Việc phát triển loại hình nhà ở xã hội tại một số nước trên thế giới được xây dựng và vận hành với chi phí thấp, với đầy đủ các tiện nghi cơ bản…
Hàn Quốc: Đơn giản hóa các thủ tục hành chính trong lĩnh vực nhà ở xã hội
Nhà ở xã hội ở Hàn Quốc. (Nguồn: Internet)
Tại Hàn Quốc, ngay từ rất sớm, Chính phủ nước này đã nhận ra tầm quan trọng của hệ thống nhà ở xã hội (NƠXH). Vào thập niên 70 của thế kỷ XX, Công ty Korea Housing đã được thành lập, nay là Korea Land & Housing (LH). Tính đến năm 2018, công ty này có 75% tổng số căn NƠXH cho thuê ở Hàn Quốc.
LH trực tiếp đảm nhận các dự án phát triển quỹ đất đô thị để xây dựng và cung cấp NƠXH (để bán hoặc cho thuê) dưới mức giá thị trường. Trong đó, NƠXH để bán có giá chỉ bằng khoảng 80% giá thị trường, trong khi NƠXH cho thuê có giá chỉ bằng 50% đến 80% giá thị trường, tùy theo loại hình nhà.
Chính phủ Hàn Quốc cũng không quy định cụ thể về thiết kế của các căn NƠXH, ngoại trừ diện tích căn không vượt quá 85 m². Do đó, có đa dạng sự lựa chọn từ căn hộ một người (21 m²), căn hộ dành cho cặp đôi (31 m²) đến căn hộ gia đình (44 m²) dành cho một cặp vợ chồng trẻ với một đứa con.
Hàn Quốc cũng chủ động chia dân số thành 10 nhóm thu nhập, nhóm đầu tiên là nhóm thu nhập thấp và nhóm thứ mười là nhóm giàu có nhất. Các khoản hỗ trợ được phân bổ tương ứng cho các nhóm với các đặc điểm không có khả năng trả tiền thuê nhà, nhóm không có khả năng mua nhà, nhóm mua nhà ở với sự hỗ trợ của Nhà nước và nhóm tự mua nhà ở.
Các thủ tục hành chính đối với các dự án NƠXH được đơn giản hóa rất nhiều. Nếu quy hoạch dự án được Chính phủ phê duyệt, hơn 30 thủ tục pháp lý liên quan khác nhau có thể được giảm bớt, đặc biệt ở giai đoạn lập hồ sơ và giai đoạn thực hiện. Điều này nhằm kích thích các doanh nghiệp đầu tư xây dựng NƠXH cũng như đảm bảo tiến độ cho các dự án.
Trung Quốc đẩy mạnh các chính sách hỗ trợ, phát triển NƠXH
NƠXH “4 trong 1” ở Thượng Hải. (Ảnh: Tạp chí Kiến trúc)
Đối với Trung Quốc, Chính phủ nước này đã thiết lập quy định quản lý nhà cho thuê với giá thấp vào năm 2001 và chính thức áp dụng trên toàn quốc từ năm 2004. Chính sách nhà ở minh bạch trong phân phối tiền bao cấp cho các gia đình có thu nhập thấp với sự kiểm soát của Nhà nước.
Những năm cải cách, vấn đề nhà ở cũng được cải cách theo hướng thương mại hóa việc xây dựng, phân phối và sử dụng. Các công ty tham gia xây dựng NƠXH được Chính phủ miễn một số loại thuế và được Chính phủ cho vay vốn. Có hai phương thức tạo quỹ đất cho xây dựng NƠXH, đó là dành 2% – 5% diện tích đất trong dự án nhà ở thương mại để xây dựng dự án NƠXH riêng.
NƠXH tại Trung Quốc có hai loại là nhà cho thuê và nhà để bán. Việc bán hoặc cho thuê nhà ở này được thực hiện theo hai phương thức: Các công ty trực tiếp bán, cho thuê hoặc Chính phủ bỏ tiền mua lại sau đó giao cho doanh nghiệp ký hợp đồng bán, cho thuê. Giá bán, giá cho thuê sẽ thấp hơn khoảng 30% – 50% giá thị trường.
Chính phủ nước này cũng triển khai chính sách tiết kiệm bắt buộc trong phát triển NƠXH. Chính sách này yêu cầu tất cả các cư dân ở đô thị có việc làm phải tiết kiệm một phần lương thông qua đơn vị công tác để hình thành quỹ tiết kiệm dài hạn phát triển nhà ở.
Chủ doanh nghiệp cũng phải đóng góp một tỷ lệ tương ứng vào tài khoản của người lao động hàng tháng. Tiền tiết kiệm do một ngân hàng đại diện cho chủ tài khoản (tức người làm công) nắm giữ và được quản lý thông qua chủ doanh nghiệp, ngân hàng chỉ cho vay để phát triển nhà ở.
Chủ tài khoản có thể rút tiền từ ngân hàng để chi tiêu cho nhà ở sau khi đã được doanh nghiệp phê duyệt, bao gồm mua nhà và sửa chữa lớn trong thời gian còn đi làm của người lao động. Cụ thể, khi Quỹ tiết kiệm nhà ở mới thành lập, người lao động phải nộp 1% mức thu nhập, các công ty sử dụng lao động phải nộp từ 1 – 2%, hiện nay đã tăng lên 7%. Lãi suất gửi vào quỹ thấp hơn lãi suất gửi ngân hàng thương mại.
Những người không có nhu cầu mua hoặc thuê mua nhà, khi về hưu sẽ được nhận lại toàn bộ khoản tiền đã nộp cộng với lãi suất; những người có nhu cầu mua nhà sẽ được xem xét, nếu đúng đối tượng và có khả năng trả nợ thì được vay tiền mua nhà.
Đối tượng được mua hoặc thuê nhà ở phải có đủ 3 điều kiện: Thuộc diện thu nhập thấp so với thu nhập bình quân của địa phương, có diện tích nhà ở bình quân dưới 7 m²/người và có tài khoản ngân hàng 90.000 Nhân dân tệ trở xuống (khoảng 300 triệu đồng).
Nhà nước thiết lập các quy định quản lý nhà cho thuê với giá thấp. Minh bạch trong phân phối nhà ở cho các hộ thu nhập thấp kết hợp với chiến lược bao cấp tiền thuế nhà một cách linh hoạt, ít tốn kém hơn so với chiến lược xây dựng trực tiếp nhà cho thuê với giá thấp.
Chính sách tài chính linh hoạt với nhiều ưu đãi của Singapore
NƠXH tại Singapore. (Nguồn: Internet)
Singapore là điển hình thành công trong việc phát triển NƠXH đảm bảo nguồn cung, đáp ứng nhà ở cho người dân thông qua mô hình các tập đoàn hoặc tổng công ty nhà nước đủ mạnh, có sự hỗ trợ của Nhà nước về đất đai, tài chính để chuyên đầu tư phát triển loại hình nhà ở này.
Đến nay, Singapore có trên 90% người dân sở hữu nhà, trong đó có tới 83% người dân sở hữu NƠXH; trở thành quốc đảo có biệt danh “Sư tử” với những đường phố, những khu nhà khang trang, cảnh quan môi trường đô thị văn minh, hiện đại.
Về tổ chức bộ máy chuyên trách, Cơ quan Nhà ở và Phát triển (Housing & Development Board – HDB) có trách nhiệm và quyền hạn từ công tác quy hoạch, thiết kế cho đến thu hồi đất và xây dựng, phân phối, quản lý, bảo trì và các nhiệm vụ liên quan đến nhà ở trong một tổng thể chung.
Nhờ có quyền hạn đầy đủ và trách nhiệm rõ ràng, cụ thể trong mọi khâu điều hành, quản lý, nên hoạt động phát triển nhà ở mang lại hiệu quả cao. Các tổ chức tư nhân tham gia xây dựng nhà ở cho người thu nhập thấp nhận được sự hỗ trợ của Nhà nước, thủ tục hành chính rõ ràng và được thực hiện nhanh chóng.
Về nguồn lực tài chính, Singapore đã thành lập Quỹ tiết kiệm Trung ương (CPF) để quản lý hệ thống quỹ tiền tiết kiệm bắt buộc, trong đó người lao động phải đóng góp tiết kiệm tiền lương tháng cho CPF (người sử dụng lao động đóng 14%/tháng và người lao động, công chức thu nhập thấp phải đóng 20%/tháng).
Ngoài ra, để người dân có thể mua nhà, Chính phủ cung cấp các khoản vay sao cho mỗi tháng người dân chỉ phải trích dưới 20% thu nhập để trả tiền mua nhà. Quỹ CPF được sử dụng cho 3 mục đích chính là: chăm sóc y tế, trả lương hưu và cho vay mua NƠXH.
Quỹ CPF cho vay đến 90% giá trị căn nhà với lãi suất rất thấp và được trả góp 25 – 30 năm. Cơ quan quản lý quỹ và tổ chức xây dựng nhà ở cho nhân dân tổ chức việc bán nhà trả góp cho người dân. Người có thu nhập thấp sẽ được ưu tiên mua trước và thông qua hình thức bốc thăm.
Chính sách ưu tiên của Chính phủ Thái Lan cho phát triển NƠXH
NƠXH tại Thái Lan. (Nguồn: Internet)
Chính phủ Thái Lan đã thiết kế một chương trình cho vay đối với các công chức, người làm việc trong cơ quan Nhà nước bắt đầu từ năm 2001. Ngân hàng Nhà ở Chính phủ (The Government Housing bank) đã hợp tác với Quỹ Lương hưu Chính phủ (The Government Pension Fund) và một số cơ quan khác để thực hiện các khoản vay này.
Ngân hàng Nhà ở Chính phủ đã tạo điều kiện cho vay với tỷ lệ lên đến 100% giá trị căn hộ. Đồng thời, Quỹ Lương hưu Chính phủ đã thực hiện khấu trừ tại nguồn các khoản tiền thanh toán từ tiền lương của cán bộ, công chức.
Theo chương trình này, cán bộ, công chức có thể vay số tiền lên đến 65 lần tổng thu nhập hàng tháng của họ (so với mức 30 – 35 lần với điều kiện vay thông thường) và tiêu chí trả hàng tháng có thể lên đến 50% tổng lương hàng tháng (so với mức giới hạn bình thường là 30% của mức lương ròng hàng tháng).
Việc phát triển và xây dựng NƠXH là điều cần thiết giúp người dân có thu nhập thấp có thêm cơ hội sở hữu nhà ở, ổn định cuộc sống để tạo ra của cải vật chất góp phần cùng sự phát triển chung của toàn xã hội. Có thể nói NƠXH đang được xem như một công cụ đảm bảo an sinh xã hội và ổn định thị trường bất động sản.
Đức Tú (tổng hợp)
(Tạp chí Xây dựng)
