Điểm danh “hàng hiệu kiến trúc” ở TP.HCM
Trong một bài viết trước đây, chúng tôi đã dẫn chứng tòa nhà 68 tầng Bitexco Financial được thiết kế bởi KTS Carlos Zapata (Mỹ) hoặc tòa tháp Landmark 81 thiết kế bởi hãng Atkins (Anh)…
Năm nay, một thương hiệu tư vấn kiến trúc nổi tiếng vừa tái xuất hiện ở TP.HCM. Đó là liên danh Skidmore, Owings & Merrill (SOM) của Mỹ giành chiến thắng trong cuộc thi ý tưởng quy hoạch Bình Quới – Thanh Đa công bố tháng 2/2025. Gọi là tái xuất hiện bởi từ 2003, SOM đã xuất hiện ở thành phố này với tư cách là đơn vị Quy hoạch tổng thể khu đô thị Phú Mỹ Hưng.
Trước đó, năm 2017, tại TP.HCM, trên đường Lê Duẩn có Ngôi nhà Đức được thiết kế bởi hai KTS Meinhard von Gerkan và Nikolaus Goetze của công ty Gerkan, Marg & Partners (GMP).
Còn nhớ, năm 2017, ngay khi Ngôi nhà Đức TPHCM mới khánh thành, một kiến trúc sư gọi cho người viết bài này bảo, “ấn phẩm Kiến trúc & Đời sống nên có bài giới thiệu Ngôi nhà Đức”. Vị kiến trúc sư nói nhiều về công trình này trong đó nhấn mạnh chi tiết mà anh rất tâm đắc: Ngôi nhà Đức là nơi làm việc của Lãnh sự quán Đức tại TP.HCM. Tòa nhà đó có cao độ sàn bằng với bên ngoài, nghĩa là người dân bước vào chốn công quyền không còn khoảng cách.
Sau đó, công trình này đạt Giải Vàng của Giải thưởng Kiến trúc Quốc gia 2022-2023, hạng mục Kiến trúc công cộng. Hội đồng giám khảo của Hội Kiến trúc sư Việt Nam đánh giá: “Công trình đặt trụ sở Tổng lãnh sự và các văn phòng doanh nghiệp Đức. Thành công của đồ án là sự bề thế, trang trọng nhưng bình dị, giản đơn, thể hiện tính cách người Đức và triết lý: Kỷ luật-thẳng thắn-hiệu quả. Công trình có phong cách tạo không gian gần gũi cho người Đức. Phương pháp tư duy đơn giản: Từ cấu trúc hình dáng mặt bằng đến kết cấu công trình ngay thẳng và đơn giản nhưng mang lại hiệu quả không gian, kiến trúc sinh động. Thiết kế ngôi nhà Đức chuẩn mực về cấu trúc công trình văn phòng cao tầng từ mặt bằng sử dụng, tổ chức giao thông… đặc biệt giải pháp công nghệ cho tòa nhà, công trình đạt 2 chứng chỉ: LEED Bạch kim và bền vững DGB với các giải pháp thiết kế chủ động, tiên tiến, hiện đại đang áp dụng trên thế giới. Đây là một tiêu chí quan trọng đánh giá chất lượng công trình văn phòng hiện đại”.
Đến nay, Ngôi nhà Đức trên đường Lê Duẩn (Quận 1) vẫn là công trình duy nhất ở TP.HCM đạt giải vàng Giải thưởng kiến trúc quốc gia. Trên đường này còn có cao ốc số 23 là trụ sở Techcombank thiết kế bởi Foster and Partners, hoàn thành năm 2024.
Mới đây nhất, sau khởi công Khu đô thị du lịch lấn biển Cần Giờ của Vinhomes Green Paradise, chủ đầu tư công bố sẽ đồng hành cùng tập đoàn tư vấn quốc tế Boston Consulting Group (BCG). Tâm điểm của Vinhomes Green Paradise là Nhà hát Sóng Xanh (Blue Waves Theatre) tổ hợp nhà hát lớn nhất Đông Nam Á được thiết kế bởi Gensler…
Tín hiệu đáng mừng cho môi trường hành nghề ở Việt Nam
Trao đổi với Kiến trúc & Đời sống, KTS Khương Văn Mười, nguyên Chủ tịch Hội Kiến trúc sư TP.HCM nói, “Nhiều kiến trúc sư nổi tiếng, đơn vị tư vấn kiến trúc thuộc tốp đầu thế giới đã đến Việt Nam, đến TP.HCM. Đó là điều đáng mừng”.
Cái mừng đầu tiên là môi trường làm nghề ở Việt Nam đủ tốt, thị trường đủ hấp dẫn thì kiến trúc sư nổi tiếng nước ngoài mới đến và cái mừng thứ hai là các chủ đầu tư đã hiểu được giá trị nghề nghiệp của các kiến trúc sư. Các đơn vị kiến trúc có thương hiệu hàng đầu, các kiến trúc sư nổi tiếng đã thành công ở nhiều nơi trên thế giới. Họ có kiến thức và sự trải nghiệm đa dạng, họ nắm được công nghệ và với tính chuyên nghiệp, họ biết phải làm gì ở Việt Nam. Họ mang đến những ý tưởng, tư duy mới về không gian kiến trúc, công nghệ mới về xây dựng. Kết quả đáng quý là sự xuất hiện của tác phẩm, công trình, đồ án có chất lượng tại Việt Nam.
KTS Khương Văn Mười nhắc lại kỷ niệm từ thời ông còn là Chủ tịch Hội Kiến trúc sư TP.HCM nhiệm kỳ đầu, khoảng sau 2005. Có lần 2 kiến trúc sư người Mỹ đến trụ sở đề nghị gặp Chủ tịch Hội và đưa danh thiếp giới thiệu đang làm việc ở Foster and Partner. KTS Khương Văn Mười tiếp khách và nói, “Norman Foster là kiến trúc sư nổi tiếng thế giới, là thần tượng của tôi”. Khi hỏi 2 kiến trúc sư Mỹ đến Việt Nam làm gì thì họ trả lời, “đến để xem môi trường này có làm việc được hay không”. KTS Khương Văn Mười thay mặt Hội Kiến trúc sư TP.HCM hoan nghênh các vị khách nước ngoài và cho biết thêm, ở Việt Nam có thủ tục pháp lý theo quy trình Việt Nam. “Khi các ông hành nghề ở Việt Nam, chủ đầu tư sẽ lo pháp lý nhưng nếu các ông có gặp khó khăn gì thì thông báo, Hội luôn sẵn sàng tìm cách hỗ trợ”, KTS Khương Văn Mười nói với các vị khách.
Với câu hỏi, kiến trúc sư Việt Nam học gì và học như thế nào từ các đơn vị “kiến trúc hàng hiệu”, KTS Khương Văn Mười không trả lời trực tiếp vào câu hỏi mà nói về chính sách ở Trung Quốc.
Tại Trung Quốc, khi đơn vị kiến trúc nước ngoài vào thực hiện công trình, họ bắt buộc phải kèm theo đơn vị trong nước cùng làm việc. Như vậy công ty trong nước có cơ hội học hỏi trực tiếp. Sau một thời gian, nhiều đơn vị, tập đoàn trong nước có khả năng đứng độc lập. Đó là chính sách phát triển của Trung Quốc. “Ở Việt Nam, Bộ Xây dựng cũng nên tính đến chính sách như vậy”, KTS Khương Văn Mười cho biết.
Với cá nhân các kiến trúc sư Việt Nam, KTS Khương Văn Mười cho rằng mỗi người cần có tinh thần cầu thị để học tập. Bản thân mỗi kiến trúc sư Việt Nam có thể phấn đấu trở thành thành viên trong các đơn vị tư vấn kiến trúc có thương hiệu của nước ngoài hoặc đưa đơn vị mình phát triển có khả năng cạnh tranh với nước ngoài ở mức độ nhất định.
Còn với kiến trúc hàng hiệu nhìn từ góc độ người tiêu dùng thì sao? Theo KTS Khương Văn Mười, các chủ đầu tư thuê được các thương hiệu hàng đầu thì đương nhiên họ sẽ tận dụng điều đó để bán hàng. Các sản phẩm hàng hiệu thường nhắm tới khách hàng ở phân khúc cao cấp.
Hàng hiệu là đáng quý, tuy nhiên, đó mới chỉ là điều kiện cần chứ chưa phải là đủ. Không phải cứ sống trong “căn hộ hàng hiệu” là đảm bảo có cuộc sống hạnh phúc. Không phải cứ có quy hoạch thực hiện bởi đơn vị tư vấn tên tuổi hàng đầu thế giới là lập tức có ngay đô thị văn minh, môi trường tốt, đáng sống.
Hàng hiệu có phát huy tác dụng tối ưu, có đáng “đồng tiền bát gạo” hay không còn phụ thuộc các yếu tố khác và đó là phần bài này chưa bàn tới.
Phạm Hy Hưng
