Ashui.com

Trải qua quá trình phát triển, Hà Nội đã hình thành các hệ thống sông, hồ nối với nhau thành một chuỗi, gắn liền với cấu trúc đô thị, nằm đan xen trong các khu làng đô thị, khu phố cũ, các chung cư cũ và đô thị mới… Tuy nhiên nhiều năm nay, do việc mở rộng địa giới hành chính, tốc độ đô thị hóa nhanh đã gây sức ép lớn lên hệ thống sông, hồ, gây ô nhiễm nghiêm trọng. Một số chuyên gia nhận định, nếu không có giải pháp bảo vệ và gìn giữ, bản sắc đô thị sông, hồ Hà Nội sẽ mai một và mất dần đi trong nay mai…  

Một góc sông Tô Lịch bị ô nhiễm với bùn đất đen dầy đặc. 

Theo thống kê, Hà Nội đứng đầu cả nước về số lượng sông, hồ với 122 hồ nội thành, 185 hồ ngoại thành và 13 con sông chảy qua. Các sông, hồ có tác dụng rất lớn trong việc điều hòa, hỗ trợ hệ thống thoát nước đô thị, tránh úng ngập cục bộ. Không những thế, các hồ trong nội đô khi gắn kết với không gian kiến trúc xung quanh, tạo nên bản sắc riêng cho Hà Nội. 

Tuy nhiên, trong quá trình phát triển, các sông, hồ đều bị ô nhiễm nặng. Theo số liệu quan trắc của Chi cục Bảo vệ môi trường (Sở TN&MT Hà Nội), chất lượng nước các dòng sông nội đô như Kim Ngưu, Tô Lịch, Sét, Nhuệ, Lừ..., hàm lượng amoni, coliform, phosphat… đều vượt quy chuẩn cho phép. Thời gian qua, TP đã nỗ lực thực hiện nhiều giải pháp, tình trạng ô nhiễm của các con sông (Tô Lịch, sông Nhuệ, sông Đáy...) cũng đã giảm nhiều song chưa được triệt để.

Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng ô nhiễm là do nước thải sinh hoạt của dân cư các quận, huyện ven sông và nước thải sản xuất của khu, cụm công nghiệp chưa được qua xử lý xả thẳng vào sông. Ngoài ra, vẫn còn tình trạng đổ rác thải sinh hoạt, phế liệu xây dựng trực tiếp vào dòng sông…

Để xử lý tình trạng này, từ năm 2013, Hà Nội đã đưa Nhà máy xử lý nước thải Yên Sở (Q.Hoàng Mai) vào hoạt động. Nhà máy có công suất 200.000m3/ngđ, với nhiệm vụ thu gom, xử lý nước thải của sông Sét và Kim Ngưu, khi qua xử lý nước sẽ bảo đảm các tiêu chuẩn xả nước ra môi trường.

Tiếp đó, đầu tháng 10/2016, Hà Nội cũng khởi công Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá (huyện Thanh Trì). Với công suất 270.000m3/ngđ, nhà máy dự kiến hoàn thành vào năm 2019, sẽ xử lý nước thải sinh hoạt ở các quận Ba Đình, Đống Đa, Thanh Xuân, Hoàng Mai, Hà Đông, Cầu Giấy và huyện Thanh Trì.

Ngoài ra, nhiều dự án với kinh phí hàng nghìn tỷ đồng cũng được Hà Nội đặt ra nhằm thu gom và xử lý nước thải như hệ thống thu gom và xử lý nước thải đô thị khu vực Q.Hà Đông và Sơn Tây, dự kiến công suất 45.000m3/ngđ và 20.000m3/ngđ; hệ thống thu gom và Nhà máy xử lý nước thải Phú Đô với công suất 84.000m3/ngđ...

Đến nay, trên địa bàn TP đã có 6 trạm/nhà máy xử lý nước thải được đưa vào hoạt động. Một số dự án khác đã và đang khẩn trương triển khai thực hiện: Dự án xây dựng hệ thống thu gom và Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá, Sơn Tây, Phú Lương…

Bên cạnh đó, Hà Nội tiếp tục tiến hành cải tạo kè đá, nạo vét, xây dựng đường dạo cảnh quan khu vực xung quanh hồ, một số hồ được xây dựng hệ thống cống tách nước thải, cửa phai, trạm bơm thoát nước. Các hồ sau cải tạo đã giải quyết được hiện tượng lấn chiếm đổ đất, phế thải xây dựng, vứt rác xuống hồ, điều kiện vệ sinh mặt hồ và xung quanh hồ nhìn chung đảm bảo, chất lượng nước được cải thiện.

Tuy nhiên, các hồ vẫn còn tình trạng ô nhiễm do các nguồn xả thải từ sinh hoạt, cơ sở kinh doanh… không đảm bảo. Do đó, từ tháng 9/2016 đến nay, Hà Nội đã tập trung xử lý ô nhiễm môi trường nước hồ bằng chế phẩm Redoxy-3C, mang lại hiệu quả đột phá trong cải thiện môi trường.

Kết quả, Hà Nội đã xử lý được 87 hồ nội thành và 44 hồ ngoại thành; nạo vét bùn 8 hồ (Giáp Bát, công viên Ngọc Lâm, Cầu Tình, Kim Liên lớn và nhỏ, hồ Trúc Bạch - phân eo hồ, Hoàn Kiếm và Đền Lừ) để hỗ trợ duy trì chất lượng hồ. Và để góp phần duy trì chất lượng nước hồ sau xử lý, tạo cảnh quan đẹp, trên 56 hồ được lắp đặt bè thủy sinh và 36 hồ được lắp máy sục khí. Dự án tôn tạo cảnh quan hồ Tây và môi trường nước hồ Hoàn Kiếm cũng đang được các đơn vị chuyên ngành triển khai thực hiện.

Việc từng bước nỗ lực cải tạo sông, hồ Hà Nội đã mang lại hiệu quả thiết thực, hơn 120 hồ lớn, nhỏ được xử lý ô nhiễm đã phần nào mang lại cảnh quang môi trường sạch đẹp. Tuy nhiên, một số chuyên gia môi trường cho rằng, cải tạo là một chuyện, nhưng việc duy trì, giữ gìn môi trường nước cần được cơ quan chức năng quan tâm, nhất là vấn đề quản lý và kiểm soát nguồn thải, khắc phục và cải thiện chất lượng nước trên lưu vực sông cùng với cơ chế về tài chính cho việc triển khai thực hiện. Đặc biệt, cần xử lý triệt để 100% cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, phối hợp giải quyết các vấn đề môi trường liên vùng, liên tỉnh… Có như vậy, mới gìn giữ và phát huy giá trị sông, hồ hiện có của TP. 

Linh Đan 

(Báo Xây dựng)