[Phim tài liệu] Châm cứu sinh thái: Biến đổi Kiến trúc và Đô thị ở Châu Á

Bộ phim tài liệu về các cuộc phỏng vấn là một phần kèm theo cuốn sách cùng tên “Ecopuncture: Transforming Architecture and Urbanism in Asia” (Châm cứu sinh thái: Biến đổi Kiến trúc và Đô thị ở Châu Á) của tác giả: Tiến sĩ Nirmal Kishnani – ông đồng thời là tác giả cuốn sách “Xanh hoá Châu Á” nổi tiếng – sẽ giải nén những quan niệm sai lầm về tính bền vững và xem xét vai trò của người thiết kế trong việc kết nối các hệ thống tự nhiên và nhân tạo. 16 dự án tiêu biểu được xây dựng minh chứng cho một thế giới quan sinh thái. Mỗi dự án là một hành động phi thường của “châm cứu sinh thái” nhằm mục đích cải thiện thế giới của nó theo những cách khác nhau và vì những lý do khác nhau.

Bối cảnh để đề cập đến câu chuyện “Châm cứu sinh thái” là thiên nhiên đã bị hủy hoại nặng nề dưới tác động của các hoạt động sinh hoạt và sản xuất của con người. Tài nguyên thiên nhiên cạn kiệt, hệ sinh thái bị bào mòn và tốc độ suy giảm càng nhanh. Các hệ thống thiên nhiên đã bị tổn hại và các hệ thống xã hội cũng chịu những tác động tiêu cực. Chúng ta đã vượt quá “ngưỡng an toàn” trong rất nhiều lĩnh vực.

Quá trình đô thị hóa vẫn đang tiếp diễn và ngày càng nhanh. Châu Á là một trong ba khu vực trên thế giới có sự tăng dân số đô thị mạnh nhất trên thế giới.

Chất lượng cuộc sống xét trên góc độ sinh thái đang giảm sút. Chúng ta đang tách rời thiên nhiên và phụ thuộc quá nhiều vào các giải pháp nhân tạo, gây nên những hệ lụy về môi trường, khiến vấn đề vốn dĩ đã phức tạp lại càng khó giải quyết. Biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến khó lường là một biểu hiện rất rõ nét của sự diễn biến tiêu cực đó, đe dọa đến cuộc sống của chúng ta và các thế hệ tương lai.

Để có thể tiếp tục chung sống với thiên nhiên, và hơn nữa là phục hồi những gì đã mất mát, hư hại, chúng ta phải đặt câu hỏi nghiêm túc về những hoạt động, và cả hành động của chúng ta. Hành động bị chi phối và dẫn dắt bởi tư duy. Chúng ta phải nắm bắt tư duy hệ thống, hiểu rõ các yếu tố thành phần tạo nên tính hệ thống đó, tính tương tác của các yếu tố và tính tổng thể của các yếu tố đó.

“Châm cứu sinh thái” được hiểu là cách thức dò tìm những huyệt mạch của môi trường xây dựng với các hệ sinh thái lan tỏa khắp đô thị. Trong đó mỗi đối tượng thiết kế đều kết nối với có những tác động nhất định đến các đối tượng còn lại. Nhiệm vụ của những người làm công tác thiết kế là tăng cường sự kết nối và nhấn mạnh sự tương hỗ tích cực đó, bằng cách này, tính tổng thể có thể được thiết lập hoặc tái lập.

Giải pháp thiết kế được đưa ra, do vậy, phải có tính “lai ghép”, tức là phải có tính phủ sóng toàn bộ các lĩnh vực có liên quan đến thiết kế (giải pháp tổng thể) và có sự giao thoa giữa các giải pháp thành phần. Sự giao thoa này được biểu hiện qua thuật ngữ “liên ngành” và “đa ngành”.

Từ tầm nhìn (chiến lược, định hướng) đến hành động (giải pháp) là phương châm cần được quán triệt trong mọi tình huống và bối cảnh, và là trình tự thực hiện.

Các khía cạnh của thiên nhiên, sinh thái và yếu tố bền vững ngày nay đã len lỏi vào mọi ngóc ngách của không gian và mọi ngóc ngách của quá trình thiết kế. Từ những không gian nhỏ nhất đến không gian lớn hơn. Từ những nét bút sơ phác đến những nét bút hoàn thiện.

Mười sáu ví dụ dự án đa thể loại, đa cấp độ, đa quốc gia rải khắp Châu Á, trong đó thủ đô Hà Nội của Việt Nam được đề cập đến trên mức độ đô thị, và hai dự án trường học của Việt Nam đã được lựa chọn trên cấp độ công trình để ghép nối vào bức tranh tổng thể của sự phát triển đô thị tại Châu Á cần phải theo lộ trình nào, được giải quyết ra sao để thích ứng với bối cảnh và điều kiện từng nơi đã được tác giả phân tích rất thuyết phục, qua đó cho thấy sự đa dạng và đa cấp độ của sinh thái đô thị, đa diện của bền vững. Tầm quan trọng của tiếp cận tổng thể, cách thức khắc phục những mâu thuẫn hiện hữu từ trước và cả những mâu thuẫn phát sinh sau này, các vấn đề kỹ thuật và trên hết là một đường hướng chỉ đạo đã được nhấn mạnh có chủ định.

Ashui.com