Tồn tại nhiều bất cập
Chủ trương giải tỏa chung cư cũ để xây dựng mới góp phần chỉnh trang đô thị nhận được sự đồng tình rất lớn của toàn xã hội. Tuy nhiên, cơ chế triển khai hiện nay vẫn tồn tại nhiều điểm gây bức xúc cho người dân. Do đó, việc giải tỏa các khu chung cư cũ thường kéo dài và đi kèm với khiếu nại. Có thể thấy những vấn đề nổi cộm nhất từ 3 chủ thể tham gia vào quá trình đền bù giải tỏa và đầu tư xây dựng mới chung cư cũ như sau:
Về phía nhà nước: quy hoạch chi tiết 1/2000 (trong đó quy định mật độ xây dựng, hệ số sử dụng đất, tầng cao tối đa…) thường chậm hơn thực tiễn. Doanh nghiệp vẫn là người tự thực hiện quy hoạch 1/500 (quy hoạch chi tiết công trình) để xin cấp phép xây dựng. Một khi doanh nghiệp tự quy hoạch, đề cao mục đích lợi nhuận trước mắt sẽ rất khó đảm bảo sự đồng bộ và phù hợp với định hướng chung, để phát triển bền vững. Thiếu tiện ích như nhà trẻ, chỗ đậu xe…là điều có thể dự báo trước.
Bên cạnh việc kiểm định chất lượng chung cư cũ thì cơ quan chức năng vẫn chưa quyết liệt trong thực hiện kế hoạch cải tạo. Ngoài ra, cơ chế giao nhiệm vụ, chỉ định chủ đầu tư thực hiện việc đền bù giải tỏa và xây dựng mới với sự phối hợp của cơ quan nhà nước có liên quan rất dễ nảy sinh tiêu cực.
Về phía doanh nghiệp: do thiếu quy hoạch chi tiết 1/2000 nên doanh nghiệp được giao thực hiện dự án luôn muốn nâng cao hệ số sử dụng đất cũng như mật độ sử dụng đất. Điều này sẽ mâu thuẫn với cơ sở hạ tầng hiện đang quá tải ở các khu trung tâm. Doanh nghiệp tổ chức đền bù theo cách vận động riêng lẻ và trả giá khác nhau cũng gây bức xúc tranh cãi với người dân.
Về phía người dân trong chung cư: giá đền bù thấp hơn giá thị trường là suy nghĩ của đại bộ phận người dân. Thị trường thì phải có nhiều người tham gia, nên khi chỉ có một chủ đầu tư đứng ra thỏa thuận thì dù doanh nghiệp trả giá nào cũng khó loại trừ tâm lý đó. Chủ đầu tư chưa đưa ra cách định giá minh bạch cho tất cả các căn hộ cũng dẫn đến sự tranh cãi xung quanh giá đền bù khác nhau. Hơn nữa, người dân cũng nghi ngờ năng lực của chủ đầu tư được giao nhiệm vụ khi ở một số dự án đã có chủ đầu tư khác vận động và đưa ra những ưu đãi lớn hơn. Điều này cũng dẫn đến một số hộ dân “cố thủ” để được đền bù nhiều hơn.
Khắc phục tồn tại cần cơ chế minh bạch hơn
Chủ trương đúng đắn, nhưng thiếu sự đồng tình của người dân thì rất khó đi vào hiện thực được. Để người dân ủng hộ, loại bỏ những nghi ngờ, khiếu nại gây chậm trễ các dự án, cần phải xây dựng quy trình làm việc hiệu quả hơn trên cơ sở xem xét và khắc phục những tồn tại lâu nay.
Công tác triển khai quy hoạch 1/2000 cho từng địa bàn quận là yêu cầu cấp bách để đảm bảo sự phát triển đồng bộ, bám sát mục tiêu, định hướng kinh tế, xã hội của Thành phố cũng như Trung ương đề ra. Việc này còn tránh cho đô thị khỏi manh mún do mỗi doanh nghiệp tự quy hoạch và tự xin chỉ tiêu.
Để giải quyết vấn đề tranh cãi xung quanh giá đền bù khác nhau giữa các hộ dân có thể lấy một căn hộ trong chung cư làm chuẩn với hệ số giá là 1, các căn hộ khác tùy vị trí đẹp hay xấu hơn để xác định hệ số giá lớn hay nhỏ hơn 1. Chẳng hạn, lấy một căn hộ bình thường ở tầng 2 làm chuẩn, hệ số giá là 1, nếu đơn giá đền bù là 30 triệu/m2 thì căn hộ ở tầng 5 (có vị trí kém thuận lợi hơn vì đi thang bộ) có hệ số giá 0.8 giá đền bù tương ứng sẽ là 30 triệu/m2 x 0.8 = 24 triệu/m2. Cơ quan chức năng có thể nghiên cứu đưa ra khung hệ số, trên cơ sở đó tổ chức họp dân để thống nhất điều chỉnh tùy thực tế từng chung cư và dựa trên nguyên tắc số đông. Như vậy, sẽ đảm bảo công bằng về giá giữa các hộ dân không để xảy ra tình trạng cố tình không nhận đền bù để mong nhận được giá cao hơn.
Việc để doanh nghiệp được giao nhiệm vụ đền bù giải tỏa và đầu tư xây dựng mới tự thỏa thuận với từng hộ dân gây tâm lý sợ bị đền bù thấp hơn giá thị trường, bức xúc do cách tính giá đền bù không minh bạch hoàn toàn có thể giải quyết được nếu cơ quan quản lý nhà nước không giao nhiệm vụ mà tổ chức đấu giá khu đất dựa trên quy hoạch 1/2000. Đấu giá công khai sẽ tìm được chủ đầu tư có năng lực phù hợp nhất, giá trị đấu giá đó chính là giá thị trường mà người dân mong đợi. Mỗi hộ dân được nhận số tiền đền bù dựa trên hệ số giá đã được xác định ở trên và diện tích căn hộ của họ. Cách làm này mang tính công bằng cho các hộ dân, cho sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp, hạn chế được tiêu cực và đẩy nhanh tiến độ đền bù giải tỏa.
Sự minh bạch trong quy trình đền bù, giải tỏa, đầu tư xây dựng mới chung cư cũ chính là yếu tố nâng cao niềm tin của người dân vào trách nhiệm của cán bộ chức năng và chủ trương đúng đắn của Thành phố. Có niềm tin, dân sẽ ủng hộ, hợp tác để chủ trương đi vào thực tiễn nhanh nhất và mang lại hiệu quả cho toàn xã hội.
Chân Thật (cafeland.vn)
