Khu nghỉ dưỡng Villa Tolomei Hotel & Resort từng là một tu viện cổ hoang tàn đổ nát, nhưng nay lại là điểm đón khách nghỉ dưỡng sang trọng bậc nhất ở ngoại ô Florence, Italy. Công trình là bằng chứng rõ ràng cho thấy sự hợp tác tốt giữa nhà nước và tư nhân trong việc quản lý di sản văn hóa có thể giúp mang lại trái ngọt.
Cơ quan quản lý đất công Italy (PLA) từng sở hữu quần thể tu viện cổ kể trên, nằm trên diện tích hơn 1.000m2, gồm vài tòa nhà khác nhau. Do không có điều kiện bảo dưỡng tốt tu viện, PLA đã cho công ty quản lý khách sạn IsHotel thuê lại di tích này với giá 200.000 USD mỗi năm, trong vòng 50 năm. Gần đây IsHotel mới hoàn tất hoạt động phục chế tu viện, tốn kém tới 13 triệu USD.
Villa Tolomei Hotel & Resort (nguồn: villatolomeihotel.it)
Đôi bên cùng có lợi
Tu viện giờ thuộc khu resort Villa Tolomei, nằm gọn trong các ngọn đồi quanh co và những vườn cây ô-liu, cách cây cầu Ponte Vecchio nổi tiếng có vài phút chạy xe. 30 căn phòng hạng sang nằm trong Villa Tolomei, với tường làm bằng đá cẩm thạch vàng, được trang trí nhiều bức bích họa đẹp đẽ và đồ nội thất kiểu Anh cổ điển, đã thường xuyên kín chỗ, chủ yếu là khách nước ngoài tới thuê.
Chỉ trong 3 tháng đầu hoạt động, kể từ khi khai trương hồi cuối tháng 5 năm ngoái, Villa Tolomei đã tạo được doanh thu 800.000 USD.
Cả công chúng Italy lẫn các công ty tư nhân đều hy vọng Villa Tolomei chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Sau nhiều năm lâm vào suy thoái kinh tế, Italy đã gặp vấn đề trong việc trùng tu, bảo dưỡng kho tàng di sản văn hóa nghệ thuật khổng lồ của mình, gồm nhiều công trình cổ như tu viện nói trên.
Kết quả là chính phủ đã triển khai một dự án mang tên “Valore Paese Dimore” nhằm khuyến khích tư nhân đầu tư và quản lý một cách hiệu quả các công trình cổ nằm tại nhiều vùng nông thôn, ngoại ô. Tới nay, PLA đã cho các nhà đầu tư tư nhân và quốc tế thuê lại khoảng 115 ngôi nhà cổ (trong số 46.000 ngôi nhà tương tự). Mục tiêu không chỉ để tạo thu nhập mà còn tạo việc làm, kích thích nền kinh tế.
Chính phủ Italy hiện còn có ý định cho tư nhân thuê các công trình lịch sử mang tính biểu tượng, vừa nhằm tăng doanh thu, vừa giúp bảo tồn tốt hơn các di sản này.
Các công trình khác nằm trong danh sách này gồm có nhiều lâu đài được xây từ thời Phục hưng, các cây đèn hải đăng được xây dựng ngoài đảo, các trại lính cổ, pháo đài cổ từng được dùng làm nhà tù, các biệt thự sang trọng của giới quý tộc. Ấn tượng nhất là lâu đài Orsini ở làng Soriano nel Cimino, pháo đài Borbonic trên đảo Santo Stefano.
Italy đã đưa Lâu đài Orsini nằm trên đỉnh làng Soriano nel Cimino vào danh sách các di sản văn hóa cho tư nhân thuê.
Di sản UNESCO cũng được cho thuê
Không phải công trình nào trong đó cũng biến thành các khách sạn, khu nghỉ dưỡng cao cấp. Một số sẽ thành trung tâm văn hóa, trung tâm triển lãm giới thiệu các mặt hàng của Italy. Chính quyền và công ty tư nhân đều được hưởng lợi từ sự hợp tác này.
Một mặt Italy trùng tu được một công trình văn hóa đã xuống cấp thông qua vốn tư nhân, tạo được nguồn thu từ di sản đó mà không mất đi quyền sở hữu. Ở phía bên kia, các doanh nghiệp sẽ được quyền kinh doanh dựa trên công trình và sẽ thu lãi, sau các khoản đầu tư lớn ban đầu. Mỗi dự án này đều tạo việc làm mới qua đó thúc đẩy kinh tế và du lịch ở địa phương.
Động thái của Italy thực tế đã nằm trong một xu hướng kinh doanh di sản văn hóa xuất hiện khá rộng ở châu Âu. Ví dụ Paradores de Turismo ở Tây Ban Nha là một chuỗi các nhà nghỉ nằm ở vùng nông thôn vua Alfonso XIII tạo ra vào năm 1926. Tới nay nhà nước Tây Ban Nha đã biến Paradores de Turismo thành một tập đoàn kinh doanh khách sạn, với hơn 90 khách sạn nằm trong các tu viện, các pháo đài khổ có khung cảnh tuyệt đẹp. Với hơn 3.500 người lao động, Paradores còn là tập đoàn khách sạn hàng đầu Tây Ban Nha chuyên về du lịch văn hóa.
Tương tự, Pháp sở hữu khá nhiều các biệt thự lâu đài (chateaux) cổ rất đẹp, và đã cho công ty Patrimoine thuê lại để biến thành khu resort nghỉ dưỡng cao cấp. Trong số các di tích được cho thuê có Fort de Sedan, một pháo đài thuộc danh sách Di sản thế giới của UNESCO, bên cạnh các lâu đài tráng lệ khác ở khu vực Loire nổi tiếng.
Tường Linh
