Ashui.com

Sau Paris hoa lệ với dấu ấn của KTS Haussmann với Khải Hoàn Môn, Quảng trường Charles de Gaulle với những đại lộ tỏa đi như những cánh sao, cả nước Pháp và thế giới đều đang hồi hộp chờ đón một "Đại Paris" (Grand Paris) mới, hiện đại của năm 2030.

>> Một Paris mới - giấc mơ của các nhà quy hoạch?

Khởi động kế hoạch "Đại Paris"

Hôm 29/4/2009 vừa qua, tại Trung tâm Kiến trúc và Di sản Pháp, nơi trưng bày đồ án qui hoạch Paris 2030, Tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy đã chính thức tuyên bố những đường nét chính của dự án này, trong đó trình bày quy hoạch một vùng rộng lớn bao gồm thủ đô Paris, các khu ngoại ô và các sân bay quốc tế đến năm 2030.

• Ảnh bên : Một mô hình được trưng bày tại Trung tâm Kiến trúc và Di sản Pháp (Ảnh: Le Firago)

Đây là một trong những ưu tiên hàng đầu trong nhiệm kỳ 5 năm của Tổng thống Sarkozy, được triển khai từ ngày 17/9/2007. Theo đó Tổng thống Sarkozy giao cho các kiến trúc sư hàng đầu nước Pháp một đề án nhằm hướng tới một qui hoạch Paris tổng thể mới đến năm 2030 - dự án "Đại Paris".

Các kiến trúc sư được mời tham gia đề xuất đều là những tên tuổi lớn của làng kiến trúc thế giới như các kiến trúc sư người Pháp Jean Nouvel, Christian de Portzamparc, kiến trúc sư người Anh Richard Rogers, và các quy hoạch gia tầm cỡ người Ý Bernado Secchi, Yves Lion, Atoine Grumbach, Finn Geipel (Đức), Winy Masse (Hà Lan), và Djamel Klouche, một kiến trúc sư nổi tiếng trong lĩnh vực quy hoạch các khu ngoại ô.

Trong 9 tháng, những người này phụ trách các nhóm làm việc khác nhau. Thành phần của các ê kíp làm việc này không chỉ gồm các kiến trúc sư mà còn có sự tham gia của các kỹ sư, các nhà xã hội học, địa lý học, các kinh tế gia và nghệ sĩ... Cuối cùng, công việc của các nhóm với cả nghìn đề xuất được ghép lại tạo thành một đề án quy hoạch tổng thể.

Hiện nay, Pari đang bị bó chặt không gian trong khu nội đô. Với diện tích 105km, nội đô Paris chỉ bằng 1/12 diện tích London và 1/8 diện tích Berlin.

Bên ngoài nội thành là các khu ngoại ô rộng lớn lộn xộn xen kẽ các khu dân cư lọt thỏm ở giữa, các quần thể kiến trúc khổng lồ, những trung tâm thương mại vô tận, và cả những khu đất hoang bị lãng quên. Chưa kể thời gian đi lại di chuyển điên rồ và sự chênh lệch về kinh tế một cách nghiêm trọng. Về tổng thể, như Winy Mass kết luận thì Paris tổng quan là "một thành phố xấu xí".

Chuyên gia kỳ cựu trong lĩnh vực quy hoạch ngoại ô, Roland Castro kết luận: “cần phải xóa bỏ thứ chủ nghĩa phân biệt chủng tộc trong quy hoạch. Đảm nhận một công việc nghiêm túc, chúng tôi phải thực hiện lại ở tầm lớn hơn dự án "bình định đô thị" đã thành công bởi Haussmann ở nội ô Paris, với một không gian công cộng bình đẳng và cùng sẻ chia hơn".

Sau Paris hoa lệ với dấu ấn của KTS Haussmann với Khải Hoàn Môn, Quảng trường Charles de Gaulle với những đại lộ tỏa đi như những cánh sao, cả nước Pháp và thế giới đều đang hồi hộp chờ đón một "Đại Paris" mới.

Dự kiến, đại công trình này sẽ được khởi động từ năm 2012 nhằm đảm bảo mọi kế hoạch được thực hiện tốt trước năm 2030.

Paris của năm 2030 sẽ như thế nào?

Paris tương lai trong mắt của các kiến trúc sư sẽ là một "Paris xanh", kết thúc thời kỳ thống trị của xe hơi và sự chi phối của nó đối với toàn thể các chính sách đô thị. Ở ngoại ô cũng như trong các trung tâm nội đô đa phần sẽ là các loại xe hơi dùng điện, xe đạp và các phương tiện giao thông công cộng.

• Ảnh bên : Paris xanh của Finn Geipel (Ảnh: Le Firago)

Khi màn đêm buông xuống, dưới ánh sáng của những ngọn đèn đường tiết kiệm năng lượng là những đoàn tàu điện dùng vận chuyển hàng hóa từ các bến bãi lưu trữ ở ngoại ô thành phố.

Cải cách hệ thống vận chuyển này giúp giảm bớt diện tích của đường giao thông nhường chỗ cho diện tích các công viên, quảng trường và đường dành cho người đi bộ. Giảm thiểu tiếng gầm rú của động cơ ô tô, sự ngột ngạt của khí thải sẽ giúp Paris trở nên dễ chịu hơn.

Cuộc cách mạng xanh tiếp tục được thực hiện ngay cả trong lòng đất "Ngay dưới lòng đất của các công viên, chúng ta có thể kết hợp xây dựng các trung tâm xử lý rác thải cũng như sản xuất điện và cung cấp nhiệt sưởi ấm." Richard Rogers khuyến nghị.

Không dừng lại ở đó, nếu chúng ta ngước đầu lên, điều kì diệu sẽ còn tiếp tục: Trên những mái nhà kiểu mới màu kẽm của kinh đô ánh sáng xen kẽ hàng loạt những tấm pin năng lượng mặt trời, kèm theo là những "tấm thảm xanh" của những khu vườn treo lớn sẽ thu nhận nước mưa và tạo thành lá phổi xanh của thành phố ngay giữa hàng loạt những trạm phát điện gió mini.

(Ảnh: linternaute.com)

Những tòa nhà cao tầng ở đường chân trời

Dưới ngọn chì của Jean Nouvel, Paris vào năm 2030 sẽ có tầm cao mới. Những tòa nhà cao tầng kiểu mới vươn lên bầu trời thủ đô thành những trục lớn xung quanh vùng ngoại ô. Những điểm nhấn đô thị này hướng tới việc tạo ra bộ mặt mới cho thành phố, một dáng hình vừa xa lạ vừa quen thuộc, vừa thanh mảnh vừa to lớn.

"Di sản của chúng ta bao gồm những yếu tố về chiều dọc - những tháp chuông nhà thờ, tháp nước, lâu đài có thể là cảm hứng cho những tòa cao ốc mới" - Jean Nouvel nhấn mạnh. Những tòa nhà cao tầng kiểu mới thực sự là khuôn mẫu cho sự phát triển bền vững, kết hợp hài hòa giữa khu dân cư với văn phòng và sản xuất năng lượng, bao quanh là những khu vườn rộng mở.

Một trăm bốn bảy tòa cao ốc đã có lâu nay ở Paris sẽ được tân trang lại. Biểu tượng của thủ đô Paris, tòa tháp Montparnasse sẽ được sửa chữa và trang trí lại phần đỉnh tháp theo đề xuất của Frank Gehry và xây thêm ba cao ốc khác liền kề nhằm giảm bớt sự đơn độc và tầm thường của tòa tháp cao hơn 200 mét này.


Mô hình các toà nhà cao tầng ở Paris trong tương lai. Mỗi toà nhà sẽ có kiểu dáng, kiến trúc và linh hồn riêng (Ảnh: linternaute.com )

Khoác áo cho bầu trời chỉ là một phần nhỏ, người ta còn có thể dạo bộ trên đó. "Những ban công kiểu Paris" được đề xuất nối liền các tòa tháp, nhô ra các công viên và chạy dọc các khu phố mới, giống như đã có sẵn ở khu Batignolles.

"Đó là những khu sân ở trên cao và rộng rãi, với những phố dạo bộ rộng 30m, nhiều tầng khác nhau và kéo dài cũng như nối liền các tòa nhà và các công trình khác, tạo nên một kết cấu không gian công cộng mới và một nhịp điệu đô thị khác".

Quy hoạch lại hệ thống nhà ga

Tại bốn phương của "Đại Paris", những nơi cao báo hiệu trên bầu trời vùng Ile-de-France những trung tâm mới của vùng, sẽ làm cân bằng về mặt địa lý và kinh tế của cả vùng rộng lớn: Massy và vùng cao nguyên Saclay, khu Bourget và Roissy, Orly và Rungis, cảng Gennevillier, công viên La Courrneuve… Aubervilliers, nơi sẽ xây dựng các khu cao ốc tạo thành phố thương mại được dựng lên cạnh một nhà ga mới toanh, nhà ga Bắc – Châu Âu, sẽ nối liền Paris với London, Bruselle, Rotterdam và Francfort.

"Paris có may mắn trở thành ngã tư của hệ thống đường sắt cao tốc, nhưng các nhà ga hiện có (ga miền Tây và ga miền Bắc) không cho phép tạo nên một trung tâm thực sự" - Kiến trúc sư Christian de Portzampars nhận xét.

Mô hình nhà ga mới Aubervilliers (Ảnh: linternaute.com)

Để vận hành hiệu quả, một trung tâm giao thông đường sắt như vậy cần có một trung tâm hội nghị, các khách sạn tiêu chuẩn, các văn phòng với đầy đủ dịch vụ cần thiết. Phải có nơi để mọi người có thể gửi xe và con cái của họ ở đó cả ngày - Đó là lý do cần phải chuyển các nhà ga hiện nay tới Aubervilliers, cũng như điều chỉnh các hoạt động kinh doanh về hướng Đông Bắc thay vì tập trung tất cả vào khu La Défense, và hoàn thiện việc phát triển khu Plaine-Saint- Denis.

Việc quy hoạch lại hệ thống nhà ga này sẽ tạo thêm các đại lộ mới và các công viên lớn khi chuyển đổi các nhà ga cũ và hệ thống giao thông đường sắt hiện có.

Chính phủ làm gương

Bên cạnh các nhà ga, vào năm 2030, thủ đô nước Pháp sẽ phân bố lại các công trình kiến trúc và các kết cấu hạ tầng khác trải rộng khắp trên toàn bộ lãnh thổ. "Paris cần phải thể hiện một chính sách đô thị mới thông qua việc xây dựng các công trình văn hóa ở vùng ngoại ô" - KTS Roland Castro kiến nghị.

Để đáp ứng nhu cầu giải trí cuối tuần cũng như dã ngoại của học sinh, các công trình lớn sẽ được xây dựng ở vùng ngoại ô như viện bảo tàng tưởng niệm thế giới, hội chợ triển lãm Gênse, nhà hát… Những công trình này sẽ phần nào giảm bớt sự thiếu hụt các công trình văn hóa ở các khu ngoại ô.

Chính phủ sẽ làm gương trước tiên. Khoảng hai mươi cơ quan cấp Bộ và các cơ quan hành chính lớn sẽ chuyển tới Créteil, Clichy, Sarcelles và Gennevilliers. "Phân bổ lại các Bộ ra vùng ngoại ô cũng giúp ích cho việc tạo ra lợi ích công cộng ở khắp nơi", KTS Roland Castro lập luận.

Một nhà hát opera sẽ được xây dựng ở bến Gennevilliers để thu hút các hoạt động (Ảnh: linternaute.com)

Biểu trưng cho quá trình này sẽ là trụ sở của "Đại Paris", một tòa nhà tiết kiệm năng lượng và đảm bảo tiêu chuẩn môi trường được xây dựng tại điểm hợp lưu của sông Seine và sông Marne.

Tỉnh trưởng an tâm

Dĩ nhiên quan trọng hơn việc thiết lập những công trình khổng lồ là việc mỗi km lãnh thổ phải được chăm sóc để tạo cho nó một bộ mặt đô thị: Mạng lưới đường phố và đại lộ chạy dọc các khu dân cư cho phép lưu thông từ khu vực này sang khu vực kia môt cách thuận tiện.

"Mạng lưới đường cao tốc và đường sắt đã có làm gia tăng thêm nhiều hố ngăn cách và làm cho lãnh thổ bị chia cắt đứt đoạn" - Christian de Portzamparc phân tích. Để khắc phục người ta sẽ thiết lập các cầu vượt và hầm  dành cho người đi bộ xuyên qua các đường quốc lộ, đường cao tốc cũng như đường sắt.

Giao thông nội đô Paris tương lai của Rogers Stirk Harbour  (Ảnh: linternaute.com)

Vào năm 2030, người dân Paris có thể cư trú ở mọi nơi trên toàn bộ thủ đô. Lâu nay người dân thủ đô luôn đối mặt với giá nhà đất cao ở thủ đô và buộc phải sống chuyển ra sống ở các vùng rất xa trung tâm. 20 năm tới tình trạng này sẽ được khắc phục, khoảng 60.000 chỗ ở được tạo ra hàng năm.

"Đại Paris" vào năm 2030 sẽ có thêm 1.5 triệu dân so với năm 2009. Người dân có thể xây nhà ở khắp mọi nơi và nhờ thế làm hạ giá nhà đất bằng 2 nguyên lý đơn giản: Làm cho giá đất rẻ hơn thông qua tăng nguồn cung và xây dựng nhà cửa ở những khu vực lâu nay người ta cho là không thể.

Để làm được điều đó, kiến trúc sư Yves Lion cho rằng: "Chúng ta phải chấp nhận việc dân cư sống gần các khu vực đường sá, giống như những gì mà người Hà Lan đã làm, thay vì buộc dân cư sống cách xa các khu vực này như lâu nay."

Để làm điều này, người ta kiến nghị bãi bỏ quy định mang tên Dupont vốn cấm xây dựng trong vòng 100m kể từ các con đường có mật độ lưu thông cao.

"Người ta hoàn toàn có thể xây dựng ở nhưng nơi có nguy cơ lũ lụt, cần phải chấm dứt nguyên tắc phòng ngừa vốn chỉ giúp ích cho các ông tỉnh trưởng ăn no ngủ kỹ". Roland Castro nói thêm.

(Ảnh: linternaute.com)

Văn minh đô thị

Sẽ có khoảng 270km2 đất lâu nay là những con đường chật đầy xe cộ sẽ được chuyển đổi thành các đại lộ có cây xanh thuận tiện cho người đi bộ chạy dọc theo các khu dân cư, trên các con đường "kiểu mới này" sẽ cùng lúc có tàu điện xe đạp cùng song hành với xe hơi.

Người ta cũng sẽ sử dụng xe hơi ít đi bằng cách tăng thêm các khu vực cấm xe hơi và tăng giá xăng đồng thời khuyến khích dân chúng sử dụng các phương tiện giao thông sạch khác. Sự bùng nổ của nhu cầu mua sắm thông qua mạng internet làm nảy sinh thêm hàng trăm trung tâm giao hàng trở thành các trung tâm tập trung của các khu dân cư.

Một mô hình phỏng theo konbini của Nhật, hệ thống các siêu thị nhỏ dựa trên dây chuyền phân phối được cấu trúc tốt và tin học hóa giảm thiểu việc vận chuyển. Người dân có thể đi mua sắm thông qua việc lướt web, trả tiền và nhận hàng mà không cần phải di chuyển.

(Atelier Christian de Portzamparc)

Đến năm 2030, việc di chuyển bằng ô tô trong khu vực Paris sẽ giảm đi đáng kể. Thông qua quá trình cơ cấu lại các trung tâm kinh tế và hệ thống giao thông công cộng. Kế hoạch này liên quan đến việc xây dựng một hệ thống tàu điện ngầm chạy xung quanh thành phố Paris và nối liền các trục kinh tế, như là Roissy, Orly, La Defense, v.v…

Hệ thống metro có tên là "Grand Huit", dài khoảng 130km sẽ nối kết tất cả các trạm chót của các đường tàu điện ngầm và xe bus có sẵn. Số tiền đầu tư vào dự án này ước tính lên tới 21 tỷ đô-la.
   

Một toà nhà tận dụng các nguồn năng lượng tái sinh (Ảnh: linternaute.com)

Hệ thống tái tạo năng lượng của một thành phố  (Ảnh: linternaute.com)

Rừng cây xanh trong "Đại Paris"

Theo ý tưởng của nhóm kiến trúc sư do Richard Roger phụ trách thì các trung tâm phân loại rác thải kết hợp với hệ thống mê tan hóa các loại rác thải phân hủy để sản xuất năng lượng, thì nước mưa dùng để tưới cho các khoảng không gian xanh sẽ được xây dựng ngầm dưới các tòa nhà hiện có nhằm khai thác tối đa diện tích đất sử dụng cũng như nâng cao tính thẩm mỹ của các khu chế biến rác thải.

Nhóm này cũng khuyến nghị áp dụng các công nghệ mới cho phép giảm thiểu tình trạng sử dụng phí phạm năng lượng, sử dụng các hình thức sưởi ấm mới và giảm bớt rác thải ở trung tâm cũng như toàn vùng ngoại ô Paris.

Ngoài ra, tổng thể mục tiêu phát triển bền vững và vấn đề môi trường sinh thái cũng là mối quan tâm hàng đầu của các nhóm kiến trúc sư phụ trách dự án.

Ngay cả những tòa cao ốc trong đề án Jean Nouvel cũng đề cao các giá trị trên thông qua việc sử dụng các nguồn năng lượng tái sinh (năng lượng từ sức gió, điện mặt trời, khí bio gaz…)

Paris tương lai sẽ tăng thêm các công viên, hồ nước tại thủ đô và vùng phụ cận (Ảnh: linternaute.com)

Dự án "Đại Paris" cũng sẽ trả lại cho thiên nhiên vị trí xứng đáng của nó thông qua việc tăng thêm các công viên và hồ nước tại thủ đô và vùng phụ cận. Chính quyền cũng cho phép người dân thành phố trồng cây ở những khu vực có thể. Ngoài ra còn thiết lập một vành đai rừng cũng như các khu vực nông nghiệp ngay trong thành phố.

"Nông thôn không còn được xem như là sự kéo dài tự nhiên của thành phố cũng như không đơn thuần là một nơi để nghỉ ngơi giải trí mà đó phải là một bộ phận không thể tách rời của không gian đô thị và của nền kinh tế đô thị" - KTS Yves Lion giải thích.

Để đạt được mục tiêu này, các nhà hoạch định dự án đưa ra tiêu chỉ khai thác sử dụng bền vững các khu rừng của thủ đô.

Theo đó đến năm 2030 diện tích rừng của vùng sẽ tăng thêm 30%, với 1400km2 rừng được tăng thêm bổ sung cho 4500km2 hiện có sẽ tạo cho Paris và vùng phụ cận một thảm thực vật rộng lớn góp phần cung cấp gỗ để sưởi ấm vào mùa đông cũng như làm vật liệu xây dựng… góp phần chống lại các ảnh hưởng của quá trình biến đổi khí hậu.

Quân Nguyễn (Toulouse, Pháp)