Với dân số phát triển nhanh và pha trộn của các nền văn hoá, Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) là một trong những thành phố năng động nhất thế giới, nơi những trung tâm mua sắm xa xỉ nhất châu Âu nằm bên cạnh những cung điện hùng vĩ và những con đường trải đá dăm, nơi sản sinh ra nhà văn đoạt giải Nobel văn học và là thành phố có đến 35 tỷ phú, xếp thứ 4 so với các thành phố khác trên thế giới.
Ảnh nguồn : lupacovka.cz
Kiến trúc mái vòm và tháp khiến Istanbul thực sự lãng mạn. Ở thành phố lớn nhất Thổ Nhĩ Kỳ này, nơi 2 châu lục châu Âu và châu Á tiếp giáp nhau khi phương Tây gặp phương Đông, nằm trên eo biển Bosporus kéo dài đến Biển Đen ở phía Bắc cho đến Biển Marmara ở phía nam. Theo cảm nhận một cách ít phàm tục nhất, trên những đường phố đầy sức sống của thành phố 12 triệu dân này, váy siêu ngắn với giày bốt cao pha trộn cùng khăn trùm đầu Đạo Hồi với những chuỗi hạt cầu nguyện.
Cội nguồn
Istanbul là kho tàng lịch sử vẫn chưa được khám phá hết. Những thứ còn lại của khảo cổ học cho thấy dấu tích của con người thời kỳ cổ đại cách đây 10.000 năm. Năm 2008, suốt thời kỳ xây dựng đường hầm mới cho xe lửa Marmaray (nối châu Âu và châu Á), người ta đã phát hiện ra di tích từ 6500 năm trước công nguyên.
Trong thời kỳ lịch sự dài, Istanbul đã từng là kinh đô của các đế quốc khác nhau: đế quốc La Mã (năm 330-395), Đế quốc Byzantine (năm 395-1204 và 1261-1453, đế quốc Latin (1204-1261), và Ottoman (1453-1922). Istanbul vẫn tiếp tục mở rộng một cách ngoạn mục; ngày nay dân số đã xấp xỉ 13 triệu và tăng thêm 700.000 người nhập cư hàng năm. Công nghiệp và thậm chí cả du lịch cũng lớn mạnh. Đây tiếp tục là thành phố tạo nên lịch sử riêng của mình ở nơi giao thoa của 2 nền văn hoá.
Bản đồ Istanbul cổ (Ảnh nguồn : historic-cities.huji.ac.il )
Từ quá khứ tới hiện tại
Theo dấu vết lịch sử của Istanbul từ thời Byzantium đến Constantinople đến thủ đô của vương quốc Ottoman, đế chế quyền lực nhất của Hồi giáo trên thế giới, ngày nay Istanbul là trái tim văn hoá và thương mại của Thổ Nhĩ Kỳ. Đô thị mở rộng đã tạo nên một Istanbul lớn hơn trong khu vực, hơn Đảo Rhode và đông dân hơn Hy lạp hay Bỉ.
Thổ Nhĩ Kỳ tiếp tục là tâm điểm của sự kiện và bàn luận. Tháng 10/2005 các cuộc đàm phán bắt đầu giữa Thổ Nhĩ Kỳ và EU để Thổ Nhĩ Kỳ được coi là thành viên của EU trong tương lai.
Cuộc xung đột kéo dài giữa 20-25% người Kurd và chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ. Đối với nhiều công dân, trang phục của phụ nữ đã trở nên vấn đề xác định liệu một người theo đạo Hồi hay không. Khăn trùm đầu mà những phụ nữ mang vì lý do tôn giáo, là biểu tượng của xung đột văn hoá trong chính phủ giữa những người bảo thủ và những người theo chủ nghĩa tân thời.
Vô cùng hấp dẫn
Nói một cách ví von, Istanbul như chiếc hộp đồ nữ trang có cả đồ cũ và mới. Những toà nhà chọc trời cùng với một số khu mua sắm lớn nhất châu Âu phục vụ cho khuynh hướng giàu có xa xỉ bên cạnh những khu phố cổ trong đó có những khu vực nằm trong danh sách Di sản thế giới của UNESCO, vẫn làm cho du khách kinh ngạc với như những đường phố trải đá dăm, những nhà thờ Hồi giáo đã trụ vững qua nhiều thế kỷ, vẻ hùng vĩ của Cung điện Topkapi, dinh thự của các triều vua Ottoman Sultans từ năm 1465-1853.
Được coi là thánh đường lớn thứ 4 thế giới, bảo tàng Hagia Sophia (ảnh bên) nguy nga lúc đầu do Hoàng đế Justinian triều đại Byzantine xây dựng năm 537 sau công nguyên. Đầu tiên là nhà thờ Byzatine và sau là nhà thờ hồi giáo Ottoman, kiệt tác kỳ diệu này được biết đến trên toàn cầu như là một trong những công trình lớn nhất trên thế giới.
Đi khắp thành phố đang phát triển này, bạn có thể khám phá những con phố nơi những đoàn quân viễn chinh chữ thập đã từng hành quân, ngưỡng mộ ngắm những nhà thờ Hồi giáo là những kiệt tác về kiến trúc siêu phàm của lòng mộ đạo đối với Đạo hồi; ngắm nhìn hậu cung của nhà vua; và săn tìm hàng tại khu mua sắm cổ xưa nhất thế giới, Grand Bazaar, một trong những chợ có mái che lớn nhất thế giới với hơn 58 con phố và 6000 cửa hàng, thu hút 250.000 đến 400.000 khách lui tới mỗi ngày.
Điểm hút khách du lịch
Nét hấp dẫn của Istanbul với du khách là kết quả của những nền văn hoá đầy hứng thú đã rất hưng thịnh trong thành phố và là điểm tụ cư của những tôn giáo khác nhau đã tồn tại cùng nhau suốt thời kỳ lịch sử. Năm 2007, hơn 27 triệu du khách đã đến du lịch Thổ Nhĩ Kỳ.
Ở thành phố lịch sử và hiện đại Istanbul, có hàng ngàn khách sạn và các ngành ăn theo du lịch, đem lại cả cảm giác du lịch thư giãn và du lịch tìm hiểu lịch sử. Là một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất thế giới, và là kinh đô tài chính của Thổ Nhĩ Kỳ, Istanbul cũng là nơi thu hút kinh doanh và khách du lịch thương gia. Theo danh sách của tạp chí Forbes tháng 3 năm 2008, Istanbul có tất cả 35 tỷ phú, xếp thứ 4 thế giới sau Moscow (74 tỷ phú), New York (71) và London (36).
Những người con nổi tiếng của thành phố
Elia Kazan (1909- 2003) sinh ra ở thủ đô của đế chế Ottoman. Ông là giám đốc nhà hát và đã có phim được giải quốc tế. Ông cũng là nhà viết kịch, nhà văn và đồng sáng lập trường quay có uy thế tại New York năm 1947. Ông đã đạo diễn những vở kịch ở sân khấu Broadway như A Street car named desired “Chiếc xe mang tên dục vọng” và Cat on the hot tin roof “Con mèo trên mái tôn nóng”.
Ferit Orhan Pamuk (sinh năm 1952 ) là nhà văn viết tiểu thuyết và giáo sư môn văn học tại Đại học Columbia. Pamuk là một trong những nhà văn danh tiếng và truyện của ông đã bán được trên 7 triệu bản dịch ra hơn 50 thứ tiếng, khiến ông trở thành nhà văn có sách bán chạy nhất đất nước này.
Cuốn tiểu thuyết New Life “Cuộc sống mới” của ông trở thành sách bán chạy nhất trong lịch sử Thổ Nhĩ Kỳ. Cuốn Snow “Tuyết” (ảnh bên) nói về xung đột giữa chủ nghĩa Hồi giáo và chủ nghĩa Tây phương ở nước Thổ Nhĩ Kỳ thời hiện đại. Tạp chí New York Times đã xếp “Tuyết” vào danh sách 10 cuốn sách hay nhất thế giới năm 2004. Pamuk nhận nhiều giải thưởng về văn học quốc gia và quốc tế. Ông đã trở thành người Thổ Nhĩ Kỳ đầu tiên giành được giải Nobel về văn học vào năm 2006.
Hidayet Turkoglu, tên thường dùng là Hedo Turkoglu (sinh năm 1979 tại Istanbul) là vận động viên bóng rổ cao 6 foot 10 inch (hơn 2m) và giành được giải thưởng vận động viên ưu tú nhất của giải NBA năm 2007-2008.
Bóng rổ là môn thể thao nhanh chóng phổ biến ở Thổ Nhĩ Kỳ. Đội bóng rổ quốc gia của Thổ Nhĩ Kỳ đã giành huy chương bạc tại giải vô địch bóng rổ châu Âu năm 2001 ở Istanbul và năm 2010 Istanbul sẽ là nước chủ nhà tổ chức giải vô địch bóng rổ thế giới.
Ahmet Ertgun (1923-2006) sinh tại Istanbul là con trai của cựu Đại sứ Thổ Nhĩ Kỳ tại Mỹ. Ông chuyển đến Mỹ sau đó ông trở thành người đồng sáng lập và giám đốc Atlantic Records, nơi ông sáng tác và sản xuất đĩa nhạc. Ông được mệnh danh là “một trong những nhân vật có ý nghĩa nhất trong ngành thu âm hiện đại”. Giữa những năm 50, Atlantic đã trở thành nhà sản xuất nổi trội với việc sản xuất những đĩa đứng đầu dòng nhạc R&B do các ca sĩ Ray Charles và Drifters thể hiện.
Nhiều sự thật đặc sắc
Thổ Nhĩ Kỳ nằm ngay ở trên ít nhất là 3 điểm địa chấn động đất hoạt động. Từ năm 1939 đến nay đã có 13 vụ động đất lớn ở Thổ Nhĩ Kỳ. Vụ mới nhất xảy ra năm 1999 lớn khác thường đến 7,4 độ richter làm hơn 18.000 người thiệt mạng.
Istanbul nằm trên những điểm địa chấn hoạt động mạnh nhất toàn cầu. Dưới biển Marmara vài dặm, rặng địa chấn Bắc Anatoli khuấy động, và các nhà khoa học đang dự đoán một vụ nứt lớn trong vòng vài thập kỷ tới và câu hỏi không phải là “liệu” mà là “bao giờ”.
Istanbul ngày nay (Ảnh nguồn : skyscrapercity.com)
Đất nước Thổ Nhĩ Kỳ do Mustafa Kemal Ataturk thành lập năm 1923. Ông là sĩ quan quân đội, người đứng lên làm cách mạng, và là tổng thống đầu tiên, người được coi là khai sáng, tham gia vào cải cách trên nhiều lĩnh vực chính trị, kinh tế, xã hội, đưa Thổ Nhĩ Kỳ sang đất nước dân chủ hiện đại. Ataturk cũng giải quyết vấn đề mù chữ, sáng lập nên Uỷ ban ngôn ngữ, phát triển bảng chữ cái Thổ Nhĩ Kỳ mới sử dụng chữ cái Roman vào năm 1928.
Theo sau sự thành lập đất nước, thủ đô của quốc gia này đã được dời về Ankara.
Krispy Kreme Doughnut, hệ thống chuỗi cửa hàng bánh rán nổi tiếng của Mỹ (chuyên cung cấp bánh nóng các loại, cà phê…) thông báo sẽ nhượng quyền thương hiệu khoảng 25 cửa hàng ở Istanbul trong vòng 5 năm tới.
Anh Thư dịch
