Kiến trúc sư

Những ngày cuối Xuân Kỷ Sửu, tôi lại rong ruổi về xứ Đoài thân thương, băng qua những nẻo đường cát bụi tôi lại về đây, những làng quê ven sông Đáy.

Đình So, nơi linh hồn của làng còn sống động

KTS Lê Văn Lân – tác giả những công trình có giá trị của Hà Nội như Cung Văn hoá Thiếu nhi, Chợ Đồng Xuân, Cổng công viên Thống nhất… Ông cho chúng tôi hay những năm 1960, ước nguyện trở thành sinh viên khoa Kiến trúc của ông trở nên mãnh liệt sau cuộc du khảo Xứ Đoài, và Đình So là một trong những nơi ông đã dừng chân. Ông vẫn nhớ về cuộc trò chuyện với cụ Khuông, cụ thủ từ, bậc hiền triết của làng Xo Sở xưa, với những vần thơ ngợi ca ngôi đình, về những viên đá bậc thềm ghi dấu chân của muôn kiếp người đã bước qua, những cánh cửa mở ra đón ánh nắng ban mai mỗi ngày và cũng ngần ấy cảnh dâu bể nơi này chứng kiến.

Đình Tây Đằng : Những lời tâm sự thế gian, có con cún nhỏ đang đùa bỡn râu Rồng

Tây Đằng linh thiêng với những lời nhắn gửi của quá khứ đến hôm nay : rằng ngày xưa ấy, cần tới bao nhiêu nhân tài vật lực để giữa chốn lâm sơn này làm nên sự diệu kỳ đến thế; Rằng năng lượng ở đâu để phát toả ra cái trí tuệ siêu phàm đến thế : chỉ vài bức chạm khắc mà cho ta hay cả chuỗi thời gian dai dẳng dần trôi. Hỏi vậy vì thấy ngay trong đình,còn đó cục gỗ vô hồn, nhát đục vụng về, ngô nghê - Sản phẩm của giai đoạn ưa vật chất với rầm rập tầu xe ngược xuôi khắp nẻo đường bộ , đường sông. Máy cưa máy đục chạy rào rào, phong trào làm mới di tích hối hả để kịp khánh thành nhân dịp này kia. Cái gì cũng làm, để làm ra những thứ không ra gì.

Cũng may còn vương lại nơi đây những hình hài, dẫu có mòn mỏi với thời gian vẫn giữ nguyên nụ cười với hậu thế : kể rằng nơi này đã có lúc tươi vui. Ghi dấu nơi đây đã từng có người nghệ sĩ gửi nỗi nhớ thưong quê nhà xa lắc, vào hình khắc tràn trề sinh lực kề bên những hình tượng quyền uy nghiêm trang. Giữa mênh mông hoang vắng, khói hưong trầm bay, ngưòi xưa đã thả hồn phiêu lãng, để đùa chơi, cưòi nhạo cái bức bối của thể chế phong kiến hà khắc đương thời. Nơi đây khác lạ, nơi đây còn đấy câu hỏi không dễ ai trả lời.

Để lại sau lưng "xứ Đoài xa vắng / Khói chiều mênh mông, sông Đà buông nắng ... " (*). Tự nhủ với lòng mình hãy sớm quay trở lại nơi đây, vì mai này liệu có còn những gì, Xứ Đoài của tôi ơi...