Ashui.com

Đô thị lịch sử biết chắt chiu những gì ông cha để lại là đô thị đầy giá trị nhân văn. Một cổng làng rêu phong giữa phố tràn hàng hiệu, một miếu nhỏ thờ tự những thánh thần không biết mặt nhưng giúp tạo nghề nuôi sống muôn dân hay như khoảng không gian vừa đủ thắp nén nhang những liệt sỹ từng có thời niên thiếu nghịch chơi nơi phường xã... Rất nhỏ, rất nhỏ thôi nhưng đó là những Dấu Chấm (.) gạch nối giữa HÔM NAY và QUÁ KHỨ, là Khoảng lặng đô thị. Giá trị này thật đáng trân trọng và phải được giữ gìn giữa một Thủ đô Hà Nội ngàn năm văn hiến, nơi "lắng hồn núi sông ngàn năm..."

Không thể so với các "anh, chị cả" trong làng di tích đã xếp hạng với lý lịch oai phong hay khuôn viên rộng lớn như Thành Cổ, Quốc Tử Giám, Quán Thánh, Cổ Loa...

Văn Miếu - biểu tượng Hà Nội lịch sử nhân văn

Hà Nội là trung tâm của vùng đất ngàn năm văn hiến. Trong nền kinh tế thị trường hiện nay, cái quý giá về mặt tinh thần thì khó nhìn thấy và khó cảm nhận thấy. Trong lúc đó việc chạy theo lợi nhuận thông thường thì cái giá trị vật chất hữu hạn lại dễ thấy và kích thích sự ham muốn của con người. Từ đó, ý thức của con người về trách nhiệm với quá khứ, với các Di sản bị mờ nhạt. Ý thức đó nếu không được chấn chỉnh ngay thì ngày càng bị mất đi những giá trị mà các công trình di tích lịch sử để lại cho chúng ta, giá trị đó mất đi thì chẳng vật chất nào co thể mua lại được và cũng chẳng bao giờ có thể lấy lại được.

Tết đến hay những ngày lễ hội, kỉ niệm hoặc những ngày mùng một, ngày rằm tại những chỗ trong chúng tôi có thể thắp hương vì được nghĩ sẽ là nơi khấn cầu thiêng ứng nghiệm, đem về tài lộc cho người trần thế... là còn có thể được sáng lên bởi đèn, nhang, nến... và "mặt mũi" còn được khơi quang không quán, hàng vây phủ. Đó còn là những Dấu Chấm may mắn dù là năm thì mười hoạ. Còn đại đa số những Dấu Chấm "cha chung" thì chẳng ai đếm xỉa quanh năm ngày tháng, bị giành dật từng phần làm của riêng như cổng làng, các tam quan, phế tích không được xếp hạng dù không có chúng thì không đủ thiết chế của những phường hội nghề, làng Việt cổ xưa...

Con cái chúng ta sẽ biết cách làm giàu hơn chúng ta, nhưng nếu không xác định cho chúng những giá trị của ngày hôm qua ông cha để lại là di sản văn hoá thì chúng sẽ chẳng thể nhận ra con người Việt Nam ta. Vậy nên, Dấu Chấm là sự tiếp nối, là một cách đảm bảo văn hoá theo phương châm "Tiên tiến và đậm đà bản sắc dân tộc" như Đảng ta đã xác định đấy. Thật vậy, Dấu Chấm (.) chúng tôi đồng nghĩ.

Hà Nội chắc không dừng việc đăng ký đánh giá để xếp hạng di tích, thế cũng có nghĩa là nếu đô thị không đối xử trân trọng chúng tôi từ hôm nay thì những dấu xưa sẽ lại trở thành phế tích khi chúng tôi được công nhận là di tích cần phải bảo vệ!

Kỉ niệm một năm, người đời đã nhắc chuyện cũ. Kỉ niệm mười năm, trăm năm hay nghìn năm như Hà Nội sắp tới đều cần có những mốc để ghi dấu sự trưởng thành mà văn hoá của đô thị, trong đó kiến trúc là vật thể hiện hữu và biểu hiện rõ nét nhất. Những giá trị đô thị mà hôm nay ta gìn giữ sẽ là tấm gương để con cháu ta mai sau làm theo nghĩa cử văn hoá để ứng xử với những giá trị đô thị mà hôm nay chúng ta đang tạo dựng. Hà Nội, thành phố ân nghĩa và nhân văn một phần cũng từ đây - trong tiềm thức. 

Một chút khoảng lặng nho nhỏ trong lòng tôi ngày Tết xin suy rộng tới Khoảng lặng của cả đô thị chúng ta để mọi giá trị Thủ đô đều được lung linh toả sáng, kể cả về đêm./.

KTS Nguyễn Phú Đức