Bảo tàng Nghệ thuật He (The He Art Museum – HEM) do Tadao Ando thiết kế, là nơi trưng bày bộ sưu tập nghệ thuật của gia đình He, tập trung chủ yếu vào Nghệ thuật Đương đại Quốc tế, Nghệ thuật Hiện đại Trung Quốc và Nghệ thuật Đương đại Trung Quốc.
Làm cho hình học đơn giản trở nên cộng hưởng theo những cách tổ hợp khác nhau đã trở thành dấu ấn trong nhiều công trình của Tadao Ando. Cho dù đó là nhúng các khối platonic vào đất, như ông ấy đã làm tại Bảo tàng Chichu trên đảo Naoshima, hay chèn một cây thánh giá bằng thủy tinh vào khối hộp bê tông dày với Nhà thờ Ánh sáng ở Osaka (1989), vị kiến trúc sư gần 80 tuổi(*) biết cách tạo chiều sâu cảm xúc cho những công trình được tạo thành từ những hình thức cơ bản và vật liệu trung thực. Ông ấy đã thực hiện điều đó một lần nữa tại Bảo tàng Nghệ thuật He (HEM) ở Phật Sơn, một thành phố ở đồng bằng sông Châu Giang cách Quảng Châu khoảng 20 dặm về phía tây nam và cách Hồng Kông 110 dặm về phía bắc. Như mọi khi, Ando tích hợp kiến trúc với cảnh quan và nước để tạo ra một dự án vừa mang tính phổ quát vừa mang tính đặc trưng cho vị trí của nó.
The He Art MuseumThiết kế: Tadao Ando Architect & Associates |
Được sự ủy quyền của He Jianfeng, một nhà tài phiệt 53 tuổi, người đã tập hợp một bộ sưu tập nghệ thuật đa dạng từ các tác phẩm truyền thống đến các tác phẩm đương đại quốc tế và Trung Quốc, Ando khởi đầu thiết kế của mình dựa trên niềm tin từ văn hóa Nam Việt (Nanyue) của khu vực, vốn phát triển mạnh mẽ 2.000 năm trước trên một lãnh thổ trải dài từ Việt Nam qua các tỉnh Quảng Đông, Quảng Tây, Hải Nam, Trung Quốc ngày nay. Theo Ando, vòng tròn tượng trưng cho sự hòa hợp trong vương quốc Nam Việt, và ký tự Trung Quốc “He” đại diện cho hòa bình và hòa hợp, một sự hội tụ thời cơ. Tuy nhiên, hiện trạng khu đất đưa ra những thách thức vì nó nằm ở phía nam của một khu thương mại sầm uất, nơi gia đình chủ đầu tư có trụ sở chính một trong những doanh nghiệp của họ và phía bắc của một công viên công cộng — hai khu vực có các đặc điểm rất khác nhau.
Ando nói: “Tôi hoàn toàn chấp nhận sự hài hòa như một ý tưởng kiến trúc.” Vì thế, ông ấy đã vươn ra các khu vực xung quanh bằng những con đường tỏa ra từ một tòa nhà chính hình tròn, đồng thời cân bằng khung cảnh với nước và các khu vực trồng cây. Một loạt các bức tường bê tông tự do cắt ngang qua cảnh quan đệm ở phía bắc và phía tây như những gợn sóng cứng phát ra từ một lực mạnh ở trung tâm của khu đất. Những bức tường tạo thành một chuỗi lối vào giúp du khách dễ dàng thoát khỏi khu thương mại sầm uất xung quanh đến nơi ẩn náu của văn hóa và nghệ thuật. Lấy cảm hứng từ nghệ thuật thiết kế vườn của Trung Quốc, sự sắp đặt này mang đến những cái nhìn thoáng qua và xiên góc của bảo tàng khi du khách đến thăm. “Tôi muốn tạo ra sự tương phản động giữa tự nhiên và nhân tạo để mang đến những điều bất ngờ độc đáo,” Ando cho biết.
Đối với bảo tàng rộng hơn 16 nghìn mét vuông, Ando đã xếp chồng lên nhau một loạt các hình trụ nông, mỗi hình trụ sẽ mở rộng ra xa hơn một chút trên mặt bằng khi càng lên trên. Vì vậy, đường kính của mỗi tầng phòng trưng bày tăng lên — từ 42 mét ở mặt đất lên 45 mét, sau đó 48 mét và cuối cùng là 51 mét. Tầng thứ năm nhỏ hơn trên cùng dùng làm không gian kỹ thuật và bảo trì. Trong khi giếng trời ở giữa trung tâm của tòa nhà đóng vai trò như một điểm neo không gian, các tầng của không gian trưng bày được bố trí lệch tâm trượt qua nhau, mỗi lần vài mét. Bằng cách làm này, Ando đã tạo ra một sự năng động tinh tế cho bố cục, nổi bật bằng một cầu thang xoắn kép ấn tượng đi qua tâm nhĩ. Cầu thang là một cấu kiện bê tông đổ tại chỗ được đúc hẫng khỏi các bức tường xung quanh; đóng vai trò cốt lõi trong cấu trúc khung bê tông. Ando giải thích: “Khoảng trống trung tâm là linh hồn của kiến trúc này.” Vị kiến trúc sư cho biết, việc xây dựng cầu thang xoắn kép với bê tông trần rất khó vì hình dạng phức tạp, nhưng nhà thầu phải đối mặt với một thách thức. “Đó là minh chứng cho bước tiến nhảy vọt về trình độ công nghệ xây dựng ở Trung Quốc ngày nay”.
Các cột bê tông lớn hình chữ V chạy gần khắp chu vi của các tầng trưng bày cho phép mức độ linh hoạt cao để lắp đặt các cuộc triển lãm trong không gian cao gần 4 mét. Thay vì sử dụng kiến trúc của tòa nhà để cố định các khu vực triển lãm, Ando đã tạo ra một khoảng trống để có thể hình thành các phân vùng và công trình lắp đặt tạm thời. Một khối hộp lớn với trần nhà cao khoảng 9 mét gắn liền với phần phía đông bắc của tòa nhà chính có thể tổ chức các cuộc triển lãm nghệ thuật hiện đại và giúp cân bằng hình tròn chủ đạo của bảo tàng với một phần nằm nghiêng.
Ngoài việc mang lại cho bảo tàng hình dáng đặc biệt, các trụ chiếu của tòa nhà chính còn che bóng cho các tòa bên dưới, với những mái hiên sâu giúp giảm bức xạ mặt trời. Những mái hiên thẳng đứng cố định được bố trí cách nhau quanh chu vi tòa nhà được lắp kính cũng góp phần vào nỗ lực này, đồng thời các hồ nước phản xạ ở mặt đất sẽ giúp làm mát không khí cận nhiệt đới.
HEM đại diện cho những bước tiến mà Trung Quốc đã đạt được trong những thập kỷ gần đây, biến những gì đã từng là một phần công nghiệp của Phật Sơn đến những tòa nhà văn phòng kiểu dáng đẹp và hiện nay là các tổ chức văn hóa. Thiết kế của Ando kết nối khu vực với quá khứ Nam Việt cổ kính của nó, đồng thời mang đến một điểm đến hiện đại cho khu vực dân số ngày càng giàu có và sành điệu. Cân bằng giữa cũ và mới, hình tròn và hình vuông, mặt đất và tòa nhà, Ando tạo ra một không gian đầy năng động.
Ashui.com (tổng hợp từ Architectural Record, Archdaily)
