Nếu như cách đây vài năm, khi có ý định mua xe điện, đa phần người yêu xe ô tô sẽ nghĩ ngay đến các dòng xe Model S, Model X của Tesla dù giá của chúng khá cao. Lý do là trên thị trường không có nhiều mẫu xe điện có hiệu năng cao. Song giờ đây, khi các hãng xe danh tiếng khác đã cho ra mắt hàng chục mẫu xe điện ở tất cả các phân khúc, khách hàng có nhiều sự chọn lựa phù hợp với túi tiền hơn.
Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA) ở Paris (Pháp) hôm 30/5 công bố bản báo cáo cho biết năm 2017 thế giới có tổng cộng 3,1 triệu xe điện, bao gồm xe chạy hoàn toàn bằng động cơ điện (BEV) và xe lai sạc điện (PHEV), tức có thể chạy động cơ xăng hoặc động cơ điện. Con số này tăng 57% so với năm 2016. Trung Quốc là nơi có lượng xe điện lưu hành nhiều nhất, chiếm 40% lượng xe điện trên toàn cầu.
Xe mô hình Vision NEXT 100 để BMW phát triển dòng xe điện cao cấp iNEXT dự kiến sẽ chào bán trên thị trường vào năm 2021.
Nhu cầu tăng mạnh
IEA dự báo vào năm 2030, thế giới sẽ có 125 triệu xe điện lưu hành trên đường, cao gấp 40 lần so với lượng xe điện vào năm 2017. Theo tổ chức này, số lượng xe điện có thể lên đến 220 triệu chiếc vào năm 2030 nếu các nền kinh tế thực thi một cách quyết liệt các chính sách về phát triển bền vững và chống biến đổi khí hậu, cụ thể là hạn chế khí thải CO2 thông qua việc cấm kinh doanh và lưu hành xe động cơ đốt trong (chạy bằng nhiên liệu hóa thạch). Cơ quan này cũng cho rằng Trung Quốc và châu Âu sẽ là những nơi phổ cập xe điện nhanh nhất nhờ thực hiện nhiều chính sách hỗ trợ xe điện và chống biến đổi khí hậu. IEA dự báo đến năm 2030, xe điện sẽ chiếm 25% thị trường xe của Trung Quốc và ở châu Âu là 23%.
Trước đây, có nhiều sự cản trở khiến các hãng xe khác chậm tiến vào thị trường xe điện, bao gồm chi phí sản xuất cao do giá thành nguyên vật liệu, đặc biệt là các thành phần sản xuất pin điện có giá rất cao cũng như hạ tầng trạm sạc còn thiếu trầm trọng, khiến người tiêu dùng chưa mặn mà lắm với xe điện. Tuy nhiên, trong những năm gần đây khi mà nhiều chính phủ trên thế giới như Anh, Pháp, Đức, Trung Quốc, Ấn Độ, Na Uy… lên kế hoạch cấm bán xe động cơ đốt trong để giảm khí thải CO2 trong bối cảnh giá thành sản xuất pin điện giảm cũng như mạng lưới trạm sạc ngày càng được mở rộng, các hãng xe lớn trên toàn cầu như General Motors, Ford, Toyota, Nissan, BMW và nhiều hãng xe ít tên tuổi của Trung Quốc bắt đầu nhảy vào thị trường xe điện để nghênh chiến với Tesla.
Chi phí sản xuất pin lithium-ion cho xe điện đang giảm nhanh từ mức 800 đô la/kWh của một bộ pin, xuống còn 208 đô la/kWh vào năm 2017 và dự kiến sẽ giảm xuống chỉ còn 70 đô la/kWh vào năm 2030. Chẳng hạn, để sản xuất một bộ pin lithium-ion 100kWh cho dòng xe điện Model X, Tesla có thể tốn hơn 20.000 đô la nhưng đến năm 2030, chi phí này sẽ giảm xuống còn 7.000 đô la. Hạ tầng trạm sạc xe điện cộng cộng trên toàn cầu cũng dự kiến sẽ tăng nhanh, lên mức 120.000 trạm so với 90.000 trạm sạc vào năm 2017.
Nơi xe điện có giá rẻ nhất
Năm 2017, thị trường toàn cầu tiêu thụ tổng cộng hơn 1,22 triệu xe điện, tăng 58% so với năm trước đó. Các nhà phân tích dự báo doanh số bán xe điện toàn cầu sẽ tăng lên con số 1,5 triệu chiếc trong năm 2018 và phân nửa trong số đó được tiêu thị thụ tại Trung Quốc, thị trường xe điện lớn nhất thế giới.
Theo trang blog về xe điện EV Sales, 10 dòng xe điện bán chạy nhất năm 2017 bao gồm BAIC EC-Series (78.079 chiếc), Tesla Model S (54.715), Toyota Prius Prime/PHV (50.830), Nissan Leaf (47.195), Tesla Model X (46.535), Zhi Dou D2 (42.342), Renault Zoe (31.932), BMW i3 (31.410), BYD Song PHEV (30.920) và Chevrolet Bolt (27.982). Danh sách này có ba đại diện của Trung Quốc gồm BAIC EC-Series, Zhi Dou D2 và BYD Song PHEV, lần lượt xếp ở các vị trí thứ nhất, thứ sáu và thứ chín về mức độ bán chạy.
Dòng xe điện BAIC EC-Series do hãng xe nhà nước Trung Quốc BAIC (Công ty cổ phần công nghiệp ô tô Bắc Kinh) sản xuất. Với mức giá cạnh tranh 22.000 đô la mỗi chiếc sau khi được trợ giá và tầm hoạt động 200 km sau mỗi lần sạc đầy pin, dòng xe này phù hợp với người dân đô thị ở nhiều thành phố của Trung Quốc. BAIC kỳ vọng doanh số bán của BAIC EC-Series trong năm 2018 sẽ đạt hơn 100.000 chiếc. Zhi Dou D2 là dòng xe điện nhỏ hai chỗ ngồi của hãng xe Geely có trụ sở ở tỉnh Chiết Giang. Zhi Dou D2 được trang bị bộ pin chỉ có công suất 12 kWh và có tầm hoạt động 120 km. Dòng xe này có giá khởi điểm 19.000 đô la nhưng sau khi được các khoản trợ giá của nhà nước, giá của nó chỉ ở mức 8.000 đô la, do vậy, được nhiều khách hàng bình dân Trung Quốc ưa chuộng. Xe lai sạc điện BYD Song PHEV là dạng xe crossover (lai giữa SUV và sedan) được sản xuất bởi hãng xe BYD có trụ sở ở tỉnh Thiểm Tây. BYD Song PHEV có giá dao động từ 18.000-24.000 đô la tùy phiên bản sau khi được trợ giá, và có tầm hoạt động 70 km nếu vận hành bằng động cơ điện.
Giá bán xe điện từ 8.000-24.000 đô la của ba dòng xe kể trên được xem là mức giá rẻ nhất hiện nay trên thị trường xe điện. Tuy nhiên, các hãng xe Trung Quốc có thể bán các dòng xe điện với giá rẻ như vậy là nhờ thiết kế các mẫu xe có hiệu năng thấp, tầm hoạt động tương đối ngắn và quan trọng hơn hết, chúng được hưởng các chính sách trợ giá của nhà nước, ước tính chiếm gần phân nửa giá bán gốc (khi chưa được trợ giá). Đó là lý do các dòng xe trên có doanh số bán cao nhưng chỉ được tiêu thụ trong phạm vi thị trường Trung Quốc.
Xe điện I-Pace của Jaguar (trái) sẽ thách thức Model X của Tesla.
Sôi động phân khúc cao cấp
Trong danh sách 10 dòng xe điện bán chạy nhất năm 2017, hai dòng xe điện cao cấp của Tesla gồm Model S và Model X đều góp mặt. Hiện nay, Model X của Tesla vẫn độc chiếm ngôi vương ở phân khúc xe điện cao cấp.
Model X là mẫu Crossover, nặng 2,5 tấn, chở được bảy người lớn. Model X được trang bị bộ pin 100 kWh, hai động cơ điện dẫn động bốn bánh và có khả năng tăng tốc từ 0-96km/giờ trong vòng 2,9 giây, tầm hoạt động 465 km sau một lần sạc đầy pin. Có thể nói Model X là dòng xe điện siêu sang, chỉ dành cho khách hàng giàu có vì giá của nó cao ngất ngưỡng, dao động từ 79.000-141.000 đô la tùy phiên bản. Người sở hữu xe điện Model X cũng đồng nghĩa với muốn khẳng định thông điệp: “Tôi giàu có. Tôi là người theo trào lưu xe điện sớm và tôi đang bảo vệ hành tinh”. Năm 2017, có 46.535 chiếc Model X được tiêu thụ trên toàn cầu, xếp thứ 5 trong số 10 dòng xe điện bán chạy nhất thế giới. Kể từ khi ra mắt vào năm 2015 đến cuối năm ngoái, hơn 72.000 chiếc Model X đã được bán ra trên toàn cầu.
Xuất xưởng trước Model X ba năm, dòng xe Model S cũng là một dòng xe điện cao cấp của Tesla, có giá khởi điểm gần 73.000 đô la và có tầm hoạt động 376 -539 km sau mỗi lần sạc pin tùy phiên bản. Đây là dòng xe bán điện bán chạy thứ hai trên toàn cầu trong năm 2017. Song Model X và Model S sẽ sớm bị thách thức bởi các đối thủ khác. Hãng xe Jaguar (Anh) sẽ bắt đầu bán dòng xe chạy hoàn toàn bằng điện đầu tiên của hãng này có tên gọi I-Pace trong tháng này, chính thức “nổ phát súng” khai màn cuộc chiến giữa Tesla và các nhà sản xuất xe sang gạo cội ở phân khúc xe điện cao cấp. I-Pace là dạng xe SUV, dài gần 5 mét, có tầm hoạt động 386km sau mỗi lần sạc đầy pin và có nội thất và ghế ngồi bọc da sang trọng. Jaguar đang nhận đơn đặt hàng cho I-Pace, với giá khởi điểm 69.500 đô la tại.
Tiếp sau Jaguar, các thương hiệu xe sang khác như Audi, Porsche, BMW cũng sẽ lần lượt trình làng các dòng xe điện cao cấp của họ. Audi đã hé lộ những hình ảnh đầu tiên của mẫu xe điện E-Tron có dáng vẻ thể thao mạnh mẽ. Hãng này đang lên kế hoạch cho lễ ra mắt E-Tron hoành tráng tại nhà máy sản xuất xe điện của Audi ở Brussel (Bỉ) vào tháng này dù mẫu xe này dự kiến được bán trên thị trường sớm nhất là vào cuối mùa thu tới.
E-Tron được cho là có tầm hoạt động 450km sau mỗi lần sạc pin và có giá khởi điểm lên đến 93.000 đô la.
Hãng xe Porsche (Đức), công ty con của Volkswagen, cũng sắp ra mắt sản xuất mẫu xe cao cấp chạy hoàn toàn bằng điện có tên gọi Taycan, có tầm hoạt động 500km sau mỗi lần sạc pin và dự kiến có giá khởi điểm 75.000 đô la. Trong khi đó, hãng xe BMW đã lên kế hoạch tung ra thị trường dòng xe điện cao cấp iNEXT vào năm 2021.
iNEXT là dạng xe crossover, dự kiến có tầm hoạt động 450-700km sau mỗi lần sạc pin, được trang bị các tính năng kết nối và tự lái. Xe được thiết kế dựa trên mẫu xe concept Vision NEXT 100 của BMW.
Cuộc chuyển hướng của Tesla
Ngoài hai dòng xe điện cao cấp trên, Tesla đang sản xuất dòng xe Model 3, hướng đến thị trường xe điện bình dân. Model 3 được xuất xưởng và giao cho những khách hàng đầu tiên vào năm ngoái. Nói là “bình dân” nhưng dòng xe điện này vẫn có hiệu năng cao với tầm hoạt động từ 354-500km tùy phiên bản và có giá bán khởi điểm 35.000 đô la/chiếc. Model 3 được trang bị bảng đồng hồ tối giản, chỉ với một màn hình LCD cảm ứng được đặt chính giữa xe, nằm phía trước và bên phải ghế tài xế. Đây là dòng xe điện được khách hàng đặt cọc đăng ký mua nhiều nhất với khoảng 450.000 chiếc tính cho đến nay. Hiện nay, dây chuyền sản xuất Model 3 đã gần đạt công suất 5.000 chiếc mỗi tuần như mục tiêu đề ra vào năm ngoái của tỉ phủ Elon Musk, người sáng lập Tesla. Song Elon Musk gần như đã từ bỏ ý tưởng sản xuất dòng xe Model 3 có giá 35.000 đô la mỗi chiếc.
Dây chuyền của Tesla đang tập trung sản xuất các đơn hàng yêu cầu tầm hoạt động lớn hơn và tốc độ sạc nhanh hơn nên đã đẩy giá Model 3 lên 44.000 đô la/chiếc.
Khi nói sự cạnh tranh trên thị trường xe điện, giới phân tích thường lấy các dòng xe điện của Tesla để so sánh.
Dòng xe điện Nissan Leaf cũa hãng xe Nissan (Nhật) và Chevrolet Bolt của General Motors (Mỹ) lần lượt xếp thứ 4 và thứ 10 trong bảng xếp hạng 10 dòng xe điện bán chạy nhất năm 2017. Hai dòng xe này cũng được xem là đối thủ cạnh tranh xứng tầm với dòng xe điện bình dân Model 3 của Tesla.
Được trang bị pin 40 kwh, xe điện Leaf phiên bản mới có tầm hoạt động 241 km cho mỗi lần sạc pin, dài hơn tầm hoạt động 170km của phiên bản xe điện Leaf tiền nhiệm. Xe điện Leaf mới có hình dáng thể thao thiết kế theo mẫu hatchback và giá khởi điểm 3,15 triệu yen (gần 29.000 đô la). Đặc trưng của mẫu xe hatchback là phần đuôi xe không kéo dài thành cốp như sedan mà cắt thẳng ở hàng ghế sau, tạo thành một cửa mới. Nếu xét về tầm hoạt động, Leaf kém hẳn so với Model 3 nhưng dòng xe này lại có mức giá cạnh tranh hơn nhiều.
Kể từ được bán ra thị trường vào năm 2010 cho đến đầu năm 2018, đã có tổng cộng 300.000 xe Leaf được tiêu thụ trên toàn thế giới, đưa dòng xe này trở thành dòng xe điện có khả năng chạy đường dài bán chạy nhất trong lịch sử. Trong khi đó, với tầm hoạt động 383km và có bán giá bán khởi điểm 38.000 đô la, dòng xe điện Chevrolet Bolt được thiết kế theo mẫu hatchback của General Motors cũng đang cạnh tranh khá tốt với Model 3 của Tesla.
Trong năm tháng đầu năm 2018, Tesla bán được 18.305 chiếc Model 3, trong khi đó, General Motors tiêu thụ được 6.775 chiếc Chevrolet Bolt, còn Nissan bán được 5.292 chiếc Leaf tại thị trường Mỹ.
Chánh Tài
(TBKTSG /Theo China Daily, Bloomberg, Reuters)
