Đây là vấn đề được đề cập tại hội thảo tham vấn ý kiến các chuyên gia hoạt động trong lĩnh vực công trình xanh (CTX) trong nước và quốc tế cho chính sách quản lý và thúc đẩy phát triển CTX tại Việt Nam. Hội thảo do Vụ Khoa học, Công nghệ và Môi trường (Bộ Xây dựng) chủ trì, chiều 28/12.
Tại hội thảo, định nghĩa về CTX, Chủ nhiệm CLB Kiến trúc xanh TP HCM Trần Khánh Trung cho rằng: CTX là những công trình có ảnh hưởng tốt, phát triển bền vững, ít gây hại đến môi trường, bao gồm môi trường bên trong công trình, môi trường lòng đất, môi trường trên mặt đất, môi trường nước và môi trường khí quyển.
Cụ thể, CTX có nội thất bảo đảm tiện nghi, an toàn sức khỏe cho người sử dụng CTX; sử dụng vật liệu tái chế, tái sử dụng hoặc vật liệu tái tạo nhanh và được quản lý rác thải chặt chẽ; địa điểm xây dựng công trình bảo tồn hệ sinh thái, kết nội cộng đồng và thích ứng biến đổi khí hậu; sử dụng tiết kiệm nước, tận dụng nước thải và bảo tồn nước ngầm; sử dụng tiết kiệm năng lượng và sử dụng năng lượng tái tạo.
Ông Trung cho biết, trên thế giới có nhiều hệ thống đánh giá CTX nhưng đều có 5 tiêu chí cơ bản là nội thất, vật liệu, địa điểm, sử dụng nước và năng lượng.
Tại Việt Nam, hiện có 6 hệ thống đánh giá CTX phổ biển gồm LEED của Hội đồng CTX Mỹ; GREEN MARK của Hội đồng CTX Singapore; LOTUS của Hội đồng CTX Việt Nam; VACEE của Hội Môi trường xây dựng; Hệ thống tiêu chí CTX của Hội Kiến trúc sư Việt Nam và Edge của Tổ chức Tài chính Ngân hàng Thế giới (IFC).
Trong 6 hệ thống đánh giá CTX nói trên, trừ Edge chỉ có 3 tiêu chí (gồm năng lượng, nước và vật liệu), 5 hệ thống đánh giá CTX còn lại đều đề cập đến cả 5 tiêu chí cơ bản như đã đề cập.
Phân loại các CTX đã được công nhận tại Việt Nam bởi 3 hệ thống đánh giá LEED, GREEN MARK, LOTUS, ông Trung cho biết các công trình nhà máy chiếm 55%. Đây là các nhà máy do chủ đầu tư nước ngoài đầu tư tại Việt Nam, cần có chứng nhận xanh cho các sản phẩm xuất khẩu. Tức là nhu cầu CTX xuất phát từ nước ngoài.
Trong khi đó, công trình thương mại mới chỉ chiếm 10% tổng số CTX được công nhận; tòa nhà văn phòng 16%, công trình giáo dục 7%, công trình nội thất 5% và công trình nhà ở 7%. Điều này có nghĩa là thị trường CTX tại Việt Nam chưa hình thành, nhu cầu CTX chưa xuất phát từ trong nước.
Ông Trung nhận định: CTX đã bắt đầu phát triển tại Việt Nam. Lực lượng tư vấn xanh đã hình thành và phát triển nhưng vẫn còn nhiều rào cản. Thị trường CTX chưa thực sự hình thành. Nguyên nhân do nhận thức của cộng đồng còn hạn chế. Thực tế trên đòi hỏi Chính phủ cần tham gia sâu để thúc đẩy phát triển CTX.
Đề cấp đến kinh nghiệm quốc tế trong phát triển CTX, PGS.TS Phạm Thúy Loan – Phó viện trưởng Viện Kiến trúc quốc gia cho biết, trên thế giới hiện nay phổ biến 2 phong trào CTX. Một là phong trào CTX do các tổ chức phi chính phủ (NGO) khởi xướng và điều hành hệ thống đánh giá, như ở Mỹ, Úc, các nước châu Âu. Các hệ thống đánh giá CTX nhận được sự ủng hộ của Chính phủ các nước. Hai là phong trào CTX do Chính phủ khởi xướng và điều hành hệ thống đánh giá chính thức, có sự tham gia của các tổ chức NGO, như Nhật Bản, Đài Loan, Trung Quốc, Singapore…
Nghiên cứu kinh nghiệm thực tế của Đài Loan trong phát triển CTX, PGS.TS. Phạm Thúy Loan cho biết, Đài Loan là một trong những điển hình trong phát triển CTX của châu Á. Từ năm 2005, Đài Loan đã đưa nội dung CTX vào quy chuẩn xây dựng, quy định ngưỡng thấp nhất của chính sách CTX và bắt buộc mọi công trình xây dựng phải áp dụng. Đến năm 2017, quy chuẩn xây dựng Đài Loan được chỉnh sửa theo hướng nâng cao hơn yêu cầu “xanh” trong công trình xây dựng.
Nhờ những chính sách thúc đẩy phát triển CTX, đến tháng 7/2018, Đài Loan đã có 7.257 CTX, giúp tiết kiệm 1.761 tỷ kWh điện, 8.347 triệu tấn nước mỗi năm, tổng chi phí điện nước khoảng 6.997 tỷ Tân Đài tệ/năm.
Theo PGS.TS. Phạm Thúy Loan, Việt Nam cần thống nhất định nghĩa về CTX và chọn 1 hệ thống đánh giá chính thức CTX làm cơ sở để xây dựng các chính sách thúc đẩy phát triển CTX toàn quốc và áp dụng bắt buộc CTX đối với các công trình vốn ngân sách nhà nước. Đồng thời đẩy mạnh hoàn thiện cơ sở hạ tầng liên quan và triển khai thí điểm CTX, khuyến khích phát triển CTX từ nguồn vốn tư nhân, phát triển nguồn nhân lực và thực hiện chiếc lược truyền thông về CTX…
Tại hội thảo, các chuyên gia đã thảo luận sôi nổi, đánh giá cụ thể các ưu điểm, hạn chế của các hệ thống tiêu chí đánh giá CTX hiện đang áp dụng tại Việt Nam. Các chuyên gia cơ bản thống nhất quan điểm: Việt Nam cần sớm lựa chọn 1 hệ thống tiêu chí CTX và kiến nghị Bộ Xây dựng đề xuất Thủ tướng Chính phủ triển khai Đề án về CTX.
Kết luận hội thảo, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ và Môi trường Nguyễn Công Thịnh cảm ơn các chuyên gia Trong nước và quốc tế đã thảo luận, đóng góp nhiều ý kiến quan trọng giúp Bộ Xây dựng định hướng chính sách quản lý và thúc đẩy phát triển CTX tại Việt Nam.
Về việc lựa chọn 1 hệ thống tiêu chí CTX cho Việt Nam, Phó Vụ trưởng Nguyễn Công Thịnh cho biết, sắp tới Vụ sẽ thành lập tổ chuyên gia gồm thành viên các đơn vị liên quan cùng thảo luận, phân tích các hệ thống đánh giá CTX hiện hành, trên cơ sở đó, thống nhất lựa chọn hệ thống tiêu chí CTX cho Việt Nam. Đó phải là hệ thống đánh giá có tính minh bạch, dễ áp dụng, phù hợp với điều kiện Việt Nam.
Bên cạnh đó, Bộ Xây dựng cũng sẽ đẩy nhanh tiến độ nghiên cứu, ban hành suất đầu tư, định mức đơn giá cho CTX trong hệ thống đơn giá, định mức xây dựng. Bộ Xây dựng sẽ đề xuất với Chính phủ xây dựng đề án hoặc chương trình thúc đẩy CTX tại Việt Nam nhằm tiết kiệm năng lượng, tài nguyên thiên nhiên, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân, đảm bảo phát triển bền vững đất nước.
(Báo Xây dựng)
