By using this site, you agree to the Privacy Policy and Terms of Use.
Accept
Ashui.comAshui.comAshui.com
  • Home
    • Bookmarks
    • English
      • News
      • Projects
      • Products
    • Ashui Awards
    • Giới thiệu
    • Quảng cáo / PR
    • Liên hệ
  • Tin tức / Sự kiện
    • Tin trong nước
    • Tin thế giới
    • Sự kiện
    Tin tức / Sự kiệnĐọc tiếp
    Đà Nẵng xây dựng công viên cảnh quan ven sông Hàn
    KTSG Online 05/06/2025
    Nghệ An: Điều chỉnh Quy hoạch chung thị xã Hoàng Mai đến năm 2045
    Tạp chí Xây dựng 03/06/2025
    Tuần lễ Ta đi xe đạp 2025 (lần thứ 7): “Tạo nên những Vùng phát thải thấp”
    Ashui.com 01/06/2025
    Hội thảo chuyên đề “Quy hoạch khu công nghiệp thông minh: Bối cảnh và hành động thực tiễn”
    Báo Xây dựng 30/05/2025
    Hội thảo “Nâng cao năng lực về hiệu quả năng lượng trong công trình xây dựng tại Việt Nam: Hướng tới phát triển đô thị bền vững”
    Báo Xây dựng 28/05/2025
  • Chuyên mục
    • Kiến trúc
    • Nội – ngoại thất
    • Quy hoạch đô thị
    • Bất động sản
    • Năng lượng – Môi trường
    • Phong thủy
  • Công nghệ
    • Công nghệ mới
    • Giải pháp
    • Xu hướng
    • Ứng dụng
  • Vật liệu / Thiết bị
    • Vật liệu xây dựng
    • Trang thiết bị
    • Trang trí nội thất
    • Thị trường
  • Dự án
    • Giới thiệu dự án
    • Tư vấn thiết kế
    • Kinh tế / Pháp luật
  • Tương tác
    • Chuyên đề
    • Góc nhìn
    • Phản biện
    • Đối thoại
    • Q&A
    • Điểm đến
    • Nhìn ra thế giới
  • Cộng đồng
    • Kiến trúc sư
    • Kỹ sư
    • Thiết kế / Sáng tạo
    • Sinh viên
    • Tuyển dụng
    • CLB Điện ảnh Kiến trúc
    • CLB Kiến trúc Xanh TPHCM
Font ResizerAa
Ashui.comAshui.com
Font ResizerAa
  • Home
  • Tin tức / Sự kiện
  • Chuyên mục
  • Công nghệ
  • Vật liệu / Thiết bị
  • Dự án
  • Tương tác
  • Cộng đồng
  • Home
    • Bookmarks
    • English
    • Ashui Awards
    • Giới thiệu
    • Quảng cáo / PR
    • Liên hệ
  • Tin tức / Sự kiện
    • Tin trong nước
    • Tin thế giới
    • Sự kiện
  • Chuyên mục
    • Kiến trúc
    • Nội – ngoại thất
    • Quy hoạch đô thị
    • Bất động sản
    • Năng lượng – Môi trường
    • Phong thủy
  • Công nghệ
    • Công nghệ mới
    • Giải pháp
    • Xu hướng
    • Ứng dụng
  • Vật liệu / Thiết bị
    • Vật liệu xây dựng
    • Trang thiết bị
    • Trang trí nội thất
    • Thị trường
  • Dự án
    • Giới thiệu dự án
    • Tư vấn thiết kế
    • Kinh tế / Pháp luật
  • Tương tác
    • Chuyên đề
    • Góc nhìn
    • Phản biện
    • Đối thoại
    • Q&A
    • Điểm đến
    • Nhìn ra thế giới
  • Cộng đồng
    • Kiến trúc sư
    • Kỹ sư
    • Thiết kế / Sáng tạo
    • Sinh viên
    • Tuyển dụng
    • CLB Điện ảnh Kiến trúc
    • CLB Kiến trúc Xanh TPHCM
Các kênh mạng xã hội
  • Advertise
© 2000-2025 Ashui.com. All Rights Reserved.
Đối thoại

GS.TS.KTS Hoàng Đạo Kính: Kiến trúc nông thôn đang tự phát

Ashui.com 23/09/2021
15 phút đọc
SHARE

“Có thể nói, kiến trúc nông thôn hiện nay là một nền kiến trúc hầu như tự phát, ít được hướng dẫn về cả mặt quy hoạch kiến trúc lẫn thẩm mỹ. Nông thôn giàu lên, về phương diện nào đó tiến sát đô thị song kiến trúc lại đang thiếu định hướng. Có thể nói, kiến trúc tổ ấm của hàng triệu nông dân đang bị các nhà hoạch định chính sách cùng các nhà kiến trúc bỏ rơi”. GS.TS.KTS Hoàng Đạo Kính (ảnh) mở đầu cuộc chuyện trò bằng một lời sẻ chia trĩu nặng tâm tư.

Làng Việt ngàn năm đang tan biến theo lẽ tự nhiên

Nếu được đề nghị tái hiện bức tranh toàn cảnh về kiến trúc nông thôn hiện nay, ông sẽ lựa chọn những nét phác thảo ban đầu thế nào?

GS.TS.KTS Hoàng Đạo Kính: – Hiện đang thịnh hành ba cách nhìn về sự phát triển của kiến trúc nông thôn. Nông thôn đô thị hóa nhanh, với sự áp đảo của các hình thức kiến trúc dạng đô thị, sự bê-tông hóa – nhựa đường hóa và phố hóa những con đường làng, sự phổ cập các tiện nghi đô thị và đặc biệt là sự gia tăng mật độ xây cất cùng độ cao nhà cửa mang hình thái đô thị. Một cách nhìn khác: kiến trúc nông thôn nhại lại kiến trúc thành thị, với nhà ống – nhà chia lô, dạng cái hộp và những “tô điểm” rập khuôn theo hình mẫu cũ kỹ từ thành phố. Cũng xuất hiện cách nhìn bi quan về sự biến đổi hình ảnh thôn quê truyền thống, sự tan vỡ không gian làng quê, cái nhìn nặng về hoài cổ.

Đó là những cái nhìn phản ánh hiện trạng, nhiều bức xúc và lắm vấn đề, có lẽ thuộc những người quan sát từ xa, thiếu sự phân tích khách quan. Song nông thôn, kiến trúc thôn làng biến đổi gốc rễ trong dòng cuốn của hiện đại hóa đòi hỏi những góc nhìn khác, giải phẫu từ trong ra ngoài và ngược lại, đặt dĩ vãng và hiện tại trong mối quan hệ ràng buộc chi phối để giải những bài toán tổ hợp. Tất cả, thiên nhiên, cảnh quan, đô thị, làng quê đều biến đổi theo nhẽ tự nhiên, không thể khư khư níu giữ lại làng quê xưa cũ, chỉ có một con đường thôi, đó là hiện đại hóa. Song, phải hiện đại hóa thế nào?


(Ảnh: Trần Hải)

Ông từng nói, “phát triển kiến trúc nông thôn trong dòng chảy hiện đại hóa đang bộc lộ nhiều mâu thuẫn và thách thức”. Những mâu thuẫn và thách thức ấy cụ thể là gì, thưa ông?

– Một hiện tượng có bản chất bước ngoặt là thể chế cộng cư nông thôn, vốn “tĩnh và khép” nay đã trở nên “động và mở”. Tương tự như đô thị, nhưng đương nhiên chậm hơn. Có thể dẫn ra những biểu hiện của xu thế này: sơ đồ cấu trúc công năng và không gian thôn làng, vốn khép và chặt đã tan vỡ, bung ra mà hầu như ít chịu sự kiềm chế. Cơ thể kiến trúc tan vỡ về phương diện hình thái học, bộc lộ sự bất định hình của khung cảnh kiến trúc.

Trong sự biến động cội rễ và đảo lộn diễn ra từ nửa sau thế kỷ XX, khung cảnh và kiến trúc làng quê biến đổi hẳn, ở khía cạnh nào đó thậm chí không thua kém gì đô thị. Song ta không thể không nhận ra những xộc xệch, biến dạng của cơ thể xóm làng đang là nguy cơ dẫn tới sự mất cân bằng, thậm chí sự suy thoái nào đó đi kèm sự phát triển. Những ngôi nhà dạng đô thị được xây dựng bằng vật liệu bền vững, với không gian cùng tiện nghi khép kín kèm một số thiết bị sinh hoạt hiện đại. Những khuôn viên nhà gia đình buộc phải chia nhỏ đất cho con cái ra ở riêng nên cấu trúc nhà – vườn – ao – chuồng bị xóa bỏ. Những ngôi làng biến dạng vì xây dựng xen lèn, bị cơi nới ra các phía, ruộng đất chung quanh bị chiếm dụng, ao ngòi bị lấp, giảm thiểu không gian xanh. Những khuôn viên biến thành nhà chia lô, “hộp hóa”, “công-ten-nơ hóa”…

Xã hội đang thay đổi tận gốc rễ. Cái làng cùng phương thức sản xuất ngày xưa không còn phù hợp. Làng Việt ngàn năm đứng trước nguy cơ tan biến. Mâu thuẫn sâu xa hơn cả là sự giới hạn của diện tích đất sở hữu và nhu cầu phát triển, giữa sự chật hẹp mảnh đất gia đình với sự nhân lên gấp bội con cháu, giữa quỹ kiến trúc vật chất cũ và đòi hỏi phát triển tất yếu… Còn thách thức, hễ không được lường trước sẽ ngày càng tăng. Như sự xuống cấp của môi trường sống cùng với quá trình nâng cao tiện nghi sống của từng hộ gia đình, thách thức của nhịp sống hiện đại hóa ùa tràn hỗn độn vào thôn quê nơi sự yên tĩnh vốn là tài nguyên. Rồi công cuộc xây cất thiếu sự dè sẻn đang xóa bỏ dần những khuôn viên gia đình – nhân tố tạo nên hệ sinh thái làng vi mô và vĩ mô. Hay mật độ xây dựng cao biến thôn làng thành những “tổ người” chen chúc…

Có thể nói, sự mở mang về phương diện kiến trúc và xây dựng làng quê hiện nay mang tính chất tự phát. Vai trò của những công cụ chỉ đạo như kế hoạch, quy hoạch và hướng dẫn chuyên môn xem ra khá mờ nhạt. Không ngấm và thấm vào nông thôn.

Chúng ta có cả một Bộ trông nom phát triển nông thôn, có cả một Viện quốc gia chuyên lo quy hoạch xây dựng nông thôn. Có nhiều chủ trương, văn bản chỉ đạo và hướng dẫn xây dựng nông thôn. Thậm chí có rất nhiều cuộc thi vẽ mẫu nhà cho nông thôn. Thế nhưng nông dân vẫn cứ ra tỉnh, vay mượn các kiểu nhà rồi tùy tiện và tùy sức xây dựng những ngôi nhà nửa tỉnh nửa quê, nửa cổ nửa kim vừa không đẹp vừa ít tiện dụng, từ bỏ những giá trị kiến trúc truyền thống, chẳng đoái hoài gì tới tương hợp, hòa quyện với cảnh quan thiên nhiên chung quanh.


(Ảnh: Trần Duy Tình)

Nông thị – Mô hình kiến trúc nông thôn phù hợp và khả thi

Đúng là nhìn vào quá trình phát triển đậm tính tự phát ấy, rất khó để nhận ra vai trò của người làm chính sách, giới quy hoạch hay kiến trúc sư trong khâu định hướng, tư vấn chuyên môn. Vậy cần phải làm gì để thay đổi thực trạng đáng buồn ấy, thưa ông?

– Tôi nghĩ đã đến lúc các cơ quan quản lý Nhà nước, các nhà khoa học hay kiến trúc sư cần quay mặt về với nông thôn và nông dân, cần làm gì đó để 65% – 75% dân số đang sinh sống ở những miền quê có được những cái nhà, cái làng đẹp đẽ và văn minh. Và làm gì đó để có sự chuyển đổi êm ái, ít gây xáo trộn và hợp lý về kiến trúc trong quá trình hiện đại hóa và đô thị hóa nông thôn. Sự thờ ơ của những người làm nghề khiến tôi đặt ra câu hỏi, tại sao họ không coi nông thôn – nông dân là những người chủ hợp đồng thiết kế, tại sao không nghĩ đó là nhiệm vụ xã hội của mỗi người làm kiến trúc – quy hoạch thay vì chỉ của chính quyền, của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn?

Nỗ lực hiện thực hóa mọi chủ trương xã hội, mọi ý tưởng quy hoạch và kiến trúc ở nông thôn chỉ đạt được hiệu quả khi người nông dân được thuyết phục, có lòng tin và tự nguyện bắt tay vào thực hiện. Họ vốn thiên về những gì tai nghe, mắt thấy nên nhà quản lý cùng giới chuyên môn cần tạo ra những mô hình theo sát hoàn toàn với thực tế từng vùng miền, đưa đến những giải pháp vừa đúng vừa hay lại dễ bắt chước. Sự bắt chước bởi một vài làng quê, một vài nông dân sẽ có sức lan toả hơn bất cứ một quyển sách, cuốn phim nào. Quy hoạch nên chăng mang tính định hướng, mô hình xây dựng dựa trên cơ sở những tiêu chí cơ bản. Không duy ý chí, không áp đặt và cũng không cứng nhắc. Điều tiết và hướng dẫn sẽ là những cách thức hiệu quả, để công cuộc phát triển nông thôn và kiến trúc nông thôn diễn ra đúng hướng.

Từ góc nhìn của một chuyên gia đầu ngành, ông có thể gợi mở một mô hình kiến trúc nông thôn hội đủ các tiêu chí “vừa đúng, vừa hay, vừa dễ bắt chước” đã liệt kê ở trên?

– Tôi đã từng đề xuất một mô hình cộng cư nông thôn thời hiện đại mà tôi gọi là nông thị hoặc nông trấn (agritown), kết hợp trong mình các hoạt động sản xuất nông nghiệp, thủ công và công nghiệp nhỏ, dịch vụ, văn hóa và giáo dục… Nông thị được cấu trúc bởi các khu nhà thấp tầng có khuôn viên đủ rộng để tăng gia và thư giãn; những đường phố rộng vừa phải dành cho các cơ sở thương mại, dịch vụ và giải trí; các khu đất dành cho văn hóa, thể thao, trường học… Làm nền cho tất cả và chiếm dụng đất nhiều hơn cả là không gian xanh và mặt nước. Chính thành tố này sẽ làm cho nông thị khác biệt với đô thị.

Muốn thiết lập mô hình nông thị, nông trấn, ta dứt khoát phải chọn định hướng duy nhất khả thi, đó là thực hiện phát triển tiếp nối, lấy cải tạo làm tổng giải pháp can thiệp. Đó là cách cấy ghép những mô hình trung hòa trong xu hướng phát triển hiện đại mà không tạo ra những ứ tồn của thời đại mới. Agritown, trong hình dung của tôi là một không gian sống kế thừa mô hình làng truyền thống nhưng có yếu tố tiện nghi cùng chất lượng sống đô thị, nơi chấp nhận xu hướng hiện đại hóa nhưng vẫn bảo lưu được những giá trị xưa cũ. Nếu được triển khai, tôi nghĩ đó sẽ là mô hình kiến trúc nông thôn phù hợp và khả thi với tình hình thực tế nước ta. Đó là giải pháp vĩ mô nhằm cân bằng lại đô thị và thiên nhiên, khi nông thị đóng vai trò trung chuyển. Tôi cứ ước mơ, những nông thị đó nay mai sẽ là những cái ắc-quy xã hội và sinh thái, nơi sự thư thả của cuộc sống con người sẽ thu và nạp bền lâu.

(Nhân Dân hằng tháng số tháng 9/2021)

Có thể bạn cũng quan tâm

Phát triển tiếp nối các đô thị

Nhân ngày kiến trúc nói về nhà ở thôn quê

Nâng cao hiệu quả công tác quản lý kiến trúc nông thôn là yêu cầu tất yếu

Viết nhân dịp ASHUI đã 20 tuổi / GS.TS.KTS Hoàng Đạo Kính

Nghĩ về Thủ đô Xưa – Nay – Mai

TỪ KHÓA:Hoàng Đạo Kínhkiến trúc nông thôn
Bài trước enCity nhận 3 giải thưởng quy hoạch của Hội Quy hoạch Singapore năm 2021
Bài tiếp Chủ tịch Quốc hội: Quy hoạch sử dụng đất phải đi trước một bước
Bình luận Bình luận

Bình luận Hủy

Bạn phải đăng nhập để gửi bình luận.

Ad imageAd image

Mới cập nhật

Giao thông xanh – Bài toán cần lời giải để đạt Net Zero
Góc nhìn 05/06/2025
Bỏ giấy phép xây dựng: Góc nhìn từ thực tiễn và chính sách
Góc nhìn 05/06/2025
Đà Nẵng xây dựng công viên cảnh quan ven sông Hàn
Tin trong nước 05/06/2025
Nên giữ lại hay xóa bỏ các thành phố thuộc tỉnh?
Phản biện 04/06/2025
Bộ Xây dựng ban hành Thông tư 08 về định mức xây dựng
Kinh tế / Pháp luật 04/06/2025
Cần làm gì để thị trường vật liệu xây dựng ổn định dài hạn?
Thị trường 04/06/2025
Một số kinh nghiệm về sáng kiến thành phố phát thải các-bon thấp trên thế giới
Nhìn ra thế giới 03/06/2025
Nghệ An: Điều chỉnh Quy hoạch chung thị xã Hoàng Mai đến năm 2045
Tin trong nước 03/06/2025
Xe đạp – phương tiện giao thông bền vững cho sức khỏe và môi trường
Nhìn ra thế giới 03/06/2025
Kiến nghị giải pháp giúp tăng khả năng tiếp cận nhà ở xã hội
Bất động sản 02/06/2025
- Advertisement -
Ad imageAd image

Xem thêm

Đối thoại

GS.TS.KTS Hoàng Đạo Kính: Di sản đô thị luôn bị giằng xé

Ashui.com 26/05/2018
Góc nhìn

Mặt nước và cỏ cây – Sắc hồn đô thị

Ashui.com 02/02/2018
Phản biện

Từ thành phố Buôn Ma Thuột nghĩ về bản sắc văn hóa đô thị Tây Nguyên

Ashui.com 03/06/2017
Phản biện

Kiểu xây dựng bừa bãi ở nông thôn đang phá nát làng Việt!

Ashui.com 27/08/2016
© 2000-2025 Ashui.com. All Rights Reserved.
Welcome back!

Sign in to your account

Username hoặc Email của bạn
Mật khẩu

Quên mật khẩu?