Được ra mắt vào năm thứ 10 của WAF, giải thưởng WAFX (World Architecture Festival X) vinh danh những dự án quốc tế có tầm nhìn tiên phong, sử dụng thiết kế và kiến trúc như một công cụ mạnh mẽ để đối thoại với các vấn đề cấp bách của thế giới như: y tế, biến đổi khí hậu, công nghệ, đạo đức và các giá trị nhân văn. Giải thưởng được lựa chọn từ danh sách các đề cử dự án tương lai (Future Projects) – điều làm nổi bật tính minh bạch, học thuật và đổi mới trong cách WAF thúc đẩy sáng tạo kiến trúc.
Bên cạnh chiến thắng WAFX, VTN Architects tiếp tục khẳng định vị thế quốc tế khi có đến 06 công trình lọt vào vòng chung kết (shortlist) tại các hạng mục khác nhau – bao gồm công trình tương lai và công trình đã hoàn thành. Các dự án trải dài từ công trình công cộng, hạ tầng, nhà ở cho đến không gian văn hóa và nghỉ dưỡng – phản ánh rõ nét triết lý thiết kế xanh – bền vững – gắn bó với bản địa mà VTN Architects không ngừng theo đuổi trong suốt hành trình thực hành kiến trúc.
Toàn bộ 06 dự án của VTN Architects sẽ được trình bày trực tiếp tại sân khấu Festival Hall thuộc Trung tâm Hội nghị Bãi Biển Miami (Miami Beach Convention Center, South Beach, Hoa Kỳ) – nơi quy tụ giới kiến trúc sư, nhà thiết kế, chuyên gia và học giả từ khắp thế giới từ ngày 12–14/11/2025. Trong không gian gần khu Art Deco lịch sử, WAF 2025 hứa hẹn là dịp để tôn vinh những ý tưởng đột phá, mở rộng đối thoại toàn cầu và truyền cảm hứng cho những thế hệ kiến trúc sư tiếp theo.
Giải thưởng WAFX 2025 cao nhất sẽ được công bố tại Gala Dinner vào ngày bế mạc Liên hoan.
Nhà máy điện rác Đà Nẵng
Tọa lạc trên trục giao thông chính kết nối trung tâm thành phố Đà Nẵng với Bà Nà Hills – một trong những điểm đến du lịch được ghé thăm nhiều nhất tại địa phương – công trình nhà máy điện rác này thể hiện một bước chuyển mình táo bạo về cả chức năng lẫn cảnh quan.
Khu đất từng là bãi rác ô nhiễm giờ đây được định hình lại như một công viên sinh thái sống động, ngập tràn cây bản địa và hoa dại. Từ một biểu tượng của sự suy thoái môi trường, nơi này đã trở thành một cột mốc đô thị mới, mời gọi cộng đồng tham gia, thúc đẩy phục hồi sinh thái và tái định nghĩa mối quan hệ giữa công nghiệp, cộng đồng và thiên nhiên.
Chiến lược kiến trúc tập trung vào việc sử dụng các cấu kiện bê tông đúc sẵn dạng mô-đun, nhiều trong số đó được sản xuất từ tro xỉ than tái chế – phụ phẩm của các nhà máy điện rác thế hệ trước. Các cấu kiện này được thiết kế liên kết dạng khóa, thay thế cho các mối nối thép hoặc bulông truyền thống, giúp rút ngắn thời gian thi công, giảm lãng phí vật liệu và giảm phát thải carbon tích lũy. Việc tận dụng năng lực chế tạo bê tông sẵn có tại địa phương cũng giúp tối ưu chi phí mà vẫn đảm bảo độ bền và chất lượng thiết kế.
Vượt xa hiệu quả kết cấu, công trình còn tích hợp các giải pháp năng lượng tái tạo và thụ động nhằm giảm thiểu tác động môi trường. Hệ thống pin năng lượng mặt trời trên mái giúp tạo ra điện tại chỗ, trong khi nước mưa được thu gom và tái sử dụng từ các quy trình xử lý rác thải phục vụ tưới tiêu và một số hoạt động trong nhà máy. Việc trồng rộng rãi cây bản địa không chỉ tạo bóng mát và cải thiện vi khí hậu, mà còn khôi phục đa dạng sinh học nhờ thu hút chim, ong và các loài thụ phấn bản địa.
Đây không chỉ là một công trình hạ tầng công nghiệp – mà là một ví dụ điển hình của kiến trúc tái sinh, chủ động chữa lành cảnh quan, đồng thời đáp ứng những nhu cầu cấp bách của đô thị. Bằng cách xóa nhòa ranh giới giữa tiện ích kỹ thuật và không gian cộng đồng, dự án này mở ra một diễn ngôn mới về rác thải, năng lượng và kiến trúc – nơi tính bền vững, vẻ đẹp và khả năng chống chịu được ưu tiên ở mọi cấp độ.
Nhà Việt Trì
Nhà Việt Trì là một ngôi nhà bên sông, tọa lạc tại thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ – vùng trung du phía Bắc Việt Nam. Trước bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, với các hiện tượng thời tiết cực đoan như nắng nóng kéo dài, cháy rừng và lũ lụt, công trình này hướng đến việc trở thành một mô hình sống bền vững, nơi kiến trúc không chỉ là chốn trú ngụ, mà còn là một hệ sinh thái tái sinh.
Ngôi nhà được khéo léo bố trí theo địa hình dốc tự nhiên ven sông. Hầu hết diện tích mái được phủ một lớp đất trồng cỏ và rau xanh, tạo nên một lớp cách nhiệt tự nhiên. Mái xanh này không chỉ giúp giảm hấp thụ nhiệt trong những tháng hè oi bức, hạn chế nhu cầu sử dụng điều hòa, mà còn hoạt động như một nông trại trên mái, cung cấp thực phẩm sạch tại chỗ cho cư dân. Đây là một giải pháp kết hợp giữa nông nghiệp đô thị và kiến trúc sinh thái.
Một điểm nhấn thiết kế quan trọng là hệ thống tháp gió đứng – được bố trí chiến lược để đón luồng gió mát từ sông Hồng và dẫn luồng khí này vào không gian bên trong. Tại chân mỗi tháp gió, các mặt nước nông được bố trí để tăng hiệu quả làm mát thông qua bay hơi nước. Hệ thống thông gió thụ động này giúp giảm đáng kể sự phụ thuộc vào thiết bị làm mát cơ học, nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng.
Nước mưa được thu gom thông qua hệ thống thoát nước tích hợp từ mái và các bề mặt xung quanh, sau đó được dẫn vào bể chứa ngầm để tái sử dụng trong việc tưới tiêu và chăm sóc cảnh quan, hình thành chu trình nước khép kín, tiết kiệm tài nguyên và nâng cao khả năng tự vận hành của công trình.
Ngoài các giải pháp thụ động, mái nhà còn được lắp đặt các tấm pin năng lượng mặt trời ở những vị trí có bức xạ cao, nhằm tạo ra năng lượng sạch phục vụ các nhu cầu thiết yếu trong sinh hoạt. Kết hợp với ánh sáng tự nhiên, thông gió chéo và cách nhiệt mái, công trình đạt mức tiêu thụ năng lượng thấp và giảm thiểu đáng kể dấu chân sinh thái.
Không gian nội thất sử dụng vật liệu tự nhiên và địa phương như đá, gỗ, đi cùng các khe mở lớn để đón ánh sáng trời và tạo kết nối trực tiếp với khu vườn bao quanh. Các không gian sinh hoạt được tổ chức theo hướng mở, liên tục, thúc đẩy sự tương tác với thiên nhiên, tạo nên một bầu không khí bình yên, thiền định mà vẫn hiện đại và tiện nghi.
Nhà Việt Trì là một nỗ lực tích hợp giữa chiến lược kiến trúc và sinh thái để tạo ra một mô hình nhà ở thích ứng khí hậu và bền vững. Công trình cho thấy môi trường xây dựng có thể chung sống hài hòa với hệ sinh thái tự nhiên, và cách tiếp cận này hoàn toàn có thể nhân rộng trong bối cảnh đô thị nhiệt đới, hướng đến một tương lai có khả năng chống chịu tốt hơn.
Mai Hoàn
