Ashui.com

Trong hội thảo “Tham vấn và Hỗ trợ kỹ thuật cho Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030” tổ chức vào ngày 8/3 tại Hà Nội (tại TPHCM hội thảo đã diễn ra ngày 4/3), các chuyên gia nhà ở của UN-HABITAT trình bày những kinh nghiệm xây dựng chính sách nhà ở quốc gia, đặc biệt ở các nước trong vùng Châu Á – Thái Bình Dương; cung cấp cho Bộ Xây dựng và Văn phòng Ban chỉ đạo Trung ương về Chính sách nhà ở và Thị trường Bất động sản Bộ sách hướng dẫn nhanh về “Nhà ở cho người nghèo ở các thành phố Châu Á” nhằm chia sẻ kinh nghiệm quốc tế về xây dựng và thực hiện chiến lược nhà ở vì người nghèo có sự tham gia của các bên liên quan.

Bà Lowie Rosales - đại diện Văn phòng UN-Habitat Vùng Châu Á - Thái Bình Dương - trao tặng bộ sách cho Ban chỉ đạo Trung ương về Chính sách nhà ở và Thị trường Bất động sản 

Sức ép của đô thị hóa nhanh và tăng trưởng kinh tế tại Châu Á - Thái Bình Dương đang khiến ngày càng nhiều người nghèo bị đẩy khỏi khu vực họ đang sinh sống. Trong hầu hết trường hợp người dân buộc phải chuyển dịch tới các vùng ven xa trung tâm việc làm và xa các cơ hội kinh tế. Theo thống kê của Chương trình Định cư Con người Liên Hợp Quốc (UN-HABITAT) thì hiện tại trên thế giới có khoảng 1,1 tỷ người sống trong các khu ổ chuột và có khoảng 100 triệu người không có nhà ở. Tổng số người sống trong các khu ổ chuột là khác nhau giữa các quốc gia và các vùng trên thế giới. Số dân số đô thị sống tại các khu ổ chuột ở Trung Nam Á là 58%; ở Đông Á 36,4%, ở Tây Á  33,1%, châu Mỹ Latinh và vùng Caribe 31,9%; Bắc Phi  28,2% và Đông Nam Á là 28%. Tuy nhiên, nếu xem xét con số tuyệt đối thì Châu Á là nơi số lượng dân cư sống tại các khu ổ chuột là lớn nhất (554 triệu người). Sự gia tăng số lượng cư dân ổ chuột một phần là do bùng nổ dân số đô thị và một phần do khu vực nhà nước và tư nhân không có khả năng cung cấp nhà ở đầy đủ. Với tốc độ tăng 1,8%/năm, dự kiến dân số đô thị toàn cầu sẽ tăng lên 4,9 tỷ người vào năm 2030, chiếm khoảng 60% dân số thế giới. Dân số đô thị ở những vùng kém phát triển hơn dự kiến sẽ tăng nhanh, lên tới 3,9 tỷ người vào năm 2030. Tại các nước đang phát triển, từ năm 2000 đến năm 2010, dân số đô thị đã tăng trung bình khoảng 58 triệu người/năm. Cũng trong thời gian này, số lượng các cư dân ổ chuột cũng tăng gần 28 triệu người/năm. UN-HABITAT ước tính là tại các quốc gia đang phát triển, trong thập kỷ này, mỗi năm có 22 triệu người không còn phải sống trong điều kiện nhà ổ chuột thông qua các chương trình nâng cấp các khu ổ chuột. Điều này có nghĩa là, mỗi năm ở các nước đang phát triển, vẫn còn trung bình khoảng 6 triệu người trở thành cư dân ổ chuột. 

Các chính quyền địa phương cần một hệ thống công cụ chính sách để bảo vệ quyền nhà ở cho dân thành thị nghèo với ý nghĩa là bước đi quan trọng tiến tới hoàn thành Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ nhằm cải thiện đáng kể cuộc sống của cư dân tại các khu ổ chuột từ nay đến 2020. Mục đích của tài liệu Hướng dẫn nhanh này nhằm nâng cao hiểu biết của các nhà hoạch định chính sách vùng và quốc gia đối với vấn đề nhà ở cho tầng lớp bình dân cũng như phát triển đô thị trong khuôn khổ xóa đói giảm nghèo thành thị.

Tuyển tập 7 quyển Hướng dẫn nhanh được trình bày đơn giản, dễ hiểu với cái nhìn khái quát về các xu hướng và điều kiện, các khái niệm, chính sách, công cụ và đề xuất nhằm giải quyết một số vấn đề liên quan tới nhà ở:

(1) Đô thị hóa: Vai trò của người nghèo trong phát triển đô thị. Hướng dẫn nhanh quyển 1 sẽ xem xét một số trào lưu đô thị hóa tại Châu Á hiện nay, gồm vấn đề di trú nông thôn-thành thị, mối quan hệ giữa đô thị hóa và đói nghèo; thực trạng nhà ở chính thức và không chính thức trong bối cảnh đô thị hóa. Cuốn Hướng dẫn này đề cập tới các chính sách và chương trình nhà ở và đất đai, tập trung nêu bật các chính sách và chương trình hiệu quả cho đến thời điểm hiện tại.

(2) Nhà ở cho người thu nhập thấp: Các cách tiếp cận nhằm hỗ trợ dân thành thị nghèo tìm kiếm nơi ở phù hợp. Hướng dẫn nhanh quyển 2 thảo luận các phương thức giải quyết vấn đề nhà ở cho người thu nhập thấp. Tài liệu này xem xét một số biện pháp hiệu quả và đã được áp dụng trong cải thiện môi trường an  cư của tầng lớp bình dân đang sinh sống tại các khu ổ chuột và vùng định cư không chính thức, cũng như cung cấp nhà ở chất lượng bảo đảm cho các thế hệ tương lai tại những thành phố Châu Á. Ngoài ra đã xem xét một số vấn đề cần cân nhắc trong quy trình nâng cấp cải tạo các khu định cư, và xây dựng nhà ở trên quy mô toàn thành phố...

(3) Đất đai: Nhân tố quan trọng giải quyết vấn đề nhà ở cho dân thành thị nghèo. Hướng dẫn nhanh quyển 3 xem xét cơ chế hoạt động của các thị trường đất chính thức và không chính thức tại các đô thị Châu Á, các thị trường ấy đã thành công hay thất bại ra sao trong việc cung cấp đất đai với đủ tiện nghi, với an toàn và với giá cả phải chăng cho người nghèo đô thị, và những phương thức sáng tạo mà các tổ chức cộng đồng, các thể chế hỗ trợ và các cơ quan chính phủ đã tìm ra để tăng khả năng tiếp cận đất xây nhà của người nghèo đô thị.

(4) Cưỡng chế di dời: Các giải pháp thay thế việc phá hủy toàn diện những cộng đồng dân thành thị nghèo. Hướng dẫn nhanh quyển 4 đưa ra những giải pháp thay thế thiết thực, có tính ứng dụng và có thể nhân rộng đối với sự trục xuất thu hồi đất - những giải pháp đang được thử nghiệm, tinh chỉnh và mở rộng bởi chính phủ, các nhóm cộng đồng và tổ chức cứu trợ Châu Á. Trong hầu hết các trường hợp, cộng đồng nghèo là trung tâm, đối tác sáng tạo của những quá trình này. Tài liệu Hướng dẫn vạch ra những phương pháp giúp các nhà hoạch định chính sách có thể xây dựng những quá trình tốt hơn nhằm giảm thiểu sự cưỡng chế thu hồi đất. 

(5) Tài chính nhà ở: Cách giúp người nghèo trang trải chi phí. Hướng dẫn nhanh quyển 5 giới thiệu một vài khái niệm chính về tài chính nhà ở chính thức và khái quát sơ lược phương thức mà cả hai hệ thống chính thức và không chính thức phân phối tài chính nhà ở cho người dân, đặc biệt cho người nghèo thành thị. Cuốn Hướng dẫn đem lại cái nhìn sâu sắc về những phương pháp sáng tạo để đảm bảo tài chính nhà ở vừa túi tiền người nghèo đô thị Châu Á.

(6) Những tổ chức dựa vào cộng đồng: Người nghèo với tư cách nhân tố của sự phát triển. Hướng dẫn nhanh quyển 6 xem xét cách các tổ chức cộng đồng có thể trở thành đối tác có ích và năng động thế nào trong việc tìm kiếm những giải pháp thiết thực giải quyết vấn đề nhà ở cho chính họ. Cuốn Hướng dẫn đề cập đến sự phát triển của các tổ chức cộng đồng châu Á, chức năng của họ và công cụ họ sử dụng – những thông tin cần thiết cho những nhà hoạch định chính sách, đặc biệt trong bối cảnh tăng cường phân quyền.

(7) Nhà cho thuê: Giải pháp nhà ở cho người nghèo ít được quan tâm. Hướng dẫn nhanh quyển 7 xem xét đặc điểm của các thị trường nhà cho thuê và cơ chế hoạt động của các thị trường đó. Các vấn đề được thảo luận bao gồm: Cung – Cầu nhà cho thuê, và giải pháp chính sách nhằm điều tiết, thúc đẩy và mở rộng nhà cho thuê – đặc biệt đối với dân thành thị nghèo tại các đô thị Châu Á.

(Nguồn: UN-HABITAT Vietnam)