Ashui.com

Trong các kỳ họp của Quốc hội và những cuộc hội thảo, nhiều đại biểu Quốc hội, nhà khoa học, người có trách nhiệm ở trung ương lẫn địa phương đều khẳng định rằng, hệ thống dày đặc 393 thủy điện trải rộng trên các con sông ở 9 tỉnh miền Trung đã khiến lũ hung hãn hơn gấp bội. Còn người dân nói “bình dân” hơn, thủy điện là “hung thần” đối với hạ du!

Trong đợt lũ đầu tháng 10 vừa qua, thủy điện Hố Hô ở hai tỉnh Quảng Bình và Hà Tĩnh đã khiến hàng ngàn hộ gia đình phía hạ du (thuộc H.Hương Khê, Hà Tĩnh) phải bỏ nhà chạy tán loạn trong đêm vì nguy cơ vỡ đập.

• Ảnh bên : Đập thuỷ điện Hố Hô trước nguy cơ bị vỡ (nguồn: Dân trí)

Cuối năm 2009, tỉnh Quảng Nam bị nhấn chìm vì thủy điện A Vương xả lũ lúc hạ du đang ngập trắng nước.

Cũng cuối năm 2009, các huyện, thành phố phía nam tỉnh Phú Yên chìm trong nước khi hồ thủy điện Sông Ba Hạ xả lũ với lưu lượng lên đến hàng triệu mét khối mỗi giây...

Ai cũng biết thủy điện được xây dựng không chỉ để phát điện. Bất cứ dự án thủy điện nào cũng nêu rõ các nhiệm vụ của nó là phát điện, tham gia cắt lũ cho hạ lưu, góp phần chống hạn vào mùa khô và phát triển nuôi thủy sản nước ngọt. Tuy nhiên, thực tế diễn ra cho thấy “các nhà thủy điện” ở miền Trung chỉ quan tâm phát điện kinh doanh sinh lợi là chính, lơ hẳn đi các trách nhiệm cộng đồng còn lại. Mùa khô, dù vùng hạ lưu hạn cỡ nào, thủy điện cũng không “nhả” nước mà thường chỉ “đóng cửa” giữ nước để đảm bảo phát điện. Mùa mưa, khi lượng nước về nhiều, dù hạ lưu có lũ, mạnh thủy điện nào thủy điện ấy xả ào ạt; cứ hồ trên đổ xuống hồ dưới, hồ dưới đổ xuống hồ dưới hơn và hồ cuối cùng sẽ đổ nước xuống hạ du...

Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã phải giao Bộ NN-PTNT và Bộ Công thương chỉ đạo các chủ đầu tư rà soát, đánh giá lại thiết kế các hồ chứa thủy lợi, thủy điện. Trên cơ sở đó, Thủ tướng yêu cầu các bộ này đề xuất các giải pháp quản lý, vận hành và kỹ thuật xây dựng để bảo đảm an toàn cho hồ chứa và hạ du. Nói cách khác, phải có một “nhạc trưởng” quản lý, vận hành quy trình xả lũ.

Nhưng bất kể trong hoàn cảnh nào thì nhiệm vụ đảm bảo an toàn tính mạng, tài sản nhân dân ở hạ du của thủy điện phải được đặt lên hàng đầu. Bởi lẽ, thủy điện đã lấy một quỹ lớn đất và rừng – nơi khi chưa xây dựng thủy điện đã ngăn, chống lũ hiệu quả cho phía hạ du.

Quốc Thanh