Ashui.com

Sử dụng công nghệ nào để làm cho thành phố sạch hơn, xanh hơn, an toàn hơn, giàu có hơn, làm thế nào để huy động vốn và trả tiền cho những thiết bị thông minh, công trình thông minh khi nhiều lợi ích của chúng rất khó tính toán về mặt tài chính là vấn đề đặt ra khi xây dựng thành phố thông minh. Doanh Nhân Sài Gòn lược ghi một số giải pháp do TS. Trần Quang Thắng - Viện trưởng Viện Kinh tế và Quản lý TP.HCM đề xuất.

Việc phát triển đô thị thông minh sẽ có nhiều hoạt động đòi hỏi sự phối hợp của các chủ thể khác nhau từ các lĩnh vực khác nhau hoặc với các chức năng khác nhau trong cùng một lĩnh vực, sự khác biệt về lợi ích là một trở ngại thường xuyên đối với sự bền vững trong thành phố.

Sự phối hợp này rất phức tạp và thường đòi hỏi một số nỗ lực từ tất cả các bên, mà các cơ chế điều chỉnh sẽ đảm bảo được bồi thường đủ bằng lợi ích để thúc đẩy tất cả nhóm liên quan. Có ba loại công cụ chính sách có thể trực tiếp huy động vốn công để hỗ trợ đổi mới: cho vay công/bảo lãnh cho vay, đầu tư công vào vốn chủ sở hữu của các công ty đổi mới và trợ cấp.

Hợp tác công tư

Đối với việc xây dựng đô thị thông minh (smart city), hợp tác công tư (PPP) là công cụ phổ biến nhất và hiệu quả nhất để các chính phủ và nhà cung cấp thúc đẩy dự án.

Về cơ bản, đây thực chất chỉ là một hợp đồng giữa một cơ quan công quyền và nhà cung cấp tư nhân xác định cách thức làm việc cùng nhau, nhưng định nghĩa này khá lỏng lẻo. Rủi ro tài chính chủ yếu do khu vực tư nhân đảm nhận, vì vậy những người nộp thuế khó bị truy thu nếu có sự cố.

Quá trình triển khai smart city, gánh nặng tài chính do khu vực tư nhân đảm nhận sẽ lớn hơn khi ngân sách nhà nước ít hơn. Ưu điểm của việc tham gia từ khu vực tư nhân là có thêm cơ hội để đảm bảo các giao dịch cơ sở hạ tầng lớn của khu vực và quốc gia, nhờ vào sự hỗ trợ thúc đẩy của chính quyền cho các dự án như vậy trong suốt những năm hình thành của dự án.

Các ưu đãi chính được các chính phủ xây dựng thành các thỏa thuận PPP nhằm thuyết minh cho việc đầu tư cho khu vực tư nhân. Chính phủ thường đảm bảo một số mức độ dịch vụ, hoặc cung cấp các khoản trợ cấp, hoặc giảm thuế.

Đầu tư tư nhân

Cùng với PPP, thường thì các hợp phần về dịch vụ an toàn và bảo mật khi xây dựng smart city nghiêng về đầu tư công. Các chính phủ không muốn doanh nghiệp tư nhân có bất kỳ ảnh hưởng trực tiếp nào đối với các dịch vụ này. Bởi vì nhiều dự án trong số này tập trung vào giám sát, việc không hài lòng có thể ảnh hưởng đến việc tài trợ của doanh nghiệp tư nhân.

Hợp đồng tiết kiệm năng lượng

Trong quá trình xây dựng smart city, loại hợp đồng này trở thành công cụ mặc định để đưa các tòa nhà thông minh và các dự án chiếu sáng đường phố thông minh thành hiện thực. Mô hình này hoạt động để các tòa nhà được trang bị hệ thống quản lý và kiểm soát năng lượng, và toàn bộ thành phố được cung cấp cơ sở hạ tầng chiếu sáng hoàn toàn mới, mà không cần đầu tư vốn.

Thay vào đó, hợp đồng tiết kiệm năng lượng sẽ kết thúc cho đến khi nhà cung cấp thu hồi chi phí cho chính họ. Dự án sử dụng phần tiết kiệm năng lượng trong tương lai để tài trợ cho đầu tư. Sau khi tiết kiệm năng lượng để trả hết phí ban đầu, thành phố bắt đầu gặt hái những lợi ích.

Đối với chiếu sáng đường phố, các nhà cung cấp cho rằng các thành phố có thể tiết kiệm 70% chi phí năng lượng và bảo trì bằng cách kết hợp đèn LED và hệ thống điều khiển được kết nối, có thể trả hết tiền đầu tư sau ba năm và tiết kiệm được rất nhiều tiền mỗi năm sau đó. Nhà cung cấp là người bị phạt nếu các mục tiêu không được đáp ứng, giúp loại bỏ rủi ro gần như hoàn toàn.

Đối với chiếu sáng đường phố, các nhà cung cấp cho rằng các thành phố có thể tiết kiệm 70% chi phí năng lượng và bảo trì bằng cách kết hợp đèn LED và hệ thống điều khiển được kết nối.

Thu hồi vốn đầu tư thông qua quảng cáo/tiếp thị

Dữ liệu được xem là mỏ dầu mới của thế giới. Ý tưởng một nền tảng dữ liệu mở, trong một trung tâm điều khiển smart city, sẽ châm ngòi cho một nền kinh tế mới đối với các nhà đổi mới địa phương sẽ rất hấp dẫn, nhưng khó nắm bắt. Quảng cáo là cách hiệu quả nhất để trả lại bất kỳ hoặc tất cả khoản tiền đầu tư. Thành phố có thể kiếm được rất nhiều tiền từ quảng cáo.

Các ví dụ như các hệ thống ki-ốt đang hoạt động, cung cấp Wifi miễn phí, nhanh chóng và an toàn (gigabit) cho người qua đường, kết nối bằng nút bấm đến các dịch vụ khẩn cấp, sạc USB miễn phí, thiết bị cầm tay Android để gọi miễn phí và truy cập màn hình cảm ứng vào thông tin thành phố và dịch vụ. Việc hoàn vốn cho thành phố nhờ ở việc kết nối và khả năng tiếp cận và cung cấp không gian cho quảng cáo.

Việc thu hồi vốn đầu tư cũng có thể được thực hiện với một chiến lược tiếp thị tốt. Vì quảng cáo và tiếp thị là chức năng quan trọng nhất của bất kỳ doanh nghiệp nào, các thành phố có thể tìm thấy nhiều ứng cử viên xứng đáng, những người sẽ sẵn sàng quảng cáo. Điều này có thể giúp trang trải tài chính trong thời gian dài.

Bên cạnh đó, Nhà nước cũng có thể giảm chi phí hoạt động bằng cách sử dụng các phương thức hiệu quả về chi phí. Trong đó, sử dụng các thiết bị và công nghệ kỹ thuật số như IoT, dữ liệu lớn và AI có thể giúp tiết kiệm tiền mà sau này có thể được sử dụng để tài trợ cho các hoạt động và dự án khác nhau trong một thành phố thông minh.

Ngoài ra, Nhà nước cũng có thể tăng các loại thuế khác nhau để bù đắp cho tài chính cần được đầu tư vào các thành phố thông minh. Cụ thể như tăng phí đỗ xe hoặc áp dụng phí đường cao tốc...  

Vân Ly

(Doanh Nhân Sài Gòn)