Các dự án đầu tư công tư (PPP), nhất là các dự án BOT nhiều năm nay không thu hút được nhà đầu tư nước ngoài vì các nhà đầu tư đề xuất cơ chế bảo lãnh doanh thu nhưng chưa được đáp ứng. Mới đây, đề xuất này lại được Phòng Thương mại và Công nghiệp châu Âu (EuroCham) tại Việt Nam đưa ra khi công bố “Sách trắng 2019”.
Tuyến vành đai 3 giai đoạn 1 đoạn Nhơn Trạch – Tân Vạn – TPHCM.
Khi công bố “Sách trắng 2019” các khuyến nghị chính sách đối với kinh tế Việt Nam, EuroCham đã đề xuất làm rõ quy trình đấu thầu cho các dự án PPP không nằm trong đề xuất (tức là không nằm trong kế hoạch, danh mục dự án có trước) và quá trình chuyển đổi các dự án do Nhà nước cấp vốn sang các dự án theo hình thức PPP. Nơi này muốn rằng các dự án được lựa chọn theo một quy trình đấu thầu minh bạch, cạnh tranh, và (hoặc) cho phép các dự án được phát triển bởi các nhà tài trợ hàng đầu thế giới trên cơ sở các đề xuất tự nguyện hoặc chỉ định thầu trực tiếp để thí điểm trong các lĩnh vực có mức độ ưu tiên cao nhằm xây dựng được tiêu chuẩn cơ bản về hồ sơ.
EuroCham đồng thời cũng đề xuất triển khai Quỹ phát triển dự án và áp dụng quy trình đánh giá nghiêm ngặt với sự hỗ trợ của các tư vấn kỹ thuật và tài chính quốc tế các dự án tiềm năng thông qua các quy trình lựa chọn theo chuẩn quốc tế, nhằm khuyến khích các nhà đầu tư nước ngoài vào các dự án PPP.
Đặc biệt, EuroCham đề xuất hợp thức hóa các quy định mới vào dự thảo Luật PPP đang được Bộ Kế hoạch và Đầu tư biên soạn, trong đó có quy định về khả năng cung ứng và giải ngân của cơ quan nhà nước qua Quỹ phát triển dự án, nhất là phải đảm bảo doanh thu tối thiểu cho dự án.
Vấn đề đảm bảo doanh thu tối thiểu cho dự án PPP, nhất là BOT đã được các nhà đầu tư ngoại nhắc đến nhiều lần mỗi khi đàm phán có tham gia vào các dự án BOT hay không và xem đây như điều kiện “trao đổi” với cơ quan quản lý.
Một thực tế được Bộ Giao thông Vận tải đề cập đến trong Báo cáo đánh giá 5 năm đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông theo hình thức BOT, BT (2011-2015) cho biết là bộ đã từng thông báo mời sơ tuyển các nhà đầu tư quốc tế dự án xây dựng đường Vành đai III TPHCM đoạn Tân Vạn- Nhân Trạch với cơ chế chính sách hiện hành. Cho dù đây là dự án được bộ đánh giá là hấp dẫn nhưng các nhà đầu tư quốc tế sau khi nghiên cứu hồ sơ sơ tuyển đã có thư không tham gia do cơ chế phân bổ rủi ro hiện nay không hợp lý (lợi nhuận thấp, nhà đầu tư phải chịu toàn bộ kinh phí giải phóng mặt bằng, rủi ro doanh thu không được bảo lãnh).
Tuy nhiên, vấn đề bảo lãnh doanh thu hiện cũng chưa được đề cập đến trong dự thảo Luật PPP mà Bộ KH- ĐT hiện đang lấy ý kiến lần đầu tiên. Vấn đề này, theo các chuyên gia PPP thì đây chính là hình thức cam kết dùng ngân sách trả thay nhà đầu tư trong trường hợp doanh thu dự án không như hợp đồng, hàm chứa nhiều rủi ro.
Tuy nhiên, để tăng tính hấp dẫn cho các dự án BOT, PPP, vẫn có thể đưa vấn đề bảo lãnh doanh thu vào luật, với điều kiện là phải xây dựng những quy định thật chặt để không làm gia tăng gánh nặng nợ công.
Lan Nhi
(TBKTSG)
