Vài nét về cuộc đời và sự nghiệp
Susannah sinh năm 1965 tại Cambridge (Anh), mang hai quốc tịch Hoa Kỳ và Vương quốc Anh. Sau khi tốt nghiệp cử nhân nghệ thuật tại đại học Dartmouth, hành trình sự nghiệp của bà bắt đầu rẽ hướng khi tình cờ biết đến ngành kiến trúc cảnh quan trên tạp chí Progressive Architecture. Cộng với ước mơ trở thành nhà thực vật học thuở bé, Drake dành một năm làm việc trong văn phòng kiến trúc cảnh quan ở San Francisco, đồng thời xác định quyết tâm theo đuổi cả hai bằng thiết kế tại Harvard GSD: Thạc sĩ Kiến trúc (M.Arch) và Thạc sĩ Kiến trúc Cảnh quan (MLA).
Chịu ảnh hưởng lớn từ cha – một nhà địa vật lý và giảng viên đại học, Drake nhận ra xã hội đang đối mặt với vấn đề lớn: Sự mất mát của cảnh quan tự nhiên. Từ đó, bà xác định sứ mệnh cốt lõi của bản thân chính là kiến tạo hạ tầng đô thị thích ứng khí hậu.
Ngoài thiết kế, bà còn là giảng viên và cố vấn. Bà duy trì một nền tảng liên ngành trong hành nghề: Kiến trúc, cảnh quan, sinh học, kỹ thuật, thậm chí cả điêu khắc hay tôn giáo cùng gặp nhau trong studio, làm giàu năng lực hình thức và kỹ thuật của thiết kế.
Thông qua giảng dạy, Drake gửi gắm cho thế hệ kế tiếp về tư duy hạ tầng như một hệ sinh thái, và trách nhiệm sử dụng thiết kế để giải quyết đồng thời vấn đề khí hậu và công bằng xã hội.
Thông qua vai trò cố vấn và những dự án thí điểm tự khởi xướng như Sponge Park™ hay BQ Green, Drake và cộng sự chứng minh giá trị của hạ tầng mềm đối với quản trị đô thị, từ đó tác động ngược lên cách thành phố tiếp nhận, thí điểm và nhân rộng giải pháp.
Với tài năng và sự cống hiến cho sự bền vững đô thị, bà vinh dự nhận nhiều giải thưởng quan trọng: DLANDstudio nhận National Design Award từ Cooper Hewitt, Smithsonian Design Museum (năm 2013), danh hiệu Fellow của AIA và ASLA (năm 2017)…
Thiết kế đô thị thích ứng biến đổi khí hậu
Dựa trên nền tảng kiến trúc cảnh quan và quy hoạch xanh, bà xem thiết kế như một công cụ giải bài toán ngập úng, giảm tải hệ thống thoát nước, phục hồi hệ sinh thái và tạo không gian công cộng có ý nghĩa.
Như dự án Gowanus Canal Sponge Park (Brooklyn) được khánh thành vào mùa thu năm 2016. Nằm ở cuối phố 2, hướng ra kênh Gowanus, công viên do DLANDstudio thiết kế với mục tiêu làm sạch nguồn nước nổi tiếng ô nhiễm của con kênh này.
Hay như đoạn bờ kè bị ô nhiễm nặng dọc kênh Gowanus được cải tạo thành vùng đệm sinh thái với bề mặt thấm, rãnh sinh học và thảm thực vật bản địa. Những cấu trúc này lọc nước mưa trước khi vào kênh, giảm áp lực cho hệ thống thoát nước chung vốn hay quá tải khi mưa lớn, đồng thời mở lối tiếp cận mặt nước cho cư dân – một mối liên hệ đã bị lãng quên quá lâu.
Từ các thử nghiệm thực tế, Drake đề xuất một chuẩn mực mới cho thiết kế đô thị: Thẩm mỹ, công năng và khả năng chống chịu khí hậu phải gắn bó chặt chẽ. Hạ tầng mềm (cây xanh, đất thấm, hành lang sinh thái) không đối lập hạ tầng cứng, mà bổ trợ và chuyển hóa nó, để thành phố không chỉ đẹp hơn, mà còn bền vững hơn trong một kỷ nguyên thời tiết cực đoan.
Trao quyền cho cộng đồng
DLANDstudio ra đời trong bối cảnh mà nhiều văn phòng mới thành lập thường bị xem là “non trẻ” và khó tiếp cận dự án quy mô lớn. Dù Drake đã có hơn 15 năm kinh nghiệm trước đó, định kiến trong ngành cùng với việc bà vừa bước vào vai trò người mẹ khiến những dự án đầu tiên chủ yếu xoay quanh nhà ở nhỏ lẻ từ các mối quan hệ cá nhân.
Chính hoàn cảnh này lại mở ra cho bà một hướng đi khác. Thay vì chờ quy trình đấu thầu công truyền thống, bà chủ động tìm nguồn tài trợ, gây quỹ để từng bước biến ý tưởng thành dự án. Cách làm mới mẻ ấy tạo ra một mô hình thực hành dựa vào cộng đồng, đi từ nhu cầu thực đến giải pháp bền vững.
Theo mô hình này, bà bắt đầu từ những thứ đang “hỏng” trong thành phố. Đôi khi, đó là những vấn đề cộng đồng nêu ra trong một cuộc trò chuyện với tổ chức phi lợi nhuận. Có khi, chỉ đơn giản là một phát hiện tình cờ trên đường chạy bộ hay đạp xe quanh New York. Chính sự quan sát và lắng nghe này giúp bà khơi mở các dự án từ gốc rễ đời sống đô thị.
Cốt lõi của phương pháp là trao quyền cho cộng đồng. Người dân không chỉ là đối tượng thụ hưởng, mà được tham gia trực tiếp vào quá trình kiến tạo. Drake nhìn thấy giá trị khi kết hợp sức mạnh của các nhóm cộng đồng với tầm nhìn và nguồn lực từ hội đồng thành phố. Một bên mang đến khát vọng và sự gắn bó địa phương, một bên cung cấp khung pháp lý và khả năng triển khai. Khi hai mảnh ghép này gặp nhau, đô thị không chỉ được cải tạo, mà còn được tái sinh như một “mạch sống” kết nối người dân với môi trường sống của chính họ.
BQ Green là minh chứng thuyết phục cho luận điểm “trao quyền”. Dự án được định nghĩa bởi nhu cầu cộng đồng, không phải bởi lợi ích bất động sản. Từ một nghiên cứu nhỏ do Drake xin tài trợ của Hội đồng Nghệ thuật bang New York (NYSCA) về phương án “che phủ” đoạn cao tốc Brooklyn Queens Expressway (BQE) ở Cobble Hill và Carroll Gardens, ý tưởng dần thu hút nghị viên Diana Reyna và cộng đồng Southside Williamsburg.
Nhóm thiết kế phải tổ chức nhiều cuộc gặp riêng cho các nhóm vốn không muốn ngồi chung, ra sân chơi, nhà thờ, cổng trường để lắng nghe. Nhu cầu nổi bật của cộng đồng là cần có không gian vận động an toàn cho thanh thiếu niên trước nạn bạo lực băng nhóm. Từ đó, phương án công viên trên mái cao tốc vừa nối lại hai khu dân cư bị chia cắt, vừa trao cho cư dân một không gian xanh quý giá ngay trên hạ tầng cứng nhắc.
Tìm hiểu thêm về Susannah Drake tại: https://dlandstudio.com và https://www.sasaki.com
Minh Nguyệt
