Kết quả làm việc tuần đầu tiên
Tuần đầu tiên của COP30 đã kết thúc với phiên bế mạc của Cuộc họp các Ban bổ trợ lần thứ 63. Trong đó, phần lớn các chương trình nghị sự đều chưa đạt được sự đồng thuận ở cấp kỹ thuật. Như vậy, các vấn đề này sẽ tiếp tục được đẩy lên cấp cao để đàm phán trong tuần thứ hai của COP30. Một số vấn đề nổi bật bao gồm:
Đầu tiên là vấn đề về thích ứng. Đây được xem là nền tảng quan trọng nhưng chưa được củng cố phù hợp. Mục tiêu chung là chuyển giao hoàn toàn Quỹ Thích ứng cho Thỏa thuận Paris. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều khác biệt trong quan điểm của các nước thành viên về cấu trúc điều hành và các nội dung liên quan đến quy trình huy động tài chính. Điều này cho thấy, dù tinh thần hợp tác đã có, nhưng cơ chế vận hành cụ thể vẫn cần được thảo luận sâu hơn. Tương tự, mục tiêu thích ứng toàn cầu (GGA) chưa đạt được thống nhất về chỉ số đo lường và phương thức triển khai – cho thấy thế giới cần cân đối giữa tham vọng và năng lực thực tế của các quốc gia.
Thứ hai, về cơ chế thị trường và phi thị trường, đòi hỏi sự kiên trì và rõ ràng về phương pháp Điều 6.4, vốn được kỳ vọng là công cụ quan trọng thúc đẩy giảm phát thải thông qua thị trường các-bon quốc tế, vẫn đang gặp những tranh luận sâu về chuyển tiếp dự án và minh bạch hóa báo cáo đóng góp. Với Điều 6.8, dù đã có dự thảo song vẫn còn thiếu sự đồng thuận về các yếu tố kỹ thuật cốt lõi. Đây là những nội dung đòi hỏi sự bình tĩnh và cầu thị từ các phía để bảo đảm tính khả thi khi đưa vào vận hành thực tế.
Tiếp theo, về vận hành Quỹ Tổn thất và Thiệt hại – đây là vấn đề cấp thiết nhưng các cam kết đưa ra còn hạn chế. Dù ghi nhận tiến triển về mặt phương pháp luận dưới Cơ chế Warsaw, song vấn đề trọng tâm – mở rộng quy mô tài chính mới, bổ sung và không hoàn lại – vẫn chưa đạt được thỏa thuận. Đến nay, chỉ có hai cam kết bổ sung được đưa ra, với tổng giá trị hơn 21 triệu Euro – con số khiêm tốn so với nhu cầu thực tế của các nước dễ bị tổn thương. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về trách nhiệm chia sẻ gánh nặng, dựa trên nguyên tắc công bằng và năng lực tương ứng.
Về chuyển dịch công bằng, các đề xuất từ G77/Trung Quốc và EU đang đưa ra hai cách tiếp cận khác nhau, cần được dung hòa thông qua đối thoại xây dựng.
Một vấn đề đáng chú ý khác là Đánh giá toàn cầu và Đối thoại UAE. Với Đánh giá toàn cầu, các bên được yêu cầu tăng cường điều phối và thu hẹp khác biệt trong cách thức thể hiện nỗ lực giảm phát thải và triển khai mục tiêu tài chính khí hậu, đặc biệt là những nội dung liên quan đến tương lai của nhiên liệu hóa thạch. Trong khi đó, Đối thoại UAE vẫn còn lúng túng trong việc xác định rõ phạm vi và lộ trình thực hiện. Để đạt được kết quả đúng kỳ vọng, các bên cần linh hoạt điều chỉnh lập trường, dựa trên cơ sở khoa học, điều kiện quốc gia và tinh thần hợp tác quốc tế.
Đoàn Việt Nam, với đại diện từ Đại sứ quán Việt Nam tại Brazil; các Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Tài chính; đại diện Mạng lưới thanh niên hành động vì khí hậu đã tham dự các phiên đàm trong tuần, tích cực theo dõi, và trao đổi với các nhóm nước Việt Nam là thành viên về quan điểm của Đoàn Việt Nam đối với các chủ đề đàm phán của Hội nghị.
Cách thức làm việc trong tuần thứ hai
Trong phiên họp toàn thể tối 15/11 (giờ địa phương), Chủ tịch COP30 đã đưa ra phương thức làm việc cho tuần thứ hai, dựa trên ba cấp độ: các vấn đề kỹ thuật với công việc còn lại, xem xét các vấn đề chính trị. Chủ tịch COP30 đã chỉ định những người đồng điều phối để hỗ trợ việc xem xét 15 vấn đề, với nhiệm vụ hoàn tất các nội dung đàm phán vào ngày 18/11.
Chủ tịch COP30 cũng công bố các cặp bộ trưởng sẽ điều hành các cuộc thảo luận xoay quanh 7 chủ đề: Thích ứng và Mục tiêu thích ứng toàn cầu GGA; Tài chính và Giảm phát thải; Chuyển đổi công bằng; Công nghê; Đánh giá nỗ lực toàn cầu; Giới và biến đổi khí hậu.
Các bên tham gia sẽ bước vào tuần làm việc thứ hai với nhiều khối lượng công việc còn tồn đọng. Theo đó, trách nhiệm của đoàn đàm phán Việt Nam là đóng góp tích cực, chủ động, linh hoạt, có thể nhượng bộ khi cần thiết, trên nguyên tắc Trách nhiệm chung nhưng có phân biệt (CBDR) và thúc đẩy thực hiện cam kết khí hậu toàn cầu một cách công bằng và hiệu quả.
Nếu không đạt được bước tiến cụ thể trong tuần tới, hội nghị sẽ khó có thể tạo ra những kết quả đủ mạnh để ứng phó với tình trạng khẩn cấp khí hậu mà thế giới đang đối mặt.
Tới nay, các bên cũng chưa quyết định được nước chủ nhà tổ chức Hội nghị COP31. Hai ứng viên tiềm năng là Thổ Nhĩ Kỳ và Úc vẫn đang tiếp tục vận động để dành quyền tổ chức COP31. Trong khi đó Nhóm các nhà đàm phán châu Phi đã đưa ra lời kêu gọi ủng hộ Ethiopia đăng cai COP32.
Chu Hương (đưa tin từ Belém, Brazil)
