Ashui.com

Ống khói - chi tiết không thể thiếu trong các thiết kế cho các ngôi nhà ở châu Âu thuở trước, vốn là phần ít được chú ý tô điểm. Với kiến trúc sư tài ba Antoni Gaudí xứ Catalan, người theo trường phái Tân Nghệ thuật (Art Nouveau) dòng kiến trúc Modernlism, các ống khói được thiết kế cầu kỳ và táo bạo, khiến người ta bỏ nhiều thời gian lên mái nhà hơn.

Những ống khói trên mái nhà của Casa Milà khiến người ta liên tưởng đến vũ hội hoá trang

Hình khối và đường nét những cụm ống khói tại Casa Batló khoẻ khoắn cùng với những sóng lưng rồng cuộn đầy gai và được dát mosaic màu mơ màng như truyện thần tiên

Với Gaudí, ống khói không chỉ là ống thoát khói thông thường nữa, ông tạo hình thành tác phẩm nghệ thuật mosaic rất đặc trưng phong cách của ông ở cung Guell (Palau Guell) xây dựng năm 1885-1890.

Trên mái nhà của biệt thự Mila (xây trong khoảng 1905-1910 cho một cặp vợ chồng mới cưới) các ống khói được tạo hình thành khóm mang vẻ mặt của quỷ chỉ bằng những đường cong rất đơn giản. Sự mềm mại của những đường lượn cong ấy đem lại hiệu quả ấn tượng cực kỳ cho bất kỳ ai nhìn thấy các ống khói này.

Mosaic màu rượu champagne trong với sơn màu cam nhạt khiến mắt người xem dịu lại dưới ánh nắng rực rỡ của Địa Trung Hải (biệt thự Mila).

Và cơ man nào là ống khói lượn quanh bạn trên mái nhà mênh mông của Casa Mila, hoa cả mắt vì ống khói đủ kích thước cao thấp nhấp nhô.

Ở biệt thự Batlo - biệt thự của một gia đình trung lưu cũng trên đại lộ Gracia (xây dựng khoảng 1905-1907), các ống khói lại được cách điệu như đuôi rồng trong một câu chuyện cổ tích thần tiên, thật nhiều màu sắc và đất tưởng tượng cho trẻ em.

Bằng các ống khói hình dáng và màu sắc kỳ lạ của mình, Gaudí bắt người ta háo hức tham quan các phòng ốc trong nhà để còn mau chóng trèo lên mái nhà và ngỡ ngàng rồi quanh quẩn hàng tiếng đồng hồ trên đó.

Rất nhiều sách và tạp chí kiến trúc quốc tế dùng hình ảnh của những ống khói lạ mắt mang đậm phong cách Gaudí làm ảnh bìa.

Ống khói tại Casa Milà (Barcelona) thấy có sự chuyển động của gió…

…và những xê dịch của ánh sáng dưới sự chứng kiến của cặp mắt con người cách điệu đúng phong cách của Gaudí
 
Kiến trúc sư tài ba Antoni Gaudí (25/6/1852 – 1/10/1926) là người có phong cách Modernlism Catalan Tân nghệ thuật (Art Nouveau) trong dòng kiến trúc. Người con của xứ Catalan từ nhỏ đã khác người, ít chơi với trẻ em đồng trang lứa mà có một thế giới của riêng mình và đắm chìm trong đó. Cả ông nội và bố Antoni Gaudí đều là những nghệ nhân đồ đồng, và thời niên thiếu Gaudí mắc bệnh thấp khớp nên ít chơi với trẻ em đồng lứa mà ở nhà quẩn quanh trong xưởng rèn của gia đình và say sưa với những nét đẹp của tự nhiên, chiêm ngưỡng những dáng hình của cây, cỏ, lá, cấu trúc xương của các loài động vật… để sau này dựa vào những thiết kế thần kỳ của thiên nhiên ấy mà sáng tạo ra hàng loạt tác phẩm kiến trúc độc đáo và ấn tượng của riêng mình. Ông mất đi đột ngột khi đang làm công trình để đời của mình và cũng là công trình nhiều thế kỷ của Barcelona - đó là nhà thờ Sagrada Familia khổng lồ vì một lý do rất khác người: ngày 7/6/1926 đang trên đường tới hiện trường xây dựng Sagrada Familia, mải mê nghĩ về bản vẽ nhà thờ đến nỗi để xe điện cán phải. Nằm ngã xuống đường trong bộ quần áo cũ, người ta nghĩ ông là một người ăn mày vô gia cư nên không ai màng đến để đưa vào bệnh viện cứu chữa kịp thời. Họ đưa vào bệnh viện của những người nghèo nhưng ba ngày sau đó, ông được bạn thân tìm thấy và đưa về phòng riêng nhưng không kịp. Ông từ trần vào ngày 1/10/1926. Sau đó được chôn cất trong nhà thờ Sagrada Familia do chính ông thiết kế và chỉ huy xây dựng. Đám tang của ông có hàng ngàn người tới viếng.

Ống khói tại cung Guell (Palau Guell) lại mang hình dạng khác hẳn với mosaic tông màu xanh

Minh Lý
 
(Tạp chí Kiến trúc & Đời sống - số 42)