Bảo tàng Mercedes – Benz

Lịch sử sáng tạo và phát triển ôtô thế giới luôn gắn liền với tên tuổi Mercedes-Benz. Với truyền thống và những thành tựu của mình, bảo tàng Mercedes-Benz tại Stuttgart, CHLB Đức không chỉ là nơi lưu giữ, trưng bày đơn thuần mà còn là một không gian trải nghiệm tuyệt vời, một tác phẩm kiến trúc đặc biệt độc đáo cả về hình thức cũng như kỹ thuật.

Phối cảnh mặt cắt (UN Studio).

Nằm trên tuyến đường cửa ngõ dẫn vào thành phố Stuttgart, CHLB Đức, toà nhà bảo tàng Mercedes-Benz xuất hiện như một tác phẩm điêu khắc được gọt dũa hoàn hảo. Với vật liệu bề mặt là kính và tấm ốp kim loại, tính hiện đại và công nghệ cao của kiến trúc cũng như nội dung bên trong công trình đã được truyền tải rõ ràng ra bên ngoài. Ngôn ngữ kiến trúc hiện đại đồng thời cũng phù hợp với cảnh quan chung của khu công nghiệp bên sông Neckar. Công trình có hình dạng là khối phức hợp được tạo ra bởi hai đường xoắn ốc chạy đan ngược chiều nhau, theo dạng chuỗi xoắn sinh học DNA. Ý tưởng tạo hình kiến trúc ở đây thực tế xuất phát từ việc tổ chức không gian và giao thông phía trong. Trục di chuyển theo hai đường xoắn ốc như vậy tạo ra các không gian xâu chuỗi liên hoàn – loại hình hoàn hảo đối với không gian bảo tàng, bởi nó cho phép khách thăm quan có thể di chuyển tự do mà không bỏ qua bất kỳ phòng trưng bày nào. Ý đồ về chuỗi DNA đã tạo ra mặt bằng của các tầng xoay 120° so với nhau, quanh một trục đứng là lõi thông tầng. Khoảng thông tầng rất lớn này nằm chính giữa toà nhà, đóng vai trò trục giao thông thẳng đứng kết nối các tầng và lấy sáng tự nhiên, đồng thời tạo ra kết nối thị giác đa chiều.

Ý tưởng không gian kiến trúc độc đáo cũng chính là bài toán khó cho quá trình triển khai xây dựng. Kết cấu bêtông cốt thép của công trình bảo tàng Mercedes-Benz là sự kết hợp của bản cong và hệ cột/lõi chịu lực. Ba lõi thang quanh khoảng thông tầng chịu trách nhiệm truyền tải phần lớn lực tác động theo phương thẳng đứng, hệ cột nghiêng phía mặt tiền cùng hệ bản xoắn tạo ra một hệ khung kết cấu vững chắc. Việc sử dụng bản xoắn từ bêtông cốt thép với kích thước lớn chưa từng có đã cho phép tạo ra không gian trưng bày thông suốt rộng tới 35m mà không cần bổ sung cột chịu lực phía trong, đồng thời vẫn bảo toàn ý đồ về trục di chuyển giao thông dạng xoắn ốc.

 
Việc sử dụng bản xoắn bêtông cốt thép vừa đảm bảo hệ kết cấu nhịp lớn vững chắc, vừa bảo toàn ý đồ về trục di chuyển giao thông dạng xoắn ốc, đồng thời mở ra không gian thú vị.

 
Khoảng thông tầng đón ánh sáng tự nhiên và kết nối thị giác đa chiều giữa các không gian trưng bày

Bước vào bảo tàng Mercedes-Benz, khách tham quan hoàn toàn bất ngờ bởi không gian nội thất mang đậm tính công nghệ cao. Bêtông, kim loại cùng hiệu quả chiếu sáng tạo ra những trải nghiệm không gian đặc biệt thú vị. Hành trình tham quan diễn ra từ trên cao xuống dưới.

Cuộc trải nghiệm được bắt đầu ngay từ những chiếc thang máy có hình dáng của những con tàu không gian. Tại đây thông qua khe hẹp ngang tầm mắt, khách tham quan có thể nhìn thấy những hình ảnh về lịch sử của Mercedes-Benz cùng di chuyển, được chiếu trên diện tường đối diện của khoảng thông tầng. Ra khỏi thang máy ở tầng cao nhất, khách tham quan được dẫn dắt một cách tự nhiên qua mọi phòng trưng bày ở các tầng. Mỗi tầng bao gồm hai không gian trưng bày riêng biệt: một dành cho các bộ sưu tập và một là phòng trưng bày truyền thống (nơi giới thiệu những mốc thời gian lịch sử gắn liền với những mẫu xe làm nên lịch sử của Mercedes). Các phòng truyền thống đều có thiết kế khác biệt nhau, được chiếu sáng nhân tạo theo hình thức của một sân khấu nhà hát. Trong khi đó, các phòng trưng bày theo bộ sưu tập chủ yếu được chiếu sáng tự nhiên với ô cửa panorama lớn. Lịch sử phát triển của Mercedes-Benz gắn liền với những sự kiện lịch sử lớn của thế giới và nước Đức, cũng chính vì thế hành trình tham quan cũng được xây dựng theo những mốc thời gian ấy. Bắt đầu từ hai chiếc xe ôtô cổ nhất trên thế giới do Benz và Daimler thiết kế và chế tạo, rồi qua những chiếc xe được coi là cách mạng của công nghiệp vận tải thế giới… Cứ thế khách tham quan như được chìm trong chính những sự kiện thăng trầm của Meredes-Benz. Không vì việc sắp xếp trưng bày theo chiều của thời gian mà hành trình khám phá bị cứng nhắc. Chính cấu trúc không gian kiến trúc đan xen và tính liên kết thị giác mạnh mẽ lại tạo ra sự tự do lựa chọn điểm dừng chân cho khách tham quan, tuỳ theo quan tâm của từng cá nhân.

Hành lang kết nối không gian, mở ra nhiều góc nhìn khác nhau.

Các phòng trưng bày truyền thống được thiết kế dưới dạng sân khấu nhà hát, tạo ra “không gian trình diễn“ cho những chiếc xe đã viết nên lịch sử Mercedes-Benz.

Không gian trưng bày theo bộ sưu tập với khung cửa panorama lớn mở tầm nhìn ra khung cảnh xung quanh.

Chuyến tham quan kết thúc ở lối ra có thiết kế trưng bày đầy bất ngờ: ánh sáng, vật liệu nội thất và những chiếc xe tạo ra màn trình diễn ở mọi nơi.

Kiến trúc hiện đại, công nghệ xây dựng, thiết kế không gian trưng bày ấn tượng và bề dày lịch sử đáng tự hào của Mercedes-Benz đã tạo nên một công trình kiến trúc bảo tàng được coi là độc đáo nhất châu Âu.

KTS Lê Anh Đức