Nhật Bản là nước đất chật, người đông với mật độ dân số 323 người/km2, cao thứ tư trên thế giới. Tuy là một nước đông dân nhưng giao thông tại Nhật Bản luôn có những quy tắc nghiêm ngặt tránh được các tình trạng tắc đường và ùn tắc giao thông như một số nước đang phát triển.
Những năm 1960, mỗi năm Nhật Bản có hơn 10 nghìn người chết vì TNGT, năm cao nhất lên tới 16 nghìn người. Nhờ áp dụng rất nhiều biện pháp tích cực, đặc biệt là tuyên truyền và giáo dục ATGT một cách hợp lý nên tình hình giao thông tại Nhật Bản hiện nay hết sức quy củ, số người do TNGT giảm đáng kể và tắc nghẽn giao thông không còn là gánh nặng như trước nữa. Vì sao có được kết quả này?
Giao thông ở Nhật rất tấp nập nhưng không lộn xộn (ảnh: internet)
Tổ chức quản lý tốt
Bất kỳ ai khi tới Tokyo đều nhận thấy rằng, một đô thị lớn đông dân như vậy nhưng số người đi bộ trên các hè phố chính rất ít. Trừ những phố thương mại có đông người lui tới, phần lớn người dân đều quen sử dụng phương tiện giao thông công cộng như tàu điện ngầm, tàu điện trên cao, xe buýt. Phần lớn người dân chọn phương tiện đi lại bằng tàu điện ngầm, tàu điện trên cao, do đó đã làm giảm đáng kể lượng người đi lại trên các đường phố, cũng góp phần giảm tắc đường và tai nạn giao thông.
Trừ những đường nhỏ, hầu hết các đường đều chia theo làn, trong đó xe buýt có làn đường ưu tiên khá tốt. Xe máy được đi chung với ôtô còn xe đạp đi chung với người đi bộ. Làn riêng cho xe buýt được bố trí ngay cả trên những tuyến đường hẹp, mỗi bên chỉ có 2 làn đường. Điều này khiến giao thông chung đi lại khó khăn hơn nhưng chính quyền vẫn chấp nhận đánh đổi để khuyến khích người dân chuyển đổi hình thức đi lại từ phương tiện cá nhân sang giao thông công cộng
Nhật Bản có quy định giao thông, được lập theo Đạo luật Giao thông đường bộ yêu cầu ôtô, xe đạp, người đi bộ phải tuân thủ khi tham gia giao thông trên đường, và có các hình thức xử phạt khi vi phạm.
Hầu hết các ngã tư, ngã năm đều có cầu vượt hoặc hầm đường bộ để sang đường. Tất cả hệ thống đường giao thông ở Nhật Bản đã được chuẩn hóa từ vùng quê cho đến thành phố, mọi ngõ ngách đều có phân luồng, giải phân cách rõ ràng, nơi dành cho ôtô, xe máy… và tất nhiên người đi bộ có lối đi riêng.
Hầu như địa phương nào cũng ban hành những kế hoạch bảo đảm ATGT trong vòng 5 năm. Ùn tắc giao thông thường dẫn tới va chạm, xung đột nên liền với đó là TNGT, nhất là ở các tuyến đường cao tốc, các nút giao thông. Vì thế các kế hoạch ATGT bao giờ cũng gắn liền và đặc biệt quan tâm tới việc chống ùn tắc.
Trong cuộc chiến chống ùn tắc giao thông có sự tham gia tích cực của nhóm công chức Nhà nước. Công chức phải làm gương cho quần chúng nhân dân. Hơn một nửa các cơ quan Nhà nước của Nhật Bản cấm nhân viên của họ dùng xe riêng đi làm (muốn đi phải có giấy phép). Ngoài ra, trong khi tuyệt đối không hỗ trợ các khoản phí như xăng dầu, phí đỗ xe cho xe cá nhân, các đơn vị này lại hỗ trợ chi phí đi lại đối với những nhân viên sử dụng phương tiện cộng cộng.
Ý thức trách nhiệm cao của người dân
Dù làn đường này bị tắc cũng không vượt sang làn khác. Vì biết nhường nhịn nhau nên tuy mật độ giao thông khá cao nhưng khi bị ùn tắc vẫn có lối thoát. Nếu có ùn tắc thì thông thường cũng chỉ không quá 30 phút.
Không bao giờ có chuyện “mạnh ai nấy đi”, thậm chí phóng lên cả vỉa hè dành cho người đi bộ như ở những nước khác. Ý thức tôn trọng người khác khi tham gia giao thông của người Nhật rất cao, đặc biệt với người đi bộ, người già, phụ nữ và trẻ em. Ý thức chấp hành luật giao thông của người Nhật đã tạo nên kỳ tích trong việc giảm tắc nghẽn giao thông của xứ sở hoa anh đào.
Giáo dục chuẩn mực
Nhật Bản quan niệm, việc giáo dục kiến thức về giao thông cho người dân thực hiện từ khi còn bé cho đến khi về già với mọi thành phần tham gia giao thông. Giáo dục trong trường học, gia đình, các tổ chức xã hội, thông qua đài phát thanh, truyền hình, báo chí với nội dung phù hợp trong lứa tuổi. Đặc biệt chú trọng khâu phối kết hợp các lực lượng để tạo sức mạnh tổng hợp nhằm đạt hiệu quả cao. Công tác giáo dục và duy trì thực thi pháp luật giao thông được chính quyền các cấp coi như một giải pháp cơ bản để giảm thiểu TNGT. Nhật Bản còn xác định, giáo dục ATGT là trách nhiệm của toàn xã hội.
Ngoài tuyên truyền thường xuyên, hàng năm Nhật Bản còn tổ chức 2 chiến dịch về ATGT triển khai trên khắp cả nước, mỗi chiến dịch 10 ngày vào mùa thu và mùa xuân để tăng cường, nhắc nhở pháp luật về ATGT cho người dân.
Các hoạt động tuyên truyền về giao thông ở Nhật Bản thu được hiệu quả một phần nhờ vào cách gắn liền với thực tiễn. Để ngăn chặn nạn đỗ xe bừa bãi gây cản trở giao thông, trước hết chính quyền chăm lo quy hoạch khu vực có thể đỗ xe rồi mới tổ chức tuyên truyền. Để thuyết phục người dân hạn chế sử dụng phương tiện cá nhân, chính quyền tuyên truyền về tính ưu việt của các phương tiện công cộng.
Thực tế, khi đưa ra những quy định và luật lệ mới bao giờ cũng có không ít người dân Nhật Bản phản đối. Tuy nhiên, nhờ sự kiên trì của Chính phủ và nhờ hệ thống giáo dục có hệ thống nên khiến các biện pháp tích cực trong giao thông được thực hiện hiệu quả.
Làm việc từ xa
Nhằm làm giảm bớt tình trạng tắc nghẽn giao thông và thay đổi văn hóa làm việc, Nhật Bản vừa phát động chiến dịch “Ngày làm việc từ xa” hay còn gọi là làm việc tại nhà.
Theo Bộ Nội vụ Nhật Bản, chiến dịch “Ngày làm việc từ xa” được khoảng 60 nghìn lao động tại hơn 900 Cty, tổ chức và các cơ quan, công sở hưởng ứng. Trong dịp diễn ra Olympic 2020, do tình trạng tắc nghẽn giao thông nên việc đi lại tới các cơ quan, công sở sẽ rất khó khăn. Vì vậy, Nhật Bản coi chiến dịch trên là bước thử nghiệm để chuẩn bị cho sự kiện thể thao lớn này.
Hình thức làm việc từ xa phổ biến tại nhiều quốc gia, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ thông tin. Người lao động có thể sử dụng các công cụ để làm việc từ xa tại nhà, thậm chí từ quán cà phê. Thay vì đi đến văn phòng vào ngày đó, nhân viên sẽ được phép làm việc ở nhà. Mục đích của việc này là giảm bớt tắc nghẽn giao thông. Ưu điểm ngày làm việc từ xa còn sẽ giúp nới lỏng hệ thống làm việc trong nước và cho phép người lao động linh hoạt hơn. Nó sẽ thu hút thêm nhiều khách du lịch nước ngoài đến Nhật vì tình trạng ùn tắc giao thông đã giảm…
Khánh Phương
(Báo Xây dựng)
