Ashui.com

Vào thời điểm này, TP Hạ Long (tỉnh Quảng Ninh) đang gấp rút nghiên cứu lập nhiệm vụ điều chỉnh quy hoạch chung với mục tiêu hướng đến là nâng cấp TP đạt tiêu chuẩn đô thị loại I vào năm 2015. Hạ Long nhận được không ít những ý kiến đóng góp nhiều chiều của các chuyên gia trong và ngoài nước với kỳ vọng Hạ Long sẽ trở thành đô thị du lịch, đô thị di sản phát triển bền vững.  

Hạ Long đang đối diện với những “mảnh vỡ” trong cấu trúc quy hoạch 

Đây là nhận định của PGS.TS.KTS Phạm Hùng Cường - Phó hiệu trưởng Trường Đại học Xây dựng Hà Nội. Theo PGS Cường, với chủ tâm khai thác lợi thế của đô thị ven biển, Hạ Long được định hướng phát triển trải dài, bám theo bờ biển tới gần 35km từ Tuần Châu tới Hà Tu. Điều này rất đáng lo ngại, bởi trên tuyến dài 35km đó, chiều rộng của phần xây dựng đô thị khá mỏng, thậm chí có phần chỉ khoảng 200m và bị phân cách bởi địa hình đồi núi. Hệ quả tất yếu của đô thị kéo quá dài là hệ thống trung tâm bị xé lẻ, phân tán, khoảng cách của người dân đến trung tâm xa, hạ tầng bị kéo dài, không kinh tế… 

Một yếu tố khác tạo nên các “mảnh vỡ” cấu trúc đô thị Hạ Long lại đến từ cầu Bãi Cháy. PGS Cường phân tích khách quan: Sự hình thành của cầu Bãi Cháy tạo được liên kết đô thị giữa 2 bờ vịnh Cửa Lục. Về mặt giao thông, cầu Bãi Cháy đã làm tốt vai trò trên QL18 và là một công trình đáng tự hào của TP với những kỷ lục trong xây dựng và có tính thẩm mỹ cao. Nhưng đối với công tác quy hoạch, đây lại là một trong những nguyên nhân chính làm đảo lộn và phá vỡ cấu trúc đô thị. Trung tâm cũ của TP vốn được tiếp cận từ bến phà Bãi Cháy, qua thư viện TX, sân vận động, nhà văn hóa, đến chợ Hạ Long 1 và các tuyến phố thương mại. Tuy nhiên khi cầu Bãi Cháy hình thành, điểm tiếp cận phía Hòn Gai lại ở Loong Toòng, cách Bãi Cháy khoảng 4km về phía bắc. Kết quả là khi tuyến phà Bãi Cháy ngừng hoạt động, khu trung tâm có tính lịch sử của đô thị đã trở thành một góc chết, còn điểm chân cầu tiếp cận TP hiện nay lại không được quy hoạch tương xứng cho vai trò đầu mối tiếp cận của đô thị. Khu vực Loong Toòng đang trở thành đầu nút giao thông chật chội do chợ Hạ Long 2 ngay cạnh chân cầu. Nhiều công trình chức năng thương mại đang hình thành tự phát…

Một điều đáng tiếc khác, theo PGS Phạm Hùng Cường là TP Hạ Long đã có cơ hội mở rộng trung tâm cũ để có được quy mô cần thiết khi 2 kho than có diện tích hàng chục ha đặt ngay cạnh trung tâm cũ đã được dịch chuyển. Vậy mà hiện nay khu vực này mọc lên hàng loạt nhà chia lô chứ không được quy hoạch để mở rộng cho khu vực trung tâm. Khu vực lấn biển Cột 3, tiếp cận sát với cảnh quan đảo rất đẹp của vịnh Hạ Long cũng là cơ hội hiếm có để tạo được một trung tâm đô thị ven biển nhưng thực tế những công trình công cộng mới ở đây cũng không có vị trí tương xứng, không gian không có tính liên kết, đủ để tạo nên diện mạo cho một trung tâm hiện đại. Khu vực ven biển mới cũng chưa tạo được sự kết nối không gian cần thiết với khu trung tâm cũ…

Những vấn đề PGS.TS Phạm Hùng Cường đề cập mới chỉ là một vài trong rất nhiều thách thức mà TP Hạ Long đang phải đối diện. Người ta nhắc nhiều hơn cả vẫn là mâu thuẫn giữa phát triển du lịch và công nghiệp, giữa phát triển kinh tế và bảo vệ di sản, bảo vệ môi trường…

Phát triển theo mô hình đô thị du lịch

Hiện nay, tỉnh Quảng Ninh chủ trương và quyết tâm đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế từ "nóng" sang "xanh", từ chưa bền vững sang bền vững, trong đó đặc biệt coi trọng phát triển các ngành dịch vụ, du lịch, đẩy mạnh ứng dụng KHCN trong sản xuất, sử dụng hợp lý tài nguyên không tái tạo... Du lịch di sản sẽ là con đường phát triển bền vững cho TP Hạ Long. Vấn đề là Hạ Long sẽ phát triển theo mô hình nào? TS.KTS Lê Trọng Bình - Viện trưởng Viện Kiến trúc (Hội KTS Việt Nam) đề xuất: Đối với Hạ Long, phát triển theo mô hình đô thị du lịch sẽ là con đường tối ưu để phát triển xanh, bền vững (sinh thái - kinh tế) - E2, như các nước đang theo đuổi hiện nay. Và để phát triển theo mô hình đô thị du lịch, về công tác quy hoạch, Hạ Long cần được tiến hành rà soát để lồng ghép, khớp nối các loại quy hoạch chuyên ngành thành quy hoạch hợp nhất, đa ngành, trong đó tập trung giải pháp phát triển bền vững trên cơ sở phát triển du lịch gắn với bảo tồn, phát huy giá trị di sản thế giới Vịnh Hạ Long một cách bền vững. Về quản lý phát triển, Hạ Long cần xây dựng và ban hành quy chế quản lý phát triển đô thị du lịch, bao gồm quy định quản lý đầu tư phát triển các ngành, lĩnh vực kinh tế - xã hội trên địa bàn TP, quản lý bảo tồn di sản, sinh thái - môi trường…

PGS.TS Phạm Hùng Cường cũng dành cho Hạ Long những đóng góp tâm huyết: Hạ Long cấp thiết nhất là phải gắn kết lại những mảng rời rạc trong cấu trúc của đô thị và điều chỉnh lại sự phát triển để có một cấu trúc hợp lý trước khi có những đợt phát triển ồ ạt mới. Trước hết cần ngăn cản quá trình kéo dài đô thị và quan tâm đến việc tái lập lại khu trung tâm đô thị từ khu vực trung tâm đô thị cũ, nghiên cứu giải pháp đường giao thông kết nối từ cầu Bãi Cháy xuống khu trung tâm cũ, góp phần làm sống lại không gian đô thị lịch sử...

Hiện đang chủ trì một số dự án quan trọng tại Quảng Ninh và TP Hạ Long, KTS Salvador Perez Aroyo - một trong 10 KTS hàng đầu thế giới đã thử phác thảo một Hạ Long trong tương lai với ba khu vực trọng điểm: Hạ Long - Bãi Cháy - KĐTM. Để liên kết ba khu vực này, KTS đề xuất một cây cầu kết nối Hòn Gai và KĐTM, ngoài ra, còn có khu vực được quy hoạch riêng cho mục đích vui chơi, giải trí... Hạ Long sẽ có hai cảng chính được xây dựng ở Tuần Châu và Hòn Gai. Với hệ thống hạ tầng được đầu tư hiện đại và đồng bộ, khu vực ven biển Hạ Long sẽ được làm sạch, cả về cảnh quan cũng như môi trường... “Du khách hiện nay tập trung chủ yếu ở khu vực Bãi Cháy. Trong tương lai, điều này sẽ thay đổi. Họ sẽ dành thời gian tham quan ở Hạ Long, đi thăm thú các làng chài, các khu văn hóa... Di sản Hạ Long cần nhiều hơn nữa sự chăm chút trong khâu thiết kế đô thị, tạo điểm nhấn bằng các không gian công cộng, điểm vui chơi, phát triển du lịch, dịch vụ...”, KTS Salvador Perez Aroyo nhấn mạnh. 

Hòa Bình