Ashui.com

Trong hai ngày 26 và 27/5/2021, Diễn đàn đất đai khu vực sông Mekong lần thứ 3 (MRLF 2021) diễn ra trực tuyến với chủ đề “Quyền sử dụng đất trong cảnh quan rừng khu vực sông Mê Công: thúc đẩy việc công nhận các quyền theo phong tục và thực hành đầu tư có trách nhiệm”. Đây là sự kiện có tính định kỳ do Dự án Quản trị đất đai khu vực sông Mekong (MRLG)[1] kết hợp cùng Tổ chức Land Portal tổ chức.

Với 700 đại biểu đăng ký bao gồm đại diện các cơ quan chính phủ, khu vực tư nhân, tổ chức phi chính phủ, cơ quan phát triển, viện nghiên cứu...  đến từ Campuchia, Lào, Myanmar, Thái Lan và Việt Nam và một số quốc gia khác, diễn đàn sẽ trình bày các nghiên cứu trường hợp điển hình, các phiên tranh luận sâu và đa chiều xoay quanh những thách thức cấp bách nhất đặt ra đối với việc đảm bảo quyền sử dụng đất và rừng và tác động của đầu tư kinh doanh nông nghiệp.

Mặc dù việc đảm bảo quyền sử dụng và tiếp cận đất và rừng ở khu vực Mekong đã đạt được một số tiến bộ, vẫn còn nhiều vấn đề tồn tại trong việc thúc đẩy công nhận quyền sử dụng theo phong tục và giải quyết các thách thức và cơ hội trong đầu tư sản xuất nông nghiệp. Từ năm 2018, dự án MRLG đã giúp Việt Nam xây dựng và phát triển Liên minh thúc đẩy công nhận quyền sử dụng theo phong tục[2] và Liên minh Đầu tư nông nghiệp có trách nhiệm với các đối tác chiến lược là Tổng cục quản lý Đất đai và Tổng cục Lâm nghiệp .

Dựa trên Luật Lâm nghiệp mới (2017), Liên minh thúc đẩy công nhận quyền sử dụng theo phong tục đang và sẽ hỗ trợ việc giao rừng cho cộng đồng địa phương thông qua đồng quản lý rừng phòng hộ và rừng đặc dụng và kết hợp các mô hình lâm nghiệp cộng đồng, chú trọng tới đối tượng yếu thế là phụ nữ và người dân tộc thiểu số. Một số dự án thí điểm đã được thực hiện như mô hình đồng quản lý bảo tồn voọc tại Quảng Bình, phát triển thương hiệu chè San Tuyết của cộng đồng người Dao tại Hòa Bình, phát triển thương hiệu măng khô của cộng đồng người Mã Liềng tại Tuyên Hóa, Quảng Bình.

Liên minh Đầu tư nông nghiệp có trách nhiệm hướng đến đóng góp cho việc sửa đổi Luật Đất đai (2013) để đảm bảo và thúc đẩy các quyền về đất đai của nông dân sản xuất nhỏ trong khuôn khổ pháp lý và bối cảnh kinh tế thị trường.

Một cánh đồng lúa ở xã An Phú Trung, huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre chịu ảnh hưởng của hạn hán và xâm nhập mặn. (Ảnh tư liệu: VnExpress)

TS. Micah Ingalls, phụ trách dự án MRLG, cho rằng những gián đoạn trong đời sống kinh tế - xã hội gần đây do đại dịch COVID-19 cho thấy rõ hơn sự phụ thuộc vào nguồn tài nguyên đất và rừng của các cộng đồng sinh sống tại khu vực sông Mekong, trong đó có Việt Nam. Thời gian qua, các hoạt động đầu tư gia tăng vào đất đã tạo ra cơ hội phát triển kinh tế và hiện đại hóa nông thôn, tuy nhiên điều này cũng tác động tới xã hội và môi trường như các hộ nông dân sản xuất nhỏ phải di dời khỏi mảnh đất của họ.

"Có một thực tế rất quan trọng nhưng thường không được công nhận: các hộ nông dân sản xuất nhỏ có vai trò then chốt để thúc đẩy phát triển kinh tế nông nghiệp và khi tập hợp lại, chính họ là lực lượng đầu tư vào sản xuất nông nghiệp đông đảo nhất chứ không phải doanh nghiệp. Do vậy những vướng mắc   của các hộ nông dân này cần được ưu tiên giải quyết trong các chính sách liên quan”, TS. Micah Ingalls nhận định.

Ông Lê Đình Thơm, Phó tổng cục trưởng Cục Kiểm Lâm, cho biết: “Dự án MRLG và các đối tác đã đồng hành cùng chúng tôi trong thúc đẩy thực hiện các quy định trong luật lâm nghiệp về giao và quản lý rừng dựa vào cộng đồng địa phương thông qua hoàn thiện chính sách và hướng dẫn kỹ thuật. Hiện nay, trong khuôn khổ Dự án MRLG, chúng tôi hướng đến xây dựng sổ tay hướng dẫn giao và quản lý rừng cộng đồng. Tài liệu này được xây dựng dựa trên cơ sở tập hợp và cụ thế hóa các quy định pháp quy liên quan đến quản lý rừng cộng đồng cũng như tổng kết kinh nghiệm các mô hình quản lý rừng cộng đồng.

Cuốn sổ tay sẽ được chia sẻ rộng rãi tới các cộng đồng, chính quyền địa phương và kiểm lâm trên cả nước như một tài liệu hữu ích để giúp địa phương quản lý rừng hiệu quả hơn cũng như cải thiện thu nhập cho người dân. Chúng tôi tin rằng việc ban hành cuốn tài liệu này sẽ góp phần thúc đẩy phương thức quản lý rừng dựa vào cộng đồng”.

Chú thích:

[1] Được triển khai từ năm 2014, dự án Quản trị đất đai khu vực sông Mekong (MRLG) thực hiện các hoạt động nhằm đảm bảo quyền sử dụng đất cho các hộ nông dân nhỏ lẻ sinh sống tại Campuchia, Lào, Myanmar và Việt Nam.
[2] Quyền sử dụng theo phong tục là tập hợp các quy tắc và chuẩn mực chi phối cách thức cộng đồng phân bổ, quản lý, sử dụng và hưởng lợi từ các nguồn tài nguyên thiên nhiên của họ.

(Người Đô Thị)