Ashui.com

Với hơn 300 năm lịch sử, TPHCM đã được xây dựng và phát triển dựa trên những tinh hoa của thành phố Sài Gòn - Gia Định xưa và đang chứng tỏ là một trong những thành phố phát triển năng động hàng đầu khu vực cũng như trên thế giới, từng bước trở thành một đô thị văn minh, hiện đại. Bên cạnh sự phát triển mạnh mẽ ấy, những dấu ấn từ các công trình kiến trúc của một “Hòn ngọc Viễn Đông xưa” cũng đã góp phần tạo nên bản sắc đô thị thành phố. Vấn đề được đặt ra là, chúng ta nên làm thế nào trong xu hướng phát triển thành phố văn minh hiện đại ấy, vẫn gìn giữ được những bản sắc đô thị mang dấu ấn một thời, có giá trị về lịch sử, văn hóa, đặc biệt là tại khu vực trung tâm thành phố, nơi có nhiều công trình, cảnh quan lịch sử.  

Cần có định hướng trong quy hoạch đô thị 

Trong tham luận báo cáo tại Hội thảo “Phát triển không gian đô thị Sài Gòn - TPHCM” do Trung tâm Nghiên cứu đô thị và phát triển và Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM phối hợp tổ chức ngày 12/9/2012 vừa qua, TSKH-KTS Ngô Viết Nam Sơn đã phát biểu: “Người ta nói nhiều đến việc xây dựng bản sắc dân tộc, tiên tiến, hiện đại cho các đô thị Việt Nam, nhưng có một nghịch lý là những gì đã từng đem lại bản sắc độc đáo cho một “Hòn ngọc Viễn Đông” ngày xưa, và còn tồn tại đến ngày nay, thì đang dần bị phá hỏng bởi các công trình cao tầng hiện đại vô cảm với khung cảnh lịch sử chung quanh”. 

Do đó, khi chúng ta tính đến vấn đề bảo tồn bản sắc đô thị trong bối cảnh phát triển đô thị hiện đại, không thể đơn thuần là chỉ mặc sức xây dựng các công trình kiến trúc một cách vô tội vạ, mà cần phải được xem xét xây dựng từ nhiều góc độ lịch sử, văn hóa, cảnh quan, môi trường, mạng lưới giao thông, không gian công cộng… 

Vì vậy, cần phải có một quy hoạch riêng cho việc phát triển khu trung tâm TPHCM mang tính chất vĩ mô, lâu dài, phù hợp với định hướng phát triển chung của thành phố. Bên cạnh đó, khi đã xác định được ranh giới khu vực trung tâm cần bảo tồn bản sắc đô thị, thành phố cần đưa ra những chính sách cụ thể hướng dẫn việc xây mới hoặc cải tạo các công trình, tránh tình trạng xây dựng các công trình cao tầng hoặc nhà phố mới không phù hợp, làm hỏng bản sắc các di sản, cảnh quan lịch sử vốn có. Cũng theo ý kiến của TSKH-KTS Ngô Viết Nam Sơn, trong chu vi khu trung tâm này, nên có những chính sách ưu đãi đặc biệt cho người dân khi bảo tồn hoặc cải tạo theo các quy định hướng dẫn. Tuy chúng ta có thể khoanh vùng khu trung tâm thành phố thành các khu vực tưởng chừng như riêng biệt, nhưng với quy hoạch mang tính vĩ mô và lâu dài này, các khu vực trung tâm đó mới có thể nối kết được với nhau, đặc biệt là về mặt quản lý đô thị. 

Kiến tạo một “Hòn ngọc Viễn Đông mới” 

Đô thị giống như một cơ thể sống, nó luôn luôn có sự biến động theo thời gian. Đô thị ở Việt Nam phát triển chịu sự ảnh hưởng to lớn bởi quy luật cung cầu, cơ chế thị trường. Vì vậy, sự biến động đó cần phải có những công cụ, chính sách quản lý của nhà nước và được điều chỉnh sao cho phù hợp để đô thị có thể phát triển tối ưu. Đồng hành với sự phát triển phải là việc lưu giữ các giá trị lịch sử, văn hóa sẵn có. Đô thị Sài Gòn - Gia Định xưa được mệnh danh là “Hòn ngọc Viễn Đông”, là một thành phố được tạo nên bởi trí tuệ của người Pháp, bởi những bàn tay khéo léo và tâm hồn của người Việt. Từ những con phố, ngả đường hay khu chợ đều để lại trong tâm khảm người Việt Nam và du khách quốc tế những dấu ấn đáng nhớ. 

TPHCM ngày nay với ước muốn trở thành một “Hòn ngọc Viễn Đông mới” trước hết cần phải bảo tồn các công trình lịch sử, rồi mới có thể tính đến các bước phát triển tiếp theo. Là một trong những thành phố với hơn 300 năm lịch sử và đang phát triển năng động, TPHCM rất cần có một điểm nhấn, một điểm tích tụ cô đọng để thể hiện không những là cái tinh hoa vốn có của mình mà còn thể hiện sự mới mẻ, sao cho xứng tầm một “Hòn ngọc Viễn Đông mới” trong tương lai. 

Hiếu Thượng