Bờ biển Hội An kéo dài từ các bãi tắm An Bàng, Tân Thành đến Cửa Đại (nay thuộc phường Hội An Tây và phường Hội An Đông, TP. Đà Nẵng) từ sau năm 2014 bắt đầu bị sạt lở nặng, làm mất đi các bãi tắm và làm hư hại đến hạ tầng dọc bờ biển.
Chống xói lở: Sự vào cuộc của nhiều bên
Theo các chuyên gia và chính quyền địa phương, hiện tượng này là do sự xâm thực nghiêm trọng từ biến đổi khí hậu, nước biển dâng, và các hoạt động khai thác cát quá mức ở thượng nguồn. Việc này không chỉ đe dọa sinh kế và môi trường sống của hàng ngàn hộ dân mà còn đặt ra thách thức lớn đối với ngành du lịch, một trụ cột kinh tế quan trọng của cả vùng duyên hải miền Trung và phát triển du lich Đà Nẵng.
Những năm gần đây, sự bất thường của thời tiết đã khiến bờ biển Hội An, kéo dài từ An Bàng, Tân Thành đến Cửa Đại (nay là phường Hội An Tây) bị xói lở nghiêm trọng, thu hẹp dần, gây lo lắng cho người dân và các hộ kinh doanh. Từ năm 2009, bờ biển khu vực Cửa Đại đã liên tục bị xâm thực, có những nơi lấn sâu tới hơn 100m, cuốn trôi hàng loạt hạ tầng ven biển.
Năm 2024, bãi biển khu vực Tân Thành bị sóng đánh tan hoang, không còn dải bờ cát thoai thoải mà thay vào đó là những đoạn kè bằng túi vải, tre nham nhở. Để duy trì hoạt động kinh doanh, nhiều cơ sở lưu trú và nhà hàng đã phải tự bỏ ra hàng trăm triệu đồng để gia cố bằng cọc tre, bao tải chắn cát, thậm chí trồng cây phong ba với hy vọng bảo vệ phần đất còn lại.
Ông Hồ Văn Giỏi, nhân viên làm vườn tại Sea’lavie Boutique Resort & Spa (nằm tại khu vực Tân Thành), không giấu được sự lo lắng: “Nó lở ghê quá, nó bứng hết hàng dừa, xâm thực vô gần 15 – 20 mét. Nếu doanh nghiệp không kè thì khả năng nó vô nữa…”.
Trước thách thức đó, với nguồn lực của địa phương và sự tài trợ từ các dự án quốc tế, nhiều giải pháp công trình đã được triển khai. Khu vực biển Hội An tiếp tục xây dựng hệ thống đê ngầm cách bờ khoảng 250m, dài 1,4km, giúp triệt tiêu năng lượng sóng từ xa, tạo điều kiện cho bãi cát tự nhiên phục hồi. Bản thân các doanh nghiệp cũng phối hợp với chính quyền địa phương làm các bờ kè mềm để hạn chế sạt lở.
Bên cạnh các giải pháp công trình, bảo vệ bờ biển cũng đề ra hướng tới những giải pháp dựa vào tự nhiên. Viện Nghiên cứu Kinh tế Xây dựng và Đô thị đã tổ chức khánh thành và bàn giao Dự án “Hỗ trợ phòng chống xói lở bờ biển Cửa Đại thông qua hành lang xanh và công viên sinh thái ven biển” cho cộng đồng phường Cửa Đại quản lý, vận hành. Với sự tài trợ 116.000 euro từ Tổ chức Hợp tác Phát triển Đức (GIZ), dự án đã quy hoạch và xây dựng 3,5 km hành lang xanh ven biển Cửa Đại, tập trung vào 5 khu chức năng chính với các loài cây bản địa ven biển, góp phần chống xói lở, cải tạo cảnh quan và bảo tồn đa dạng sinh học.
Công trình này bao gồm không gian cảnh quan sinh thái với cây bản địa chịu mặn gió, đường dạo bộ, chòi nghỉ chân, hệ thống chiếu sáng thân thiện môi trường, thiết bị trò chơi trẻ em và khu trải nghiệm học tập ngoài trời.
Tiến sĩ Nguyễn Hồng Hạnh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế Xây dựng và Đô thị, nhìn nhận Cửa Đại hôm nay không chỉ là một bãi biển được phục hồi, mà còn là một hình mẫu về sự phát triển bền vững. Việc khuyến khích các mô hình du lịch xanh, du lịch cộng đồng để du khách trải nghiệm vẻ đẹp của Cửa Đại một cách có trách nhiệm.
Cửa Đại đang trở thành một “lá phổi xanh” của đô thị cổ Hội An, không chỉ bảo vệ bờ biển mà còn góp phần vào sự đa dạng sinh học và phát triển kinh tế bền vững cho cả vùng. Điều này minh chứng cho thấy, khi con người biết trân trọng và
Phát triển bền vững tại khu vực bờ biển
Tình trạng xói lở bây giờ không chỉ là câu chuyện riêng Hội An. Nó là một phần của bức tranh lớn hơn về tác động của biến đổi khí hậu lên đường bờ biển miền Trung Việt Nam, một khu vực vốn đã rất nhạy cảm.
Đà Nẵng sau sáp nhập, với bờ biển trải dài hơn 200km và nhiều bãi biển du lịch nổi tiếng như Mỹ Khê, Phạm Văn Đồng, cũng đang đối mặt với những thách thức tương tự, dù ở mức độ khác. Cụ thể, việc khai thác cát ở thượng nguồn các con sông như Thu Bồn và Vu Gia đã làm mất cân bằng bồi lắng tự nhiên, khiến tình trạng xói lở trở nên trầm trọng hơn ở hạ lưu, tác động trực tiếp đến cả các địa phương ven biển, đặc biệt là khu vực phường Hội An Đông. Tình trạng này đã gây ra những thiệt hại đáng kể, ước tính hàng trăm tỷ đồng cho việc khắc phục và gia cố hạ tầng ven biển. Đà Nẵng, với quy hoạch phát triển du lịch biển là mũi nhọn, cũng đã và đang đầu tư vào các dự án kè biển, trồng rừng phi lao chắn sóng, và nghiên cứu các giải pháp bền vững cho bờ biển của mình.
Kinh nghiệm từ Hội An trong việc kết hợp các giải pháp công trình hiện đại với các biện pháp dựa vào tự nhiên như hành lang xanh và công viên sinh thái có thể là nguồn tham khảo cho thành phố Đà Nẵng nói cung. Ngược lại, những nghiên cứu về dòng chảy ven bờ, tác động của đập thủy điện và khai thác cát ở các con sông lớn như Vu Gia – Thu Bồn, vốn tác động đến cả hai địa phương trước đây, cần có các giải pháp tổng thể, bền vững cho toàn bộ lưu vực.
Hơn nữa, sự phục hồi và phát triển bền vững của du lịch Hội An chắc chắn sẽ tạo hiệu ứng tích cực cho du lịch Đà Nẵng và cả khu vực. Du khách thường kết hợp tham quan cả hai điểm đến này trong một hành trình. Việc Hội An giữ gìn được vẻ đẹp tự nhiên và phát triển du lịch xanh sẽ góp phần củng cố hình ảnh một điểm đến thân thiện với môi trường cho toàn vùng duyên hải miền Trung.
Vừa qua, một dự án với tổng mức đầu tư 42 triệu euro (tương đương 982,2 tỉ đồng) từ vốn vay ODA, viện trợ không hoàn lại của Cơ quan Phát triển Pháp (AFD) và ngân sách địa phương đã được triển khai.
Dự án này nhằm xây dựng giải pháp công trình tổng thể chống xói lở và bảo vệ bền vững bờ biển Hội An, đáp ứng nhu cầu cấp thiết về ổn định chỗ ở và phát triển kinh tế cho cộng đồng. Ông Hervé Conan, Giám đốc AFD tại Việt Nam, khẳng định mục tiêu của dự án là khôi phục lại cho Hội An một bãi biển mà cách đây 20 năm là một trong những bãi biển đẹp nhất thế giới. Ông cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thiết lập một mô hình quản lý tổng hợp vùng bờ biển, có sự tham gia của toàn bộ các bên liên quan để đảm bảo sự phục hồi bãi biển lâu dài.
Bên cạnh đó, sự tham gia của Liên minh Châu Âu (EC) thông qua khoản tài trợ và hỗ trợ kỹ thuật, chuyển giao kinh nghiệm cũng thể hiện tầm nhìn về một sự phát triển ổn định bền vững cho khu vực. Mục tiêu chung của hoạt động này là tạo ra sự phát triển ổn định bền vững cho khu vực bãi biển này, bảo đảm có sự quản lý tổng hợp nguồn nước và quỹ đất và tạo sự phát triển, tạo ra việc làm, bảo vệ các công trình, cơ sở hạ tầng, nhà cửa của người dân và hoạt động du lịch sẽ phát triển trở lại mạnh mẽ hơn.
Song Châu
