Ashui.com

Thành phố tuyến tính (linear city) chưa được phổ biến ở ngay cả những quốc gia phát triển nhất bởi thành phố tuyến tính hiện còn đang trong giai đoạn khái niệm và gây nhiều vấn đề tranh cãi. Ý tưởng của thành phố tuyến tính là kết quả của 10 năm nghiên cứu và tính toán kỹ lưỡng của các chuyên gia hàng đầu thế giới để cuối cùng thuyết phục cho mọi người thừa nhận rằng khái niệm thành phố tuyến tính đem lại một số giải pháp cho các vấn đề sinh thái và xã hội học của thời đại chúng ta.  

Phối cảnh về mô hình thành phố tuyến tính của Gilles Gauthier. 

Thành phố của ngày hôm nay 

Cách thức mà các thành phố tạo dựng ngày nay chính là cách thức quay trở lại thời kỳ đầu của nền văn minh. Mặc dù cách thức đó được tiến hóa để thích ứng với nhu cầu mới nhưng nguyên tắc thì như nhau: cung cấp phương tiện giao thông vận tải và một mạng lưới liên kết các địa điểm khác nhau (nhà ở, nơi làm việc, dịch vụ, vv.). Điều này đã dẫn sự ồn ào đến mức khó chịu và vấn đề ô nhiễm gây ra nhiều phiền toái. Thành phố ngày nay bao quanh bởi các vùng ngoại ô. Khu vực ngoại ô đã lây lan trên diện rộng và ngày càng đòi hỏi nhiều hơn các con đường cao tốc và đường bộ. Ngày nay, các con đường vẫn tiếp tục được mở rộng và cứ thế mở rộng để đáp ứng nhu cầu của con người. 

Nhưng đất đai đều có hạn, không thể xây dựng và phát triển mãi giao thông cao tốc và đường bộ cho hàng tỷ người theo cách này mà không tính đến vấn đề nghiêm trọng về sinh thái. Tuy nhiên, phần nào công nghệ có thể góp phần đáng kể để cải thiện chất lượng cuộc sống. Thành phố tạo ra sự cần thiết cho công việc, dịch vụ và giải trí và rất hấp dẫn với nhiều người trong số chúng ta, nhưng mặt khác các vùng ngoại ô cũng là những nơi tạo ra cuộc sống thanh bình và vẻ đẹp của thiên nhiên mà ai cũng mong muốn.

Thành phố tuyến tính

Việc phát triển lộn xộn, không theo quy hoạch hoặc quy hoạch kém chất lượng của các thành phố hiện đại ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người dân nói chung, đô thị nói riêng. Thành phố tuyến tính mong muốn tìm ra một giải pháp hiệu quả với giao thông công cộng đa năng, giảm thiểu hoặc loại trừ dần xe hơi cá nhân - nguồn gốc của tiếng ồn và ô nhiễm. 

© Gilles Gauthier, Architect 1994 

Thành phố tuyến tính là một quy hoạch đô thị bao gồm một loạt các chức năng được xây dựng theo chiều cao và kéo dài theo phương pháp tuyến tính. Ba hệ thống giao thông được quy hoạch theo vào ba cấp độ ngầm, chồng lên nhau và kết nối từ điểm này đến điểm khác. Bằng cách tuyến tính, mạng lưới giao thông này là sẽ đơn giản và hiệu quả hơn, lúc này vị trí của các thành phố sẽ nằm ngay bên cạnh các vùng nông thôn. 

Mỗi khu ở đều có một sân thượng lớn riêng biệt và có view ra một công viên quốc gia. Ngoài ra, có sự sắp xếp về bề mặt cấu trúc của toàn khu vực như một sân thượng lớn, hồ bơi, phòng tắm hơi, công viên và sân chơi cho trẻ em. Mỗi tầng đều có tiện nghi như hộp thư, trạm chữa cháy, phòng hội thảo, lưu trữ, máy bán hàng tự động, thùng rác phân loại để dễ dàng tái chế (giấy, thủy tinh, kim loại, vv.)

Chiều cao của mỗi mô-đun hỗn hợp giữa dân cư và thương mại có thể từ 12-32 tầng. Một tòa nhà khu dân cư có khoảng 12-16 tầng. Các tầng dành cho thương mại đều nằm trong khu dân cư. Chiều cao của tầng thương mại có thể tăng lên khi cần thiết. Chiều cao của thành phố tuyến tính có thay đổi như là một dãy núi, chỗ cao chỗ thấp. 

Khu vực thương mại sẽ có các cửa hàng, cửa hiệu nằm trên tầng chính, trong khi văn phòng và khu sản xuất sẽ được bố trí ở các tầng trên cao và có thể bố trí cho nhân viên sống ngay trong khu làm việc của mình. Điều này đem lại lợi thế cho nhiều người: khoảng cách thuận tiện giữa nhà ở và nơi làm việc giúp cho nhân viên có thể chăm sóc con em họ được dễ dàng hơn và có thời gian thư giãn nhiều hơn. 

Mỗi mô-đun sẽ bao gồm 328 căn hộ, có sức chứa khoảng 775 người cùng với các tầng dành cho thương mại. Bên trong mỗi mô-đun này, người ta sẽ tìm thấy các cửa hàng và dịch vụ. Trên tầng thượng, có một công viên cây xanh nhỏ, trong đó người ta có thể tìm thấy các tiện nghi như quầy bar, nhà hàng, sân chơi trẻ em, xông hơi, khu vực picnic, khu vực tắm nắng và một khu vực có bóng mát. Tầng mái này được thiết lập như là sân thượng với các hoạt động mang lại những lợi thế về xã hội cho cả cộng đồng nơi đây, trong khi tất cả các dịch vụ và hàng hóa cần thiết của một thành phố có thể tiếp cận trong tầm tay một cách dễ dàng. Lối đi bộ sẽ liên kết các tầng mái với nhau trong khi các sảnh và hẻm sẽ liên kết các mô-đun với nhau. Ngoài ra, còn có các kho lưu trữ và hội nghị cộng đồng. Một trung tâm thể dục thể thao với ánh sáng tự nhiên sẽ được sắp xếp ở tầng ngầm và sẽ có lối đi trực tiếp ra bên ngoài. 

Một tổ hợp gồm 7 tòa nhà tạo ra một mô-đun có cả các dịch vụ mà cộng đồng dân cư cần thiết như: một trạm tàu điện ngầm, các cơ sở thể thao, công viên, cửa hàng, vv. Một nhóm các mô-đun sẽ có các dịch vụ của một thị trấn nhỏ bao gồm các trạm xe lửa và tàu điện ngầm, trung tâm giáo dục, dịch vụ văn hoá, bệnh viện, vv. Cuối cùng, với mỗi khu vực có 2 triệu dân cư sẽ có các dịch vụ lớn hơn như tàu hỏa tốc độ cao, sân bay, vv.

Giao thông công cộng để vận tải hàng hóa và hành khách được thiết lập trên ba cấp độ ngầm được kết nối và chồng lên nhau. Ba cấp độ này tương ứng với các khoảng cách ví dụ như metro áp dụng cho khoảng cách ngắn, tàu hỏa áp dụng cho khoảng cách trung bình và xe lửa tốc độ cao dành cho khoảng cách xa. Các phương tiện xe điện dùng để cho thuê nên việc vận chuyển càng thuận tiện. Các phương tiện giao thông này sẽ dễ dàng được tiếp cận bởi hệ thống thang máy.

Thành phố tuyến tính là một giải pháp thú vị và thực tế cho những vấn đề xã hội mà mỗi quốc gia có thể cân nhắc để lựa chọn. Dần dần, các thành phố của chúng ta sẽ được thay thế bằng những mô hình phù hợp hơn cho các nhu cầu hiện tại và tương lai của nhân loại. Nếu mỗi gia đình đều muốn sở hữu một căn nhà riêng thì trái đất không thể mang lại điều tốt đẹp cho nhân loại. Nếu chúng ta không muốn để lại những vấn đề nghiêm trọng cho thế hệ tương lai và tạo ra một thế giới tốt hơn thì một dự án về thành phố tuyến tính cần phải thực hiện càng sớm càng tốt. 

Khánh Phương (Báo Xây dựng)