Ashui.com

"Chung sống trên thiên đường" - tác phẩm của Nguyễn Mạnh Hùng - có thể rất thú vị với những ai từng ở chung cư Hà Nội kiểu cũ. Với những ai chưa từng ở trong một vật thể như vậy, nó có khi còn thú vị hơn.

Đó là một căn chung cư điển hình với các ban công cơi nới tứ phía. Chỉ có điều Hùng xây nó cao mãi lên, chọc qua cả những tầng mây trắng, đủ để thấy máy bay vèo ngang cửa sổ. Trên nóc tòa nhà chọc trời ngạo nghễ một cái sân gạch ở nông thôn với cổng lợp ngói và cây rơm.

“Văn hóa làng xã rất khó thay đổi dù kinh tế xã hội có thể phát triển cao hơn nữa”, Hùng nói. “Hơn 20 năm gắn bó với một khu tập thể tại thủ đô Hà Nội, tôi thấy nó không mang nhiều nét của đời sống của đô thị mà đúng hơn là một quần thể các khu làng chồng chất lên nhau”. Chắc nhiều người thuộc vài thế hệ chia sẻ quan điểm này với Hùng khi họ đã kinh qua đời sống chung cư trong vài thập kỷ trở lại đây.

• Ảnh bên : “Chung sống trên thiên đường” trưng bày tại viện Goethe Hà Nội đến 30/4/2011 (Ảnh: N.M.Hà)

Có khi vài ba hộ chia nhau một căn hộ. Cư dân chung cư mở rộng không gian sống của mình về tất cả các hướng có thể. Mở cửa ra ban công, ta có thể bắt gặp một cái chuồng gà hoặc lợn. Một cái vườn treo lơ lửng ở đâu đó với rau hay thậm chí cây ăn quả như đu đủ.

Dân tình chia sẻ những thông tin từ loa phường vào những giờ nhất định, hay cùng thức đêm để bơm nước, rồi những lần về muộn phải vác xe đạp thậm chí cả xe máy lên tầng... Những nếp sinh hoạt rồi sẽ trở thành kỷ niệm không phai mờ. Hùng cho biết, giờ đây, dù đã chuyển đi nơi khác, giấc mơ của anh vẫn quay về… khu tập thể Kim Liên - nơi anh sinh ra và lớn lên.

Nguyễn Mạnh Hùng: “Sau một thời gian sống chung với nhau như thế, những thói quen sẽ ăn sâu vào người ta. Người ở chung cư rồi cũng có một ngày lên thiên đường, thành thiên thần. Liệu khi đó họ có tiếp tục sống với nhau như thế?”. Và Chung sống trên thiên đường ra đời. Nó giống như tượng đài của thực thể chung cư được dựng trên thiên đường.

Tác phẩm được làm hết sức tỉ mỉ từ những vật liệu đơn giản, phần nhiều là phế liệu: giẻ rách biến thành cây cối, tuýp sơn dầu dùng hết được tận dụng làm thành mái tôn… Tính ra không đến 1 triệu.

Hùng đang chuẩn bị cho một triển lãm tranh sơn dầu, nhưng anh cho hay sẽ tiếp tục khai thác hình thức làm mô hình, sa bàn. “Nhưng chắc sẽ không to như thế này nữa. Vì tốn kém, vận chuyển hay hỏng hóc. Về mặt kinh doanh chả có lãi, vì đến giờ vẫn chả có ai mua”. Chung cư của Hùng có kích thước 70x70cm, cao 3m. 

Tác phẩm đã được trưng bày theo kiểu điêu khắc ở Na-uy và Đức. Khán giả đi vòng quanh, nhìn và thậm chí sờ. Chỉ ở Việt Nam, Hùng mới có điều kiện trưng bày tác phẩm đúng như anh muốn. Tòa nhà chọc trời với dáng vẻ có phần cổ quái nổi bật trên thảm mây bằng bông và nền tranh tường cũng đặc kín trời mây. Khán giả chỉ được phép chiêm ngưỡng tác phẩm qua tấm kính. Và Chung sống trên thiên đường trở thành một bức tranh 3D.

“Khán giả quan sát mô hình một cách khách quan chứ không được sống trong đó”. Để ý thật kỹ, trong mô hình của Hùng còn có cảnh câu (trộm) điện của hàng xóm.

Nguyễn Mạnh Hà