Ashui.com

Chính phủ Trung Quốc từng cam kết với người dân nước này về lợi ích của Tam Hiệp, đập thủy điện lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, những hệ lụy về môi trường đang gây ra cơn “đau đầu” cho giới chức nước này, khi người dân đang ngày càng phải đối mặt với nhiều hậu quả từ công trình đầy tham vọng này.

Đập Tam Hiệp (Ảnh: Reuters)

Hơn 2.000 người dân làng Muhe đã đồng ý chuyển lên nơi cao hơn để sinh sống một thập niên trước để tránh tình trạng nước sông Trường Giang dâng lên. Họ cố gắng tận dụng phần đất còn lại để trồng các vườn cam và hồng dọc theo bờ sông.

Hiện thời, họ còn khoảng 110 héc-ta đất nằm cạnh dòng sông dài nhất châu Á. Làng Muhe đã nhường một nửa diện tích cho dự án Tam Hiệp, đập cao 185 m, vùng hồ chứa dài 660 km được thiết kế để kiểm soát lũ lụt, và sản xuất điện.

Theo Reuters, Trung Quốc đã phân bổ 600 tỷ nhân dân tệ (85 tỷ USD) từ năm 2011 để ngăn cản hậu quả dài hạn của con đập tới những ngôi làng như Muhe và kiểm soát tình hình môi trường tại khu vực ngày càng xấu đi.

Tuy nhiên, có rất nhiều vấn đề vẫn chưa thể giải quyết và chính phủ Trung Quốc đã quyết định sẽ chi tiếp 600 tỷ nhân dân tệ khác cho tới năm 2025 để tiếp tục xử lý thực trạng xung quanh sông Trường Giang, theo Xie Deti, đại biểu tỉnh Trùng Khánh tham gia Đại hội đại biểu Nhân dân toàn quốc (Quốc hội), cho hay.

Bảo vệ sông Trường Giang đã trở thành ưu tiên cho Trung Quốc sau khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cam kết sẽ dừng sự phát triển “gây nguy hại” dọc con sông chảy từ Tây Tạng tới Thượng Hải, cung cấp nước cho 400 triệu người và tưới tiêu cho 1/4 đất canh tác của Trung Quốc.

Kể từ khi ông Tập ra lệnh từ năm 2016, chính phủ địa phương bắt đầu tháo dỡ một số đập, vớt rác từ nước, phân bổ lại các nhà máy, cấm thải rác ra môi trường, ngăn chặn hoạt động nông nghiệp và xây dựng ở dòng sông.

“Chúng tôi đã có những sự thay đổi lớn, đặc biệt khi nhắc tới việc nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường”, Bí thư đảng ủy Muhe Liu Jiaqi cho hay.

Hoạt động vớt rác trên sông Trường Giang (Ảnh: Reuters)

“Tác dụng phụ”

Tuy nhiên, những hệ lụy mà các cộng đồng xung quanh con đập và dọc bờ sông Trường Giang đang gánh chịu rộng hơn như vậy rất nhiều. Việc xây dựng đập được cho đã làm tăng nhanh chóng số trận động đất, khiến hệ sinh thái phân mảnh và hàng loạt các vấn đề nghiêm trọng khác.

Bộ Môi trường Trung Quốc thống kê rằng khu vực này đã chịu 776 trận động đất trong năm 2017, tăng 60% so với cùng kỳ năm trước, với mức rung chấn mạnh nhất là 5 độ rích-te.

Tổng số trận động đất tăng chóng mặt kể từ khi dự án bắt đầu. Một nghiên cứu từ cơ quan động đất Trung Quốc cho thấy chỉ từ năm khánh thành đập 2003 cho tới năm 2009, số trận động đất tăng gấp 30 lần.

Ông Xie, một giáo sư ở đại học Tây nam Trùng Khánh, nói rằng ngoài động đất, môi trường tại khu vực vẫn đối mặt với những thách thức khác như tình trạng tảo nở hoa hay ô nhiễm sông Trường Giang.

Chính phủ Trung Quốc nhiều lần khẳng định lợi ích của Tam Hiệp lấn át đi chi phí và những hệ lụy. Tuy nhiên, tới năm 2011, Trung Quốc tuyên bố họ sẽ chi 177 tỷ USD để cố gắng ngăn chặn thảm họa về sinh thái tại khu vực.

Dù Trung Quốc đã có nhiều biện pháp khắc phục để giảm thiểu rủi ro sạt lở đất, xây dựng hàng rào sinh thái dọc các vùng dễ bị tổn thương gần con sông, nhưng một học giả ẩn danh nói với Reuters rằng các nỗ lực này không đủ để giải quyết các vấn đề dài hạn.

Trầm tích tích tụ gần con đập gây ra mối đe dọa tới việc kiểm soát lũ lụt. Trung Quốc đã phải xây 2 con đập lớn ở thượng nguồn để chặn bùn.

Hồ chứa nước khổng lồ hấp thu nhiệt nhiều, bị cho là nguyên nhân làm tăng nhiệt độ trung bình trong khu vực. Nước ấm lên và sự phân mảnh trong hệ sinh thái nảy sinh mối rủi ro với trữ lượng cá. Giống cá tầm trên sông Trường Giang gần như sắp tuyệt chủng.

Con đập cũng đã khiến mực nước ở hồ Bà Dương suy giảm. Đây là nơi sinh sống của giống cá heo không vây Trường Giang, loài đang trong tình trạng cực kỳ nguy cấp.

Đức Hoàng

(Dân Trí /Theo Reuters)