Ashui.com

Tại Hội thảo quốc tế “Tái thiết khu chung cư cũ thành không gian đô thị sống tốt” do Bộ Xây dựng và Tổng hội Xây dựng tổ chức vừa qua tại Hà Nội, các kinh nghiệm quốc tế và các phương án cải tạo chung cư cũ thành không gian sống tốt được đưa ra bàn thảo. Trong đó, nhiều chuyên gia đồng tình với quan điểm phải tái thiết theo từng khu quy mô lớn để đạt được mục đích chứ không nên cải tạo manh mún từng nhà như hiện nay.  

Hội thảo có sự tham gia đồng tổ chức của các tổ chức The Foundation, Đại học Xây dựng, tổ chức ICUCE và HealthBridge. Hội thảo cũng có sự tham gia phát biểu tham luận đóng góp ý kiến của các chuyên gia trong lĩnh vực quy hoạch phát triển đô thị, phát triển nhà ở thuộc Bộ xây dựng và các cơ quan quản lý liên quan; đại diện các hội nghề nghiệp ngành xây dựng như Hội Quy hoạch Phát triển Đô thị Việt Nam, Hiệp hội các đô thị Việt Nam; các chuyên gia nước ngoài từ các nước có kinh nghiệm thực hiện thành công quá trình cải tạo chung cư cũ từ Cộng Hòa Pháp, Hồng Kông. 

Theo đại diện Bộ Xây dựng, cả nước hiện có 1.688 nhà chung cư cũ, chủ yếu xây dựng trước thập niên 90 thế kỷ trước; trong đó Hà Nội có 1.155 căn, TP.HCM hơn 200 căn, số còn lại rải rác ở 18 tỉnh thành khác như TP Vinh (Nghệ An), TP.Việt Trì (Phú Thọ)… Phần lớn chung cư này đã hết niên hạn sử dụng, xuống cấp nghiêm trọng, thậm chí nhiều nhà bị lún nứt, hư hỏng đến mức có thể đổ sập bất cứ lúc nào. 

Ở các đô thị, đặc biệt là các thành phố lớn như Hà Nội và TP.HCM, các khu chung cư cũ này lại là những khu vực có mật độ dân cư đông, cư dân gồm những người có thu nhập trung bình và thấp, đa sở hữu phức tạp. 

Do vậy, chương trình cải tạo nhà chung cư cũ tai các đô thị Việt Nam được Chính phủ và các đô thị triển khai mạnh thời gian vừa qua được coi là một trong những chính sách thiết thực có nhiều ý nghĩa xã hội rộng rãi, góp phần đổi mới từng bước bộ mặt kiến trúc đô thị, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân, hướng đến tạo nên những khu ở sống tốt có chất lượng. 

Ý nghĩa lớn là như vậy nhưng qua nhiều năm triển khai, số lượng các dự án xây mới và cải tạo chung cư cũ đã hoàn thành trên phạm vi cả nước còn hết sức khiêm tốn. Theo thống kê trong 10 năm gần đây, thành phố Hà Nội mới thực hiện được 14 dự án cải tạo trong khi TP.HCM mới có 38 dự án. Con số này thực sự khiêm tốn so với yêu cầu thực tế các chung cư đang xuống cấp cần được cải tạo trong thời gian tới.

Sự chậm trễ này do nhiều nguyên nhân, trong đó chủ yếu do không hài hòa được lợi ích giữa cộng đồng dân cư - doanh nghiệp - nhà nước, thiếu quỹ nhà tái định cư, cơ chế thiếu minh bạch khiến người dân mất lòng tin, bất hợp tác…

Điều này cũng thể hiện vẫn còn những vướng mắc cần được tháo gỡ và giải quyết nhanh không chỉ là nguồn lực mà còn bao gồm cả cơ chế chính sách, phương pháp tiếp cận, quy hoạch thiết kế kiến trúc, tái định cư, công khai minh bạch thông tin để có thể tạo được sự đột phá, đẩy mạnh chương trình cải tạo các chung cư cũ thành công, hướng đến các giá trị sống tốt, mang lại nhiều lợi ích thiết thực không chỉ cho các bên chủ thể tham gia trực tiếp vào dự án mà cả xã hội nói chung trong thời gian tới. 

Để đẩy mạnh quá trình cải tạo chung cư cũ, theo TS Phạm Sĩ Liêm, Phó Chủ tịch Tổng Hội Xây dựng, cần thay đổi tư duy cũ như hiện nay là quá đề cao vai trò của doanh nghiệp đầu tư bằng đề cao vai trò của cộng đồng mỗi chung cư. Theo đó, nên thành lập hợp tác xã nhà ở. Các hợp tác xã trong một khu chung cưđược tập hợp trong Liên xã nhà ở khu chung cư. Liên xã này sẽ làm chủ đầu tư tổng dự án tái thiết khu chung cư cũ, bao gồm cả phần nhà ở và không gian cảnh quan kiến trúc, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội chứ không cải tạo kiểu manh mún từng nhà chung cư như hiện nay. 

UBND thành phố sẽ lập ra Ban chỉ đạo tái thiết nhà chung cư, có đại diện các sở ban ngành để giúp đỡ các Liên xã trong việc thành lập, quy tắc hoạt động, vay vốn, chọn DN đấu thầu thực hiện dự án. Ông Liêm cũng đề xuất Tổng Hội xây dựng sẽ chịu trách nhiệm thí điểm tư vấn cải tạo khu chung cư cũ Giảng Võ (Q.Ba Đình, Hà Nội) theo mô hình này. 

Ninh Nhi (Báo Xây dựng)