Khẳng định uy tín, lan tỏa tư duy phát triển bền vững
Chúc mừng các tác giả đoạt giải, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà khẳng định, công tác quy hoạch đô thị có vai trò hết sức quan trọng để dẫn dắt, là cơ sở và nền tảng cho các hoạt động xây dựng và quản lý phát triển đô thị cũng như nông thôn. Quy hoạch đô thị chính là nghệ thuật, tổ chức xã hội khoa học về sự phát triển cân bằng, là cầu nối giữa quá khứ và tương lai, giữa con người và thiên nhiên, là cơ sở để tối ưu hóa nguồn lực, phát huy giá trị của tự nhiên và con người.
Giải thưởng Quy hoạch Đô thị Quốc gia là giải thưởng quan trọng nhằm đánh giá đúng, nâng cao vị thế, vai trò của công tác quy hoạch, xây dựng và quản lý và phát triển đô thị; phát hiện và lan tỏa những tư duy quy hoạch mới, mô hình phát triển tiên tiến và nhân văn; tôn vinh các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp có những đóng góp xuất sắc trong quá trình tham gia vào công tác quy hoạch, phát triển đô thị và điểm dân cư nông thôn Việt Nam.
Qua bốn lần tổ chức, Giải thưởng Quy hoạch Đô thị Quốc gia đã khẳng định vị thế là giải thưởng chuyên môn uy tín, quan trọng, danh giá nhất trong lĩnh vực quy hoạch xây dựng.
Đánh giá cao quy mô và chất lượng giải thưởng lần này, Phó Thủ tướng nhấn mạnh, các đồ án là những sản phẩm lao động trí tuệ, tâm huyết và trách nhiệm của các tổ chức, kiến trúc sư, nhà quy hoạch, qua đó góp phần vào công tác quy hoạch cũng như công tác quản lý đô thị.
Nhìn vào các tác phẩm được vinh danh, Phó Thủ tướng bày tỏ sự vui mừng trước việc chất lượng chuyên môn ngày càng được nâng cao. Nhiều đồ án không chỉ đạt đẳng cấp quốc gia mà còn tiệm cận trình độ quốc tế. Hội đồng giám khảo có sự tham gia của các thành viên đến từ Pháp, Singapore, và nếu trong tương lai những tác phẩm đoạt giải được trưng bày tại Singapore hay các sự kiện quốc tế, thì chắc chắn sẽ tiếp tục được đón nhận và đánh giá cao. “Tôi kỳ vọng những tác phẩm này sẽ đoạt giải thưởng quốc tế, qua đó tiếp tục khẳng định vai trò, uy tín và năng lực chuyên môn của Hội đồng giám khảo “, Phó Thủ tướng nói.
Phó Thủ tướng đặc biệt ấn tượng trước sự định hình khá rõ nét của tư duy quy hoạch xanh và bền vững như là xu hướng chủ đạo, với đô thị thông minh, tích hợp công nghệ và nhân văn, đặt con người vào trung tâm và tôn trọng bản sắc văn hóa. Đây là minh chứng sống động cho tài năng, tâm huyết và trăn trở của cộng đồng các kiến trúc sư, các nhà quy hoạch.
Quy hoạch phải trở thành bản tổng phổ dẫn dắt phát triển
Theo Phó Thủ tướng, quy hoạch phải trở thành bản tổng phổ, đóng vai trò định hình không gian, dẫn dắt phát triển với tầm nhìn dài hạn, bền vững, đồng thời khắc phục những tồn tại, hạn chế trong phát triển đô thị, nông thôn hiện nay. Vì vậy, ngành quy hoạch cần tiếp tục đổi mới sâu sắc cả về tư duy và phương pháp luận, bảo đảm quy tắc hệ thống và liên ngành. Quy hoạch không thể là lát cắt riêng mà phải là sự tích hợp đa ngành, kết nối không gian kết nối kinh tế, văn hóa xã hội, hạ tầng…
Triết lý thuận thiên và thích ứng phải là quan điểm xuyên suốt trong thời đại hôm nay, các quy hoạch cần chuyển từ can thiệp, sang tôn trọng và sống hài hòa với thiên nhiên, sinh thái hóa tự nhiên, chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu, sớm hình thành hệ thống các đô thị xanh, đô thị sinh thái gắn liền với quá trình chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, chuyển đổi năng lượng.
Các quy hoạch cần được lập và quyết định dựa trên dữ liệu và công nghệ với các công cụ mô phỏng hiện đại, đồng thời cần nhấn mạnh triển khai các phương pháp quy hoạch đô thị hiện đại của thế giới như quy hoạch đa trung tâm, quy hoạch định hướng phát triển giao thông công cộng, quy hoạch đô thị tuyến tính, quy hoạch cung, quy hoạch để có khả năng chống chịu, thích ứng với biến đổi khí hậu. Các kiến trúc sư, nhà quy hoạch cần nghiên cứu vận dụng hợp lý các mô hình mới như đô thị 15 phút (tức là chú ý đến tiện nghi của con người), đô thị thông minh, đô thị nén, đô thị mà trong thành phố/khu đô thị có rừng, trong rừng có các khu đô thị…. Tư duy đồng kiến tạo và lấy người dân làm trung tâm phải là kim chỉ nam xuyên suốt trong quá trình lập quy hoạch.
Phó Thủ tướng đề nghị ngành Quy hoạch xây dựng cần đổi mới tư duy phương pháp luận thông qua Hội Quy hoạch kiến VIệt Nam, các nhà kiến trúc, nhà xây dựng, nhà quy hoạch cùng các nhà quản lý để đưa vào một khuôn khổ pháp lý, tạo ra cơ chế, chính sách để định hình rõ lĩnh vực này, nhất là trong bối cảnh cả nước sẵn sàng triển khai chính quyền địa phương 2 cấp.
Phó Thủ tướng nhấn mạnh, đất nước ta đang ở trong một giai đoạn có ý nghĩa lịch sử khi thực hiện việc sắp xếp lại đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới, địa lý hành chính các cấp. Trong rất nhiều việc phải làm, thì việc đầu tiên, cần được ưu tiên hàng đầu, chính là xác lập một nhận thức đúng đắn trong quy hoạch – coi đó là nền tảng để định vị lại không gian phát triển, tổ chức lại quản lý, khai thác hiệu quả nguồn lực, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội, và trên hết là thuận theo quy luật tự nhiên.
“Đây chính là thời điểm để khắc phục những hạn chế, bất cập trong quá trình phát triển vừa qua, đồng thời bắt tay ngay vào việc thiết lập khuôn khổ pháp lý mới, từ quy hoạch tổng thể đến quy hoạch phân khu và quy hoạch chi tiết. Các quy hoạch cần được định hình với tư duy chiến lược, định hướng mở – vừa tạo dư địa phát triển, vừa mở ra không gian hiện thực hóa khát vọng, tầm nhìn.
Trong những không gian như vậy, cần có dư địa để các nhà kiến trúc, các nhà quản lý có thể phát huy trí tuệ, kinh nghiệm, từ đó tạo ra những đô thị phong phú, đa dạng, mang đậm ý nghĩa sáng tạo và phù hợp với điều kiện đặc thù của từng vùng, từng địa phương”, Phó Thủ tướng nói.
Kiến tạo đô thị xanh, giàu bản sắc, thích ứng biến đổi khí hậu
Trước thực trạng thiên nhiên đang ngày càng chịu tác động của phát triển nhân tạo, Phó Thủ tướng gợi mở việc đưa tư duy phát triển xanh, bền vững, kinh tế tuần hoàn trở thành nguyên tắc cốt lõi, xuyên suốt, tiêu chí bắt buộc trong quy hoạch đô thị; cần có cơ chế sàng lọc, thẩm định chặt chẽ để mỗi dự án được duyệt đều phải có giải pháp cho đô thị carbon thấp, hạ tầng xanh, năng lượng sạch, thích ứng biến đổi khí hậu, bảo đảm an toàn trước thiên tai và các vấn đề khác.
Cùng với đó, Phó Thủ tướng nhấn mạnh phải thực sự chuyển đổi số toàn diện trong phương pháp và áp dụng công cụ để người làm công tác nghiên cứu và quy hoạch và kiến trúc có các sản phẩm quy hoạch bền vững, chiến lược, lâu dài.
Phó Thủ tướng nêu rõ, cần đặt yếu tố văn hóa và con người vào vị trí trung tâm của phát triển để kiến tạo các đô thị và không gian nông thôn mang đậm bản sắc văn hóa Việt Nam; phải đặc biệt coi trọng việc bảo tồn, phát huy các giá trị di sản văn hóa lịch sử và cảnh quan bản địa. Quy hoạch phải kiến tạo nên những không gian công cộng giàu tính nhân văn, an toàn, tiện ích.
Trong thời gian tới, Hội Quy hoạch đô thị Việt Nam, các chuyên gia, tư vấn, nhà nghiên cứu tiếp tục tham gia một cách tích cực, chủ động hơn vào công cuộc đổi mới về các chủ trương lớn, nhất là công tác quy hoạch.
Tôn vinh sáng tạo quy hoạch xanh, thông minh và nhân văn
Với hơn 100 tác phẩm dự thi, 6 thể loại giải thưởng, nhiều điểm nhấn nhân văn và đổi mới tư duy quy hoạch – Giải thưởng Quy hoạch Đô thị Quốc gia lần thứ IV (VUPA 2024) tiếp tục là nơi hội tụ các đồ án quy hoạch xuất sắc, các khu vực xây dựng kiểu mẫu, các sáng kiến cải thiện môi trường sống, cũng như các tổ chức, cá nhân tiêu biểu trong công tác phát triển đô thị và nông thôn.
VUPA 2024 có 6 nhóm hạng mục: Đồ án quy hoạch xây dựng; Khu vực đã đầu tư xây dựng; Chất lượng môi trường đô thị; Quy hoạch nông thôn; Ấn phẩm về quy hoạch; Tổ chức, cá nhân tiêu biểu trong phát triển đô thị.
Theo đánh giá của Hội đồng giám khảo, chất lượng các đồ án dự thi năm nay được nâng lên rõ rệt. Nhiều đồ án đạt đẳng cấp quốc gia, có giá trị học thuật và thực tiễn cao, thể hiện tư duy quy hoạch hiện đại, hướng tới đô thị xanh – thông minh – bền vững và thích ứng biến đổi khí hậu.
Nhiều đồ án quy hoạch xây dựng (Quy hoạch chung; quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết…) có ý tưởng tốt, đột phá, chú trọng xây dựng các giải pháp phù hợp và kinh tế, khai thác tốt điều kiện địa hình, cảnh quan, tiết kiệm tài nguyên đất đai, hướng tới phát triển bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu, đô thị xanh, thông minh, chuyển đổi số…
Các khu vực đã được đầu tư xây dựng thể hiện một tầm nhìn về không gian sống đô thị, nông thôn hiện đại và bản sắc. Hệ thống hạ tầng kỹ thuật, xã hội được đầu tư xây dựng đảm bảo sự đồng bộ, kết nối thuận tiện trong giao lưu kinh tế, văn hoá…
Chất lượng môi trường đô thị và quy hoạch nông thôn được đặc biệt quan tâm trong các giải pháp quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển… nhằm hướng tới có nhiều khu vực đô thị Sáng, Xanh, Sạch, Đẹp và An toàn; chất lượng sống cư dân nông thôn đạt chuẩn nông thôn mới, kiểu mẫu, kiểu mẫu nâng cao.
Một điểm nổi bật của VUPA 2024 là sự chuyển mình trong tư duy quy hoạch: linh hoạt, hành động, có sự tham gia của cộng đồng. Những đồ án như Quy hoạch chung đô thị Thừa Thiên Huế, Quy hoạch khu trung tâm hành chính TP Hải Phòng hay khu Di sản Đương đại Mang Thít (Vĩnh Long)… cho thấy rõ xu hướng tiếp cận đổi mới – từ chiến lược phát triển đến tổ chức không gian sống hài hòa, bản sắc.
Nhiều khu vực đã được đầu tư xây dựng cho thấy hiệu quả quy hoạch trong thực tế, với hạ tầng kỹ thuật – xã hội đồng bộ, không gian sống xanh, sạch, an toàn, được người dân đánh giá cao. Các giải pháp môi trường, từ xử lý rác thải đến cải tạo không gian công cộng, cũng được chú trọng như những tiêu chí hàng đầu trong quy hoạch đô thị hiện đại.
VUPA 2024 cũng ghi nhận vai trò quan trọng của khu vực kinh tế tư nhân trong đầu tư, hiện thực hóa nhiều đồ án quy hoạch tầm cỡ, đóng góp vào quá trình kiến tạo không gian sống đô thị và nông thôn, góp phần hiện thực hóa các chiến lược phát triển bền vững, hiện đại và giàu bản sắc văn hóa Việt.
Tại buổi lễ, Ban Tổ chức đã trao 76 giải thưởng xuất sắc nhất cho các tác giả tham dự, gồm 2 giải Đặc biệt, 26 giải Vàng, 30 giải Bạc, 15 giải Đồng, 1 Danh hiệu xuất sắc và 4 giải Khuyến khích.
Kết quả Giải thưởng Quy hoạch Đô thị Quốc gia lần thứ IV – VUPA 2024:
Minh Khôi
