Theo thống kê, số lượng phương tiện giao thông đường bộ trên địa bàn Thành phố hiện có khoảng 8 triệu, trong đó gần 1,5 triệu ô tô. Tốc độ gia tăng phương tiện cá nhân của Thành phố là 4,5%/năm, riêng ô tô khoảng 10%.
Tuy nhiên, diện tích đất của thành phố dành cho giao thông tĩnh và các điểm, bãi đỗ xe công cộng mới chỉ đáp ứng khoảng 8-10% nhu cầu đỗ xe của tổng số phương tiện hiện có, còn lại 90% nhu cầu đang đỗ tại các bãi đất trống, đất xen kẹt, đất dự án chậm triển khai, các khu vực công cộng như lòng đường, vỉa hè, bãi xe trong bệnh viện, trường học, công viên, trung tâm thương mại, khu chung cư, trụ sở cơ quan, đơn vị và tại nhà dân.
Cần nhiều hơn bãi đỗ xe cao tầng
Từ nhiều năm trước, bãi đỗ xe cao tầng đã được Hà Nội cho triển khai xây dựng. Bãi đỗ xe Trần Nhật Duật và bãi đỗ xe Nguyễn Công Hoan là hai mô hình đáng chú ý.
Bãi đỗ xe Trần Nhật Duật tại quận Hoàn Kiếm, khánh thành ngày 24/04/2015, là bãi đỗ xe công cộng bằng giàn thép đầu tiên tại Hà Nội, do Công ty TNHH MTV Khai thác điểm đỗ xe Hà Nội đầu tư hơn 30 tỷ đồng.
Với diện tích 412 m², gồm 7 block cao 4 tầng (chiều cao 8,5 m), bãi này chứa được 91 ô tô dưới 7 chỗ. Ứng dụng công nghệ xếp hình Nhật Bản với hệ thống nâng hạ bằng cáp và pallet chuyên dụng, bãi từng đón lượng lớn khách hàng nhờ vị trí gần khu phố cổ, nhưng tỷ lệ lấp đầy hiện chỉ đạt khoảng 70%, phần nào do cạnh tranh từ các bãi đỗ tự phát giá rẻ xung quanh. Giá gửi xe hiện tại khoảng 30.000-40.000 đồng/lượt/2 giờ.
Trong khi đó, bãi đỗ xe Nguyễn Công Hoan tại quận Ba Đình, đưa vào sử dụng ngày 30/01/2016 với tổng vốn đầu tư 60 tỷ đồng, có diện tích 1.048 m², gồm 17 block cao 4 tầng, sức chứa 221 ô tô dưới 7 chỗ.
Được thiết kế theo công nghệ Hàn Quốc, hệ thống sử dụng khung thép kết hợp mái nhựa thông minh, vận hành bằng cáp và xích, đây là bãi đỗ xe giàn thép lớn nhất Hà Nội tính đến nay, góp phần giảm tải cho khu vực trung tâm.
Ngoài hai bãi đỗ xe này, các tầng hầm tại trung tâm thương mại lớn như Keangnam hay Lotte Center cũng đóng vai trò quan trọng, nhưng chủ yếu phục vụ nội bộ, không giải quyết được nhu cầu công cộng ở các quận như: Hoàn Kiếm, Đống Đa, Cầu Giấy.
Dù đã có những điểm sáng như trên, các dự án bãi đỗ xe mới tại Hà Nội vẫn đối mặt với nhiều khó khăn.
Thành phố quy hoạch 1.620 bãi đỗ xe, nhưng đến cuối năm 2023 mới thực hiện được 57 bãi, 66 bãi đang triển khai đầu tư. Nhiều diện tích đất được quy hoạch xây dựng bãi đỗ xe bị bỏ hoang…
Cũng Theo quy hoạch bến bãi năm 2022, thành phố dự tính sẽ xây dựng 73 bãi xe ngầm, tuy nhiên đến nay chưa bãi xe ngầm nào hình thành. Bãi đỗ xe ngầm tại khu đất phía Bắc công viên Thanh Xuân được nêu ra như dẫn chứng về khó khăn trong công tác đầu tư.
Bãi xe ngầm này rộng 1,7 ha, được cấp phép từ năm 2017, công suất khoảng 700 ôtô. Tuy nhiên, theo tính toán của Sở Tài chính Hà Nội, để đầu tư bãi xe mất 680 tỷ đồng, trong khi chỉ thu được một tỷ đồng mỗi tháng. Do đó nhà đầu tư không “mặn mà”
Tương tự, bãi đỗ xe ngầm tại Công viên Cầu Giấy ở quận Cầu Giấy nhiều năm trước đã được rục rịch triển khai, dự kiến sức chứa 500-700 xe, tuy nhiên, hiện dự án này đã không còn được nhắc tới.
Sự chậm tiến độ của các dự án xuất phát từ nhiều nguyên nhân. Trước hết là thiếu vốn, khi chi phí xây dựng bãi đỗ xe lớn (hàng trăm đến nghìn tỷ đồng), trong khi phí đỗ xe không đủ hấp dẫn để hoàn vốn nhanh.
Quỹ đất hạn chế càng làm tình hình thêm khó khăn, khi nội thành thiếu mặt bằng, còn ngoại ô không hấp dẫn đầu tư. Chính sách ưu đãi như giảm thuế hay miễn tiền sử dụng đất chưa đủ sức hút để lôi kéo doanh nghiệp tham gia.
Tuy nhiên, bước sang năm 2025 tình hình triển khai dự án bãi đỗ xe đã có nhiều khởi sắc, chính quyền thành phố Hà Nội đang nỗ lực, tạo điều kiện cho doanh nghiệp triển khai các dự án bãi quy mô lớn, thông minh.
Mới đây, UBND Thành phố đã ban hành Quyết định số 1046/QĐ-UBND về việc cho Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ Thiện Thành Phát (đại diện Liên danh) thuê 10.642 m2 đất để hoàn thiện các thủ tục quy hoạch, đầu tư thực hiện Dự án xây dựng bãi đỗ xe tại số 68 Dương Đình Nghệ, phường Yên Hòa, quận Cầu Giấy, nhằm giảm thiểu tình trạng ùn tắc, ảnh hưởng đến an ninh trật tự trên địa bàn.
Cũng tại quận Cầu Giấy, một dự án bãi đỗ xe cao tầng, thông minh với sức chứa hàng trăm đầu xe đang tích cực được triển khai các thủ tục cần thiết, dự kiến sẽ hoàn thành trong năm 2025. Dự án khi hoàn thành sẽ góp phần giảm thiểu ùn tắc, tạo điểm nhấn giao thông tĩnh quận Cầu Giấy.
Triển khai nhiều giải pháp đồng bộ
Dù tiến độ còn chậm, Hà Nội đang triển khai nhiều giải pháp cụ thể để cải thiện tình hình giao thông tĩnh và giảm áp lực từ phương tiện cơ giới.
Theo Quy hoạch giao thông vận tải Thủ đô đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, tỷ lệ diện tích đất giao thông trên diện tích đất xây dựng phải đạt từ 20% – 26% đối với đô thị trung tâm, diện tích cho giao thông tĩnh phải đạt 3 – 4%. Tuy nhiên, trên thực tế, diện tích đất dành cho giao thông mới đạt 12,13%, đáng nói diện tích dành cho giao thông tĩnh chưa đạt 1%.
Sở Giao thông vận tải Hà Nội cho biết thành phố đã thông qua Đề án Giao thông Thông minh vào cuối 2024, chia làm 3 giai đoạn.
Giai đoạn 1, 2025-2027: hình thành nền tảng;
Giai đoạn 2, 2027-2029: mở rộng;
Giai đoạn 3, sau 2030: phát triển bền vững, nhằm quản lý giao thông hiệu quả hơn, bao gồm cả giao thông tĩnh.
Đặc biệt, Hà Nội đang tính đến việc khoanh vùng hạn chế phương tiện giao thông tại các “vùng phát thải thấp” (LEZ) từ năm 2025, theo dự thảo Nghị quyết cụ thể hóa Luật Thủ đô 2024.
Dự kiến, 12 quận nội thành, với trọng tâm là quận Hoàn Kiếm, sẽ thí điểm hạn chế xe máy và ô tô không đạt tiêu chuẩn khí thải từ đầu năm 2025, tiến tới dừng hoàn toàn xe máy tại các quận vào năm 2030 (theo Nghị quyết HĐND TP từ 2017).
Để hỗ trợ lộ trình này, thành phố đang ưu tiên phát triển vận tải công cộng: các tuyến xe buýt sạch giá rẻ, kết nối với metro (như tuyến Cát Linh – Hà Đông và tuyến Nhổn – Ga Hà Nội dự kiến hoàn thiện giai đoạn 1 vào 2025-2026), đồng thời tăng phí đỗ xe tại trung tâm để khuyến khích người dân chuyển sang phương tiện công cộng.
Sở Giao thông vận tải Hà Nội cũng phối hợp với Sở Tài chính điều chỉnh cơ chế giá đỗ xe theo Luật Giá 2023, dự kiến hoàn thành trong nửa đầu 2025, nhằm tăng tính minh bạch và hiệu quả quản lý.
Ban Đô thị (HĐND thành phố Hà Nội) cũng đã đề nghị UBND thành phố chỉ đạo rà soát Quy hoạch bến xe, bãi đỗ xe, trung tâm tiếp vận và trạm dừng nghỉ trên địa bàn thành phố đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 để đưa ra khỏi quy hoạch các vị trí khó khả thi về tổ chức thực hiện.
Sở Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với Sở Giao thông vận tải và các đơn vị liên quan nghiên cứu, xây dựng cơ chế phù hợp để khuyến khích, tạo điều kiện triển khai các dự án theo quy hoạch, trong đó nghiên cứu các cơ chế có tính khả thi, phù hợp với quy định.
Bên cạnh các giải pháp nêu trên, nhiều chuyên gia đề xuất, để giải pháp khả thi, Hà Nội cần tăng ưu đãi cho nhà đầu tư, xử lý triệt để bãi đỗ tự phát, và đẩy nhanh quy hoạch bãi đỗ xe trung chuyển tại các cửa ngõ để giảm xe vào nội đô. Việc thí điểm vùng hạn chế phương tiện từ 2025 sẽ là bước đánh giá quan trọng, giúp thành phố điều chỉnh lộ trình phù hợp với thực tế.
Song Hoàng
