa Corp., nhà sản xuất nhôm của Mỹ.
Alcoa kỳ vọng các dự án này sẽ cung cấp năng lượng giá rẻ, giúp khởi động lại một nhà máy luyện nhôm khổng lồ của tập đoàn ở San Ciprian, cách Galicia 23 km về phía tây. Alcoa đã tạm dừng hoạt động nhà máy luyện nhôm này vào năm 2021 do giá điện tăng cao khi Nga bắt đầu cắt giảm dòng chảy khí đốt sang châu Âu trước khi chiến sự nổ ra ở Ukraine.
Chính quyền vùng Galicia đã phê duyệt dự án trang trại điện gió nói trên tháng 11 năm ngoái bất chấp sự phản đối của chính quyền thị trấn Foz bằng cách chỉ định đây là một dự án có lợi ích chiến lược.
Những người phản đối dự án nói rằng các tuốc-bin gió sẽ sự tàn phá cảnh quan và gây ra tiếng ồn. Maria Martin nói: “Không ai có thể sống gần một trang trại điện gió như vậy. Có lẽ công việc kinh doanh nhà trọ của tôi sẽ phải dừng lại”.
Năm 2021, Ủy ban châu Âu (EC) đề xuất mở rộng quy mô năng lượng tái tạo của EU trong thập niên tới, từ khoảng 20% lên 40% tổng mức tiêu thụ năng lượng của khối vào năm 2030. Cuộc xung đột Nga-Ukraine khiến giá khí đốt tăng hơn gấp ba vào mùa hè năm ngoái so với trước chiến tranh, buộc EU nâng mục tiêu đó lên 45%.
Pháp, Đức, Tây Ban Nha và các chính phủ khác ở châu Âu đang thúc đẩy các luật tuyên bố rằng năng lượng tái tạo là lợi ích công cộng quan trọng nhất. Các luật này được thiết kế để loại bỏ những trở ngại đang kìm hãm đầu tư năng lượng mặt trời và gió.
Giá năng lượng cao đã buộc nhiều nhà máy, vốn là xương sống công nghiệp của châu Âu và cung cấp việc làm cho hàng chục ngàn người, phải đóng cửa. Các chuyên gia kinh tế lo ngại chi phí năng lượng đe dọa chuỗi cung ứng của các nhà sản xuất ô tô, công ty hàng không vũ trụ và những gã khổng lồ công nghiệp khác ở châu Âu. EC dự đoán nền kinh tế EU sẽ suy giảm 0,5% trong quí kết thúc vào ngày 31-12-2022 và giảm 0,1% trong quí 1-2023 do các nhà máy hạn chế sản xuất.
Jose Antonio Zan, lãnh đạo công đoàn tại nhà máy luyện nhôm của Alcoa ở San Ciprian, nói: “Nếu các trang trại điện gió không được phê duyệt, hoạt động sản xuất của chúng tôi sẽ gặp khó khăn. Tây Ban Nha không có dầu hoặc khí đốt, nhưng có gió và chúng ta nên tận dụng nó”.
Tại Ý, các nhà lập pháp đã thông qua một luật mới để hạn chế quyền lực của Bộ Văn hóa nhằm ngăn bộ này phản đối các dự án năng lượng tái tạo. Nhờ đó, quy trình cấp phép cho các trang trại năng lượng mặt trời mới ở Ý giảm xuống dưới một năm.
Bộ Văn hóa Ý, chịu trách nhiệm bảo tồn cảnh quan có nhiều phế tích cổ xưa, thường phản đối các dự án năng lượng gió và mặt trời vì lo ngại chúng có thể làm hỏng phế tích này hoặc làm giảm vẻ đẹp của cảnh quan. Các quan chức bảo tồn của Bộ Văn hóa Ý đang thúc đẩy các hạn chế mới đối với sự phát triển năng lượng tái tạo để bảo vệ các cảnh quan, vốn được hiến pháp Ý xem là một tài sản được bảo vệ.
Một trong các đề xuất của bộ này là cấm xây dựng các trang trại điện mặt trời ở một khu vực nông thôn có diện tích rộng hơn 162 km ở vùng Lazio, xung quanh lưu vực sông Arrone, một trung tâm của nền văn minh Etruscan cai trị ở Ý trước khi đế chế La Mã trỗi dậy. Đề xuất này vấp phải sự phản đối kịch liệt từ các lãnh đạo của ngành năng lượng mặt trời và một số nhà lập pháp Ý, những người lo ngại hàng chục dự án trang trại điện mặt trời sẽ bị trì hoãn vô thời hạn.
Các công ty hóa chất, nhà sản xuất nhôm và các ngành công nghiệp tiêu thụ nhiều năng lượng khác của châu Âu đang sốt sắng thúc đẩy các dự án các trang trại điện mặt trời và gió. Họ đang chạy đua để ký hợp đồng mua dài hạn với các nhà phát triển năng lượng tái tạo có thể cung cấp điện với giá cả phải chăng và bảo vệ họ khỏi sự biến động mạnh của giá khí đốt.
Các nhà phát triển năng lượng mặt trời và gió đã từng phải thuyết phục các công ty lớn, chủ yếu là các công ty công nghệ, ký các thỏa thuận mua điện dài hạn từ các dự án của họ. Bây giờ các vị thế đã đảo ngược, với việc các nhà phát triển năng lượng tái tạo được hàng loạt các nhà sản xuất đề nghị ký hợp đồng cung cấp điện.
Những cơn gió mạnh ở Galicia đã thu hút các nhà phát triển điện gió đến đây. Hiện có hơn 4.000 tuốc-bin gió hoạt động ở Galicia.
Những người chỉ trích cho rằng các tuốc-bin gió xé nát khung cảnh thiên nhiên và các địa điểm văn hóa có từ thời đế chế La Mã của Galicia. Theo dữ liệu năm 2019, du lịch chiếm 10% GDP và cung cấp 11% tổng số việc làm ở Galicia. Có khoảng 270 dự án điện gió đang xin phép ở Galicia. Chúng sẽ tăng gần gấp đôi công suất điện gió đã lắp đặt của khu vực nếu tất cả chúng được xây dựng. Các dự án điện gió ban đầu chiếm đất ở những vùng xa xôi hơn, nhưng làn sóng dự án mới đang áp sát các thị trấn và địa danh văn hóa của Galicia.
WindEurope, tổ chức đại diện cho các nhà sản xuất tuốc-bin gió và các công ty năng lượng tái tạo, cho biết âm thanh của tuốc-bin ở khoảng cách 400 mét tương đương với tiếng kêu của tủ lạnh, thấp hơn nhiều so với các nguồn tiếng ồn xung quanh khác như giao thông đường bộ. WindEurope cũng cho rằng các tuốc-bin gió mang lại thu nhập cho thuê đất đáng kể cho nông dân và các chủ đất khác ở các vùng nông thôn, nơi chúng thường được xây dựng.
Khánh Lan
(KTSG Online /Theo WSJ)
