By using this site, you agree to the Privacy Policy and Terms of Use.
Accept
Ashui.comAshui.comAshui.com
  • Home
    • Bookmarks
    • English
      • News
      • Projects
      • Products
    • Ashui Awards
    • Giới thiệu
    • Quảng cáo / PR
    • Liên hệ
  • Tin tức / Sự kiện
    • Tin trong nước
    • Tin thế giới
    • Sự kiện
    Tin tức / Sự kiệnĐọc tiếp
    Phê duyệt Quy hoạch chi tiết phát triển vùng đất, vùng nước cảng biển Thanh Hóa
    Tạp chí Xây dựng 09/07/2025
    Tạo điều kiện thuận lợi để Thành phố Hà Nội triển khai phát triển trục sông Hồng
    Chinhphu.VN 08/07/2025
    Khởi động Ashui Awards 2025 (lần thứ 14)
    Ashui.com 07/07/2025
    [Cà phê Net Zero] Zero is not empty – Zero không trống rỗng mà chính là hiện diện
    Ashui.com 07/07/2025
    Hội thảo “Từ BIM cộng tác đến BIM tích hợp AI”
    Báo Xây dựng 05/07/2025
  • Chuyên mục
    • Kiến trúc
    • Nội – ngoại thất
    • Quy hoạch đô thị
    • Bất động sản
    • Năng lượng – Môi trường
    • Phong thủy
  • Công nghệ
    • Công nghệ mới
    • Giải pháp
    • Xu hướng
    • Ứng dụng
  • Vật liệu / Thiết bị
    • Vật liệu xây dựng
    • Trang thiết bị
    • Trang trí nội thất
    • Thị trường
  • Dự án
    • Giới thiệu dự án
    • Tư vấn thiết kế
    • Kinh tế / Pháp luật
  • Tương tác
    • Chuyên đề
    • Góc nhìn
    • Phản biện
    • Đối thoại
    • Q&A
    • Điểm đến
    • Nhìn ra thế giới
  • Cộng đồng
    • Kiến trúc sư
    • Kỹ sư
    • Thiết kế / Sáng tạo
    • Sinh viên
    • Tuyển dụng
    • CLB Điện ảnh Kiến trúc
    • CLB Kiến trúc Xanh TPHCM
Font ResizerAa
Ashui.comAshui.com
Font ResizerAa
  • Home
  • Tin tức / Sự kiện
  • Chuyên mục
  • Công nghệ
  • Vật liệu / Thiết bị
  • Dự án
  • Tương tác
  • Cộng đồng
  • Home
    • Bookmarks
    • English
    • Ashui Awards
    • Giới thiệu
    • Quảng cáo / PR
    • Liên hệ
  • Tin tức / Sự kiện
    • Tin trong nước
    • Tin thế giới
    • Sự kiện
  • Chuyên mục
    • Kiến trúc
    • Nội – ngoại thất
    • Quy hoạch đô thị
    • Bất động sản
    • Năng lượng – Môi trường
    • Phong thủy
  • Công nghệ
    • Công nghệ mới
    • Giải pháp
    • Xu hướng
    • Ứng dụng
  • Vật liệu / Thiết bị
    • Vật liệu xây dựng
    • Trang thiết bị
    • Trang trí nội thất
    • Thị trường
  • Dự án
    • Giới thiệu dự án
    • Tư vấn thiết kế
    • Kinh tế / Pháp luật
  • Tương tác
    • Chuyên đề
    • Góc nhìn
    • Phản biện
    • Đối thoại
    • Q&A
    • Điểm đến
    • Nhìn ra thế giới
  • Cộng đồng
    • Kiến trúc sư
    • Kỹ sư
    • Thiết kế / Sáng tạo
    • Sinh viên
    • Tuyển dụng
    • CLB Điện ảnh Kiến trúc
    • CLB Kiến trúc Xanh TPHCM
Các kênh mạng xã hội
  • Advertise
© 2000-2025 Ashui.com. All Rights Reserved.
Góc nhìn

Đất đá

Ashui.com 02/07/2012
8 phút đọc
SHARE

Nhà tôi ở phố Lý Quốc Sư, Hà Nội. Trước cửa là chùa Lý Quốc Sư, đầu phố là nhà thờ lớn. Bạn bè hay đùa: cái vị trí địa văn hoá – hàng xóm với cả “hai nhà” nên ông quen được với cả nhà chùa lẫn nhà thờ. Mà đúng thế thật, hôm rồi chuyện trò với mấy tân sinh viên bên đại chủng viện Giuse về kiến trúc nhà thờ, tôi bảo nhà thờ chính toà Phát Diệm (huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình) nổi tiếng là một công trình kiến trúc với chất liệu đá.

Người ta thường gọi là bản giao hưởng đá, nơi mà những người thợ thủ công biểu diễn tay nghề điêu khắc tinh xảo của mình. Nhà thờ chính toà Sài Gòn đẹp với chất liệu gạch mộc, không trát. Rồi nhà thờ hoàn toàn bằng gỗ ở thành phố Kontum. Tôi muốn nói thêm một nhà thờ nữa, nhỏ thôi. Nhà thờ của xóm Trại, chẳng có tên gì cả, ở thôn Mai Châu, xã Đại Mạch, huyện Đông Anh, Hà Nội. Xóm Trại ở ngoài đê, gần như biệt lập, chỉ có độ mười mấy nóc nhà và một giáo đường nhỏ. Nhà thờ lớn thì nhiều nhưng nhà thờ xóm thì thật hy hữu. Nhà thờ xóm Trại xây năm 1938 và hoàn thành năm 1943. Những cụ già hôm nay chính là những người đã cùng cha ông họ đào đất, đóng gạch tự xây nên ngôi nhà thờ này. Những viên gạch có màu đỏ đẹp lạ kỳ bởi được đóng bằng đất phù sa pha cát sông Hồng, được nung bằng bẹ ngô và cỏ tranh mọc ngoài bãi giữa.

Ngôn ngữ đá ở kiến trúc chùa thì đẹp nhất là chùa Bút Tháp, xã Đình Tổ, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh. Đó là hàng lan can bằng đá bao quanh toà thượng điện và cây cầu đá, ba nhịp nối thượng điện với “nhà Cửu phẩm liên hoa”. Cả lan can và cầu là khoảng 40 bức phù điêu với lối chạm khắc dân gian chứ không cầu kỳ, đề tài cũng bình dị, không hề minh hoạ cho các tích của Phật giáo và đương nhiên không thể không nhắc đến tháp Báo Nghiêm bằng đá cao năm tầng, 13m. Bên trong tháp đặt tượng thiền sư Chuyết Chuyết bằng đá, tổ thứ nhất của chùa Bút Tháp. Phía sau cùng là nhà tổ, có một giếng đá, miệng giếng chạm hình cánh sen.

  • Ảnh bên: Bếp của chùa Thổ Hà. 

Nếu ai mê chất liệu đất nung trong kiến trúc chùa thì đều biết đến tháp Bình Sơn, thị trấn Tam Sơn, huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc. Đây là tháp Phật giáo từ đời Lý duy nhất còn lại. Những viên gạch màu đỏ đặc trưng của đất nung để xây tháp đều có hoa văn hoạ tiết điển hình của mỹ thuật Lý như hình rồng, hoa cúc dây, hoa sen, lá đề… Chất liệu đất nung là chất liệu rất phổ biến trong kiến trúc Lý, Trần từ chùa tháp đến đền đài, cung điện, thành quách. Có thể là gạch lát sân hoặc những tác phẩm điêu khắc để trang trí đầu cột, bờ nóc v.v. Chùa Trăm Gian, xã Tiên Phương, huyện Hoài Đức, tỉnh Hà Tây cũ có một bệ tượng Phật bằng đất nung rất độc đáo, phía trên bệ là hình cánh sen, phía dưới là nhiều phù điêu hình hoa lá, chim thú. Ở xã Tiên Sơn, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang có chùa Bổ Đà. Không còn một ngôi chùa nào niên đại từ thời Trần mà lại có một bức tường đất bao quanh chùa, đẹp và độc đáo như vậy. Làng Thổ Hà, xã Vân Hà, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang có nghề làm gốm nổi tiếng cùng dòng với gốm Phù Lãng, Hương Canh. Chùa làng Thổ Hà được xây bằng một loại chất liệu không đâu có, cây nhà lá vườn, đó là những mảnh chum, vại bị vỡ, tiểu sành. Đồ phế thải nhưng lại rất đẹp về mặt thị giác, và không chỉ như vậy mà còn đẹp theo một ý nghĩa khác.

Tháng trước, nhân một chuyến đi thăm mấy ngôi chùa ở tỉnh Bắc Giang, tôi có đến chùa Thổ Hà và ở lại đó lâu nhất. Tôi mang thắc mắc của mình về vật liệu xây chùa hỏi một vị sư thầy. Bà bảo: khái niệm vật liệu chính phẩm hay phế phẩm trong chuyện này không có giá trị gì. Dù là những mảnh gốm vỡ của chum, vại, vò, niêu, những tiểu sành quá lửa cong vênh nhưng đó là lòng thành của dân làng. Chùa là của làng, mỗi người dân trong làng đều có quyền được cung tiến, dù giàu hay nghèo, dù ít hay nhiều, dù đó chỉ là một mảnh của cái vại sành bị vỡ khi ra lò thì đó cũng là tấm lòng, đó cũng là tâm. Đạo Phật là đạo tu tâm. Nhất niệm khởi, nhất duyên sinh. Một mảnh sành vỡ cũng là một chính niệm. Xây chùa là việc lành, việc thiện, việc phúc của cả làng. Cái duyên, cái hạnh lớn đó phải được chia đều cho tất cả mọi người trong làng. Một người nghèo nhất làng cũng là “một người giàu nhất” trong cái buổi sáng mà anh ấy mang mảnh chum vỡ đến góp để xây chùa. Công đức ấy thật lớn. Mảnh chum vỡ chính là duyên lành của anh ấy.

Ximăng, sắt thép, đất đá, đều là vật liệu, thoáng qua thì thấy thô, thấy hữu hình, vô tình nhưng khi nghĩ đến chất liệu tức là đã có bề mặt, đã có ngoại hình, đã có chất, đã có suy nghĩ, đã có tác giả, đã có chủ quan. Chưa kể chất liệu nếu coi nó là ngôn ngữ để có thể từ đó xây được những câu chuyện thì bắt đầu nó đã vô hình và hữu tình. Còn nếu dưới cái vô hình ấy lại có một nền triết học, văn học như câu chuyện chùa Thổ Hà được xây bằng những mảnh gốm vỡ những mảnh duyên lành của người dân trong làng thì chất liệu sẽ là cả một câu chuyện dài đầy siêu hình.


Gạch đời Trần (trái) / Phù điêu đất nung, chùa Trăm Gian (phải)

Lê Thiết Cương

Có thể bạn cũng quan tâm

Mô hình phát triển hạ tầng cho tăng trưởng công nghiệp bền vững

Hành trình giao thông không khói

Thời khắc lịch sử của một hành trình mới để kiến tạo tương lai

Cần cẩn trọng để đảm bảo chất lượng của hệ thống dữ liệu đất đai sau hợp nhất

Từ quản lý nước mưa đến xanh hóa hạ tầng

Bài trước Ngôi nhà thờ họ Lê Công ở Châu Đốc
Bài tiếp Tầng áp mái – không gian sống lý tưởng
Bình luận Bình luận

Bình luận Hủy

Bạn phải đăng nhập để gửi bình luận.

Ad imageAd image

Mới cập nhật

Nhà 3 gang / thiết kế: SPACE+ Architecture
Tư vấn thiết kế 12/07/2025
Kinh doanh bất động sản quy mô nhỏ: Vẫn còn “khoảng xám”?
Bất động sản 12/07/2025
Israel phát triển vật liệu xây dựng sinh học hấp thụ CO₂, thay thế xi măng
Công nghệ mới 11/07/2025
TPHCM: Dừng sử dụng vốn vay ODA của Ngân hàng Tái thiết Đức cho tuyến metro số 2
Kinh tế / Pháp luật 11/07/2025
Vai trò của vật liệu truyền thống trong định hình bản sắc thiết kế Việt
Đối thoại 10/07/2025
Bảo đảm hiệu quả thi hành quy định pháp luật mới trong quản lý hoạt động đầu tư xây dựng
Kinh tế / Pháp luật 10/07/2025
Đà Nẵng thu hồi một phần dự án ‘treo’ Hòn Ngọc Á Châu để làm công viên
Kinh tế / Pháp luật 10/07/2025
Maiji Mountain Visitor Center: Bản giao hưởng tĩnh lặng giữa kiến trúc – thiên nhiên – con người
Kiến trúc 09/07/2025
Phê duyệt Quy hoạch chi tiết phát triển vùng đất, vùng nước cảng biển Thanh Hóa
Tin trong nước 09/07/2025
Tìm lối ra cho bài toán phát triển giao thông xanh tại TPHCM
Phản biện 09/07/2025
- Advertisement -
Ad imageAd image

Xem thêm

Góc nhìn

Chương trình chuyển đổi năng lượng xanh và giảm phát thải trong GTVT: Từ nhiệm vụ đến hành động

Tạp chí Xây dựng 26/06/2025
Góc nhìn

Giảm ùn tắc giao thông từ nâng cao chất lượng vận tải hành khách công cộng

Kinh tế & Đô thị 18/06/2025
Góc nhìn

Nhà thầu dân dụng giữa kỳ vọng và thách thức hậu kiểm

KTSG Online 16/06/2025
Góc nhìn

Tính “Mở” – nét độc đáo của kiến trúc đô thị Sài Gòn – TP.HCM

Tạp chí Xây dựng 15/06/2025
© 2000-2025 Ashui.com. All Rights Reserved.
Welcome back!

Sign in to your account

Username hoặc Email của bạn
Mật khẩu

Quên mật khẩu?