Ashui.com

TP.HCM đang tính tới chuyện phát triển vận tải hành khách công cộng đường thủy thông qua hình thức tàu buýt chạy trên sông rạch nhằm chia tải cho giao thông đường bộ đang quá tải nghiêm trọng.

Học tập Bangkok

Khu Đường sông TP.HCM vừa đề xuất thí điểm hình thức tàu buýt, tương tự loại hình vận tải hành khách bằng tàu thủy mà thủ đô Bangkok của Thái Lan đang áp dụng. Theo ông Lê Hoàng Minh - Giám đốc Khu Đường sông - Chao Phraya là dòng sông chính xuyên qua TP Bangkok theo hướng bắc - nam, trong đó đoạn cắt ngang trung tâm Bangkok có chiều dài 21 km được Thái Lan khai thác vận tải hành khách công cộng và du lịch rất hiệu quả, góp phần giải quyết nạn kẹt xe trên đường bộ. Hiện đội tàu của Bangkok gồm 83 chiếc với sức chở từ 40 - 120 người, hoạt động liên tục từ 6 giờ - 19 giờ 30 mỗi ngày. Giá vé bình quân 9 - 32 baht/người/lượt (tương đương 5.000 - 18.000 đồng/người/lượt) tùy vào quãng đường. Tàu bố trí 2 lối lên và xuống rất thuận tiện cho hành khách ở 2 mạn phía đuôi và thời gian ghé bến chỉ mất 1 phút. Dịch vụ này có thể vận chuyển khoảng 40.000 lượt khách/ngày, tương đương 11 triệu khách/năm.

Để thuận tiện cho hành khách, trên chiều dài 21 km của lộ trình tuyến buýt được bố trí 38 trạm bến lên xuống. Ngoài ra, có 4 loại tàu được phân biệt bằng 4 loại cờ hiệu có màu sắc khác nhau: tàu có cờ vàng chỉ ghé 9/38 bến, tàu có cờ xanh ghé 11/38 bến, tàu có cờ cam ghé 19/38 bến, tàu có cờ trắng ghé tất cả các bến. Các loại tàu khác nhau này nhằm mục đích đáp ứng được tất cả các nhóm hành khách có nhu cầu đi lại gần xa, nhanh chậm khác nhau. Ngoài ra, tại Bangkok, nhiều tuyến sông rạch nhánh theo hướng đông - tây cũng được phát triển mạnh loại hình vận tải này.

• Ảnh bên : Tàu buýt trên sông Chao Phraya ở Bangkok (Thái Lan) - Ảnh: P.Thanh

TP.HCM dù khác Bangkok về đặc thù và địa lý nhưng Khu Đường sông cho rằng vẫn có nhiều nét tương đồng để phát triển loại hình vận tải hành khách công cộng bằng đường thủy này. Ông Minh đề xuất trước mắt có thể đầu tư ba tuyến vận tải: tuyến cầu Khánh Hội (Q.1) - sông Sài Gòn - kênh Thanh Đa - sông Sài Gòn - sông Vàm Thuật (cầu An Lộc, Q.12) dài 14 km; tuyến cầu Khánh Hội (Q.1) - sông Sài Gòn - kênh Tẻ - kênh Đôi dài 15 km; tuyến cầu Khánh Hội - Bến Nghé - kênh Tàu Hủ dài 12,5 km. Theo ông Minh, các tuyến buýt đường thủy này sẽ tiết kiệm đến 40% thời gian so với đi bằng đường bộ và không bị tắc nghẽn giao thông, do đó đảm bảo đúng giờ giấc cho hành khách. "Chẳng hạn, hiện nay để đi từ bến Bạch Đằng (Q.1) đến cầu An Lộc (Q.12) vào giờ cao điểm, người dân có thể mất hơn 2 tiếng, tuy nhiên nếu đi bằng đường thủy chỉ tối đa 25 phút. Hoặc từ Q.1 đi Thanh Đa bằng đường bộ có thể mất cả tiếng nhưng nếu "bơi" bằng đường thủy chỉ chừng 10 phút là tới” - ông Minh dẫn chứng.

Cần thận trọng

Việc tận dụng "vốn trời cho" là mạng lưới sông ngòi, kênh rạch chằng chịt của TP.HCM để tăng cường năng lực giao thông là chủ trương hoàn toàn đúng đắn. Tuy nhiên, trên thực tế, vẫn cần thận trọng bởi tàu buýt là loại hình mà TP.HCM đã từng áp dụng và thất bại.

• Ảnh bên : TP.HCM có tiềm năng giao thông thủy lớn, cần được khai thác phục vụ giao thông công cộng - ảnh: D.Đ.Minh

Cụ thể, từ năm 1995 - 1996, TP đã tổ chức tuyến buýt trên sông Sài Gòn, xuất phát từ bến Bạch Đằng (Q.1) đi Thanh Đa (Q.Bình Thạnh) đến Bến Dược (H.Củ Chi) nhưng chỉ sau một thời gian ngắn đã phải "dẹp tiệm" do vắng khách và thua lỗ. Ông Phan Hoàng Trí - Phó giám đốc Khu Đường sông - cho rằng, sở dĩ việc thí điểm trước đây thất bại là do vào thời điểm đó các đơn vị liên quan chưa có sự chuẩn bị kỹ, mà chỉ đơn thuần là "thích thì xách tàu ra chạy". Do đó, lần thí điểm này nếu được sự chấp thuận của Sở GTVT thì Khu Đường sông sẽ tiến hành khảo sát để lập đề án chi tiết trước khi xin TP chủ trương đầu tư, nhằm đảm bảo khả năng thành công.

Theo ông Trí, kinh nghiệm của Thái Lan cho thấy, để phát triển hệ thống tàu buýt cần phải có hệ thống bến bãi, đường sá kết nối với hệ thống giao thông đường bộ. Trong báo cáo quy hoạch mạng lưới đường thủy và cảng bến khu vực TP.HCM giai đoạn từ nay đến 2020 cũng đã có nghiên cứu vấn đề này. Trước mắt, giá vé tính toán cho hình thức vận tải này khá cao, với phương tiện có sức chở 60 người thì giá vé từ 5.000 - 19.000 đồng/lượt tùy theo quãng đường, nên có thể khó thu hút hành khách. Do đó, Khu Đường sông kiến nghị TP có chính sách hỗ trợ hợp lý cho nhà đầu tư trong giai đoạn đầu nhằm kéo giảm giá vé.

Ông Trần Thế Kỷ - Phó giám đốc Sở GTVT TP - cũng xác định, đây là hình thức vận tải khả thi, nhất là trong điều kiện TP đang tiến hành chỉnh trang một số tuyến kênh rạch như Nhiêu Lộc - Thị Nghè (đi qua các quận Bình Thạnh, 1, 3, Phú Nhuận, Tân Bình), Tàu Hủ - Bến Nghé (đi qua các quận 4, 5, 6, 8, 10, 11)... Tuy nhiên, việc thực hiện không phải dễ dàng, do cần kinh phí không nhỏ để đầu tư các bến bãi đón trả khách, các tuyến đường kết nối ra bờ sông... Mặt khác, còn có hàng loạt trở ngại như: 27/87 tuyến đường sông có độ tĩnh không của cầu không đạt tiêu chuẩn theo luồng quy định, tình hình sạt lở bờ sông, sự chênh lệch rất lớn của chế độ thủy triều lên xuống... Bên cạnh đó, TP.HCM chưa có kinh nghiệm phát triển giao thông thủy (về tổ chức luồng tuyến, mô hình, phương tiện, hệ thống đón trả khách trên sông) và người dân cũng chưa có thói quen sử dụng phương tiện giao thông thủy.