Khu trung tâm xã An Hòa, thành phố Biên Hòa (Đồng Nai), trông bề ngoài không khác gì bao làng ven đô khác: cảnh quan vùng nông thôn đang biến mất dần sau những dãy nhà mọc lên chen chúc trong khi hạ tầng đô thị vẫn chưa hình thành. Và cũng giống như bao khu dân cư khác, An Hòa đã được “phủ sóng” quy hoạch bằng một đồ án tỷ lệ 1/2000 được phê duyệt từ năm 2000 nay trở thành rào cản lớn nhất cho sự phát triển của làng. Sự giàu có về lịch sử và tầm quan trọng trong tương lai Biên Hòa của ngôi làng này đặt ra những thách thức không thể giải quyết bằng phương pháp quy hoạch truyền thống.
Hình 12 - Quy hoạch chung phường Long Bình Tân bố trí trạm xử lý nước thải nằm trong ranh giới xã An Hòa.
Các đô thị Việt Nam ngày càng đối mặt với nhiều thách thức. Những thách thức này, mặc dù có nhiều nguyên nhân khác nhau, có chuyên một nguyên nhân sâu xa là phương pháp quy hoạch lỗi thời mà chúng ta đang thực hành hàng ngày. Phương pháp này, thừa hưởng từ các nước xã hội chủ nghĩa, dựa hoàn toàn vào thiết kế kiến trúc như một công cụ để định dạng mô hình tương lai của đô thị trong kinh tế thị trường vốn là một cơ thể sống phức tạp, đa dạng và luôn biến đổi. Các thành phần quan trọng của một quá trình quy hoạch như việc xây dựng viễn cảnh đô thị với sự tham gia của người dân, dự báo dân số, kinh tế để xác định nhu cầu xây dựng mới, hay nghiên cứu tác động của sự phát triển đô thị với môi trường và hệ thống hạ tầng, đều vắng bóng hoặc được làm sơ sài. Tất cả những đặc trưng này khiến phương pháp này không thể áp dụng vào quy hoạch cải tạo đô thị khi mà sự tham gia của toàn bộ cộng đồng với vai trò là nhà đầu tư, người thực thi và giám sát dự án cũng như sự am hiểu về hiện trạng môi trường, kinh tế và xã hội được đòi hỏi tối đa. Còn khi được áp dụng máy móc trong nỗ lực “phủ sóng” quy hoạch của chính quyền, phương pháp quy hoạch cũ kỹ này vô tình tạo ra tình trạng quy hoạch “treo” làm ảnh hưởng tiêu cực tới đời sống người dân và sự phát triển của địa phương.
Nhiều bản quy hoạch và nhà quy hoạch cho đến nay vẫn bị động trước những biến đổi của xã hội và thị trường, bỏ lỡ cơ hội cùng người dân kiến tạo một môi trường sống tốt hơn. Với An Hòa, cơ hội vẫn còn khi cả quy hoạch tổng thể Biên Hòa, quy hoạch chi tiết xã và thiết kế ga Biên Hòa mới vẫn còn nằm trên bàn giấy của các nhà chuyên môn./.
Nguyễn Đỗ Dũng
(Bài viết này được đăng trong số Tạp chí Quy hoạch Đô thị số 7+8 phát hành tháng 01/2012)
Dự kiến trong vài thập kỷ tới, một nửa dân số nước ta sẽ sinh sống tại các đô thị. Hiện nay, hầu hết các thành...
Mối quan tâm lớn nhất của các nhà quy hoạch ở mọi cấp độ là việc thực hiện ra các quyết định chiến lược, nhằ...
Cụm từ “quy hoạch phân khu” được đưa vào Luật Quy hoạch đô thị năm 2010 đã làm “đau đầu” các cơ quan quản l...
Như một nguyên tắc cơ bản, hệ thống giao thông đô thị ở Việt Nam hay được tổ chức theo nguyên tắc tầng bậc một ...
Trong những năm gần đây các thành phố lớn của nước ta trong quá trình xây dựng, cải tạo đô thị đã xây dựng không ...
Không như chúng ta thường hình dung, việc quy hoạch xây dựng phát triển Sài Gòn thời cận – hiện đại diễn ra không h...
Trong những năm gần đây, vấn đề quy hoạch đô thị "Xanh" đã có những chuyển biến tích cực, chính quyền các đô th...
Quảng trường là một thành phần không thể thiếu trong cấu trúc không gian các đô thị từ xưa đến nay. Về bản chất, ...
Hiện nay thủ đô Hà Nội đang đối mặt với những vấn đề về kiến trúc rất đặc thù so với các thành phố lớn ở ...
Cùng với tốc độ đô thị hóa nhanh đến chóng mặt, các thành phố lớn đang phải đối mặt với nguy cơ mất cân bằng ...
Nếu thế kỷ 19 là “Thế kỷ Anh quốc”, thế kỷ 20 là “Thế kỷ Mỹ quốc” thì Châu Á sẽ là tiêu điểm chú ý của...
Những nghiên cứu lý luận về các chính sách "đô thị gọn chặt" đã được triển khai nhằm tìm ra phương cách vận dụn...
