Ashui.com

Không phải là những tin đồn, mà là một nghiên cứu đăng trên tờ báo uy tín Nature. Đâu là căn cứ? Chính là môi trường, bị tác động bởi các suy thoái do con người gây ra, có thể vượt qua ngưỡng bất phục hồi vào cuối thế kỷ.

Trong bài Tiếp cận một trạng thái biến chuyển trong sinh quyển của trái đất, các tác giả, 22 nhà nghiên cứu thuộc về khoảng 15 viện khoa học quốc tế, báo động về sự biến mất đa dạng sinh học ngày càng nhanh và một sự tăng tốc các biến đổi khí hậu.

Theo nghiên cứu, gần một nửa các khí hậu mà chúng ta đang biết ngày nay trên trái đất có thể sớm biến mất. Các khí hậu ấy được thay thế, dao động giữa 12 và 39%, bởi những điều kiện mà chưa bao giờ các sinh vật được nhận biết. Và sự thay đổi đạt đến một cách đột ngột khiến cho các loài và các hệ sinh thái không kịp thích nghi.

Những đảo lộn môi trường tự nhiên luôn luôn hiện hữu, nghiên cứu nói trên nhắc lại, hoặc theo cấp độ cục bộ – ở các đáy bể hoặc các bãi san hô chẳng hạn, hoặc theo cấp khu vực – cách đây 5.500 năm, Sahara từng là những cánh đồng cỏ màu mỡ, hoặc theo cấp hành tinh. Trái đất đã trải qua bảy đại khủng hoảng: vụ nổ Cambrien (kéo dài từ -542+/- 0,3 đến -488,3 +/- 1,7 triệu năm, tức cách đây khoảng 540 triệu năm), và năm vụ tuyệt chủng đại quy mô đã huỷ diệt đến 90% sự sống trên trái đất và thời kỳ băng hà trong thời đại chúng ta cách đây 12.000 năm.

Nhưng vụ nổ Cambrien và sự nóng lên của thời kỳ Holocène đã dấy lên những thiên tai, những biến đổi trong cấu thành các đại dương và cường độ mặt trời, một sức ép mới ngày nay đang tác động lên các hệ sinh thái: khoảng 7 tỉ dân và 9 tỉ dân vào năm 2050.

“Vào thời kỳ mà hành tinh chuyển từ thời đại băng hà sang hiện nay, thời kỳ gian băng, các biến đổi sinh học của các thái cực đã xuất hiện trong vòng ngàn năm. Ở cấp độ trái đất, điều đó cũng giống như từ trạng thái ấu nhi chuyển sang trạng thái trưởng thành chỉ trong vòng không đầy một năm. Vấn đề là hành tinh ngày nay đang thay đổi nhanh hơn”, Arne Moers, đồng tác giả của nghiên cứu và là giáo sư về đa dạng sinh học tại đại học Simon Fraser ở Vancouver, giải thích.

Và nhà nữ nghiên cứu này nói tiếp: “Hành tinh không có trí nhớ về trạng thái trước đó của nó. Chúng ta đã mắc phải nguy cơ to lớn khi làm thay đổi tổng kết bức xạ của trái đất: làm dao động đột ngột hệ thống khí hậu dẫn đến một trạng thái cân bằng mới mà các hệ sinh thái và các xã hội của chúng ta không thể thích nghi. [...] Thay đổi sắp tới có thể là tác nhân cực kỳ huỷ diệt đối với hành tinh. Một khi mà ngưỡng báo động bị vượt qua, sẽ không có khả năng quay trở lại”.

Theo nghiên cứu, ngưỡng ấy tương ứng với việc sử dụng 50% nguồn tài nguyên trái đất. Trong khi, ngày nay 43% hệ sinh thái trái đất đã bị sử dụng để cung ứng cho nhu cầu của con người. Một phần ba nước ngọt có sẵn chỉ dành cho nhân dụng. Các tỷ lệ tuyệt chủng của các loài đang ở đỉnh điểm chưa bao giờ đạt tới trong suốt quá trình tiến hoá của con người – từ 10 – 100 lần nhịp độ tự nhiên về tuyệt chủng được các nhà khoa học ghi nhận trong một giai đoạn 500 triệu năm, thậm chí là 10.000 lần cao hơn. Và sự thải CO2 đã tăng 35% kể từ thời tiền công nghiệp do sử dụng năng lượng hoá thạch.

“Qua các yếu tố diễn ra, chúng ta có thể khẳng định một sự dao động rất dễ chấp nhận trong các thế kỷ tới”, Anthony Barnosky, nhà nghiên cứu cổ sinh học ở trường đại học California ở Berkeley, quả quyết. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều sự không chắc chắn quan trọng: “Cần phải biết nếu sự thay đổi hành tinh này là không thể tránh khỏi và nếu thực vậy, thì còn bao lâu nữa nó sẽ diễn ra”.

(Theo Le Monde)