Khu vực đồng bằng sông Mississippi (Hoa Kỳ) đã có nhiều biến động, mất đi hàng ngàn mét đất kể từ năm 1932 do biến đổi khí hậu (BĐKH) và dự kiến sẽ tiếp tục bị xói mòn với cấp độ báo động vào năm 2050. Theo các chuyên gia, mỗi giờ mất tương đương một sân bóng bị xói mòn, sụt lún và nước biển dâng ngày một cao theo thời gian. Chính vì thế, các nhà quy hoạch và quản lý đô thị đã và đang vô cùng trăn trở ngày đêm vật lộn với những vấn đề khó khăn này. Làm thế nào để tạo ra một quy hoạch phù hợp cho nơi đây? Bằng tất cả nỗ lực của nhiều tổ chức hợp tác về bảo vệ và phục hồi vùng ven biển, các tổ chức tư vấn quy hoạch và các tổ chức phát triển bền vững, cuối cùng một dự án đã cho ra đời với kết quả là hai tài liệu quý báu dành cho các nhà hoạch định chính sách, các nhà quy hoạch, phát triển đô thị và cộng đồng khu vực ven biển tại Louisiana.
Một cảnh lụt lội tại khu vực ven biển Louisiana.
Nhóm thực hiện dự án đã nêu lên kinh nghiệm của mình trong quá trình nghiên cứu của họ. Trong đó, họ đã đến một số khu vực đồng bằng có điều kiện địa lý tương tự trên thế giới, gặp gỡ với các kỹ sư, kiến trúc sư và nhà quy hoạch từng khu vực để thu thập thực hành tốt nhất và xây dựng các mối quan hệ giữa các chuyên gia trên thế giới trong hệ sinh thái đồng bằng, tạo ra mạng lưới toàn cầu. Trong các chuyến đi, nhóm đã nghiên cứu về hệ thống đê điều, cơ sở hạ tầng, các biện pháp an ninh nguồn nước, nông nghiệp trong khu vực dễ bị ngập lụt, giao thông thủy, chiến lược sử dụng đất, xây dựng nhà ở chống bão lũ và nhiều khía cạnh khác liên quan đến cuộc sống của cộng đồng ven biển.
Khi đã có trong hành trang kiến thức thực tiễn, sau khi trở về, nhóm chuyên gia bắt đầu nghiên cứu tình hình nông nghiệp, công nghiệp và văn hóa của Louisiana và hoạch định chiến lược có thể ứng dụng cho khu vực. Nhóm tập trung nghiên cứu kỹ về địa lý, xác định chính xác kế hoạch sử dụng đất và nước, nghiên cứu sự hoạt động của các yếu tố tự nhiên đã trường tồn của khu vực để lập ra chiến lược đúng đắn nhất.
Có thể nêu một vài yếu tố mà nhóm đã vạch ra, đó là để bảo vệ khu vực ven biển, có thể bắt đầu bằng cách tạo ra các đảo chắn, làm rào cản để giảm tác động của sóng và làm suy yếu các cơn bão. Cùng với đó là vành đai cây xanh và các vùng đầm lầy, hệ thống bơm và hệ thống thoát nước có thể song hành cùng với hệ thống ao, hồ bổ sung cùng hỗ trợ cho việc bảo vệ sóng và bão lũ. Yếu tố vô cùng quan trọng khác là chiến lược xây dựng nhà ở và các công trình chống chịu bão lũ, cơ sở hạ tầng đường sá quy hoạch sao cho dễ dàng tiếp cận với các tuyến đường sơ tán một khi có thiên tai. Các nhà lãnh đạo phải nắm rõ kế hoạch hỗ trợ cộng đồng và quản lý tốt các trường hợp khẩn cấp. Trong quá trình nghiên cứu, nhóm dự án xác định văn hóa địa phương là chủ đề rất nhạy cảm ở Louisiana. Đó là cộng đồng dựa vào sinh sống ở sông, biển và chủ yếu làm ngư dân. Vì thế, không thể tạo ra cộng đồng mới đã ở đó trong nhiều thế kỷ. Tổ tiên của họ đã được chôn cất ở đây và vì thế, không thể tái tạo và di dời đến một nơi khác. Đây chính là thách thức rất lớn trong quá trình nghiên cứu, tìm ra giải pháp phù hợp.
Tuy nhiên, điều cuối cùng cũng đã được thực hiện và kết quả tương đối khả quan với hai tài liệu cẩm nang trang bị cho nhiều tầng lớp khu vực để có thể ứng phó tốt nhất với BĐKH. Bộ tài liệu này được xây dựng dựa trên quy hoạch tổng thể của bối cảnh khu vực ven biển, dễ bị tổn thương do BĐKH. Quy hoạch được sửa đổi vào năm 2012 trong đó kêu gọi thực hiện 109 dự án có trị giá tổng cộng 50 tỷ USD để khôi phục đầm lầy, xây dựng cơ sở hạ tầng và những kế hoạch hành động, sáng kiến để ngăn chặn sự mất dần đất ở vùng đồng bằng. Tài liệu này có thể mang lại nhiều lợi ích cho đô thị ven biển của thế giới, trong đó có Việt Nam cùng tham khảo và rút ra những bài học thiết thực.
Khánh Phương
[ Download: Best Practices Manual For Development in Coastal Louisiana ]
