Trong những năm gần đây, trên địa bàn TP Hà Nội, cùng với sự phát triển của các khu đô thị, khu nhà ở dẫn tới tốc độ đô thị hóa cao, nhu cầu cải thiện điều kiện ở của người sử dụng tăng nhanh nên hầu hết các hộ dân tại các khu tập thể cũ, khu chung cư cũ (CCC) đã tự cải tạo, cơi nới, lấn chiếm diện tích, làm ảnh hưởng thay đổi kết cấu của ngôi nhà, giảm tuổi thọ công trình và gây nguy hiểm đến tính mạng người sử dụng. Việc giải quyết vấn đề trên như thế nào là nhiệm vụ được đặt ra đối với TP Hà Nội trong thời gian tới.
Thực tế cho thấy, các khu CCC đa phần nằm ở khu vực nội thành, là khu vực hạn chế phát triển dân cư theo quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2050. Chưa kể, đa phần dân cư sống tại các khu này là CBCNV, người làm công ăn lương, khả năng chi trả thấp nên họ chỉ còn cách cơi nới được thêm diện tích tới đâu hay tới đó để phục vụ sinh hoạt của gia đình.
Theo báo cáo của Sở Xây dựng Hà Nội, quy hoạch trước đây hầu hết các khu vực này đều bị phá vỡ do việc lấn chiếm đất công và xâm hại đến hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội của khu, các diện tích sinh hoạt chung và dịch vụ công cộng gần như không còn, trẻ em không có chỗ chơi, thanh niên và người già không có chỗ sinh hoạt cộng đồng…
Trong quá trình quản lý, TP Hà Nội đã đầu tư sửa chữa chống xuống cấp, cải tạo xây dựng lại bằng nguồn vốn ngân sách tại một số khu CCC như xây ốp thêm hệ thống khu phụ (Nhà E khu Nguyễn Công Trứ); giảm bớt hộ dân lấy diện tích phòng ở để ngăn chia thành diện tích phụ (nhà H khu Nguyễn Công Trứ); ép cọc gia móng chống lún (12 công trình thuộc khu Nghĩa Đô, Thành Công, Quỳnh Mai, gia cố mối nối nhà lắp ghép tấm lớn tại Thanh Xuân. Phá dỡ nhà cũ xây dựng lại (A3, A6 Giảng Võ, B7 Thành Công, B7 – B10 Kim Liên)…
Qua các mô hình thí điểm trên, ngày 05/8/2005, HĐND TP thông qua ban hành Nghị quyết số 07/2005/NQ-HĐND về việc cải tạo xây mới các khu CCC, xuống cấp trên địa bàn với 3 quan điểm và 4 nguyên tắc trong đó xác định, việc cải tạo xây dựng lại các khu CCC là việc lớn, khó và liên quan trực tiếp đến cuộc sống của một bộ phận lớn dân cư TP. Vì vậy, phải thực hiện bài bản, chắc chắn, có bước đi thích hợp, có kế hoạch lộ trình cụ thể, không làm tràn lan. Đặc biệt, ưu tiên thực hiện các nhà CCC nguy hiểm.
Ông Nguyễn Trí Dũng – Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội cho biết: Giải bài toán cải tạo, xây mới CCC bằng quy hoạch. Trong đó, các dự án cải tạo xây dựng CCC là dự án chỉnh trang đô thị. Việc cải tạo xây dựng lại CCC phải phù hợp với quy hoạch chung, gắn với bố trí, sắp xếp lại dân cư trên địa bàn với xây dựng các KĐT mới.
Đồng thời, thực hiện theo phương thức xã hội hóa. Nhà nước hỗ trợ công tác chuẩn bị đầu tư và một số công trình hạ tầng đô thị thiết yếu. Cải tạo xây dựng lại CCC là trách nhiệm của TP, của các cấp chính quyền và của người dân trong khu vực. Quá trình cải tạo xây dựng lại phải kết hợp hài hòa giữa lợi ích xã hội, lợi ích Nhà nước, lợi ích của người dân và lợi ích của nhà đầu tư…
Nhằm thúc đẩy công tác cải tạo lại các CCC, trong quá trình triển khai Luật Thủ đô năm 2012, ngày 23/7/2013, TP đã đề xuất một số biện pháp trong đó, khuyến khích nhà đầu tư thỏa thuận hợp tác với chủ sở hữu căn hộ, thực hiện dự án bằng phương thức hợp tác kinh doanh trên cơ sở các chủ sở hữu góp vốn bằng quyền sở hữu căn hộ, quyền sử dụng đất.
Đặc biệt, đối với các dự án cải tạo xây dựng lại CCC trong địa bàn 4 quận nội thành cũ (Đống Đa, Ba Đình, Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng) nếu không có nhu cầu tái định cư tại chỗ thì được ưu tiên mua nhà ở xã hội, nếu chuyển ra ngoài khu vực 4 quận nội thành thì được hệ số 1,5 lần so với tái định cư tại chỗ.
Theo ông Phạm Sỹ Liêm – Phó Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam, việc cải tạo, xây dựng này cần tiến hành trên phạm vi cả khu, với một quy hoạch đồng bộ để tận dụng tối đa ưu thế về đất đai. Trong quá trình cải tạo, cần xây dựng lại quy hoạch các khu CCC theo kiểu ô bàn cờ. Bên cạnh đó cần tính toán kỹ quy hoạch để tận dụng các công trình công cộng hiện hữu trong các khu CCC như trường học, trạm y tế… đang tồn tại.
Trong thời gian tới, Sở Xây dựng tiếp tục tập trung đẩy nhanh tiến độ kiểm định các khu CCC hoàn thành trong năm 2016 để đưa vào kế hoạch cải tạo xây dựng lại CCC; phối hợp với các sở, ngành liên quan tổ chức rà soát, kiểm tra tiến độ thực hiện các dự án cải tạo CCC, trình TP kiên quyết thu hồi các dự án chậm triển khai…
Linh Anh
(Báo Xây dựng)
